فراسنجه‌های زیستی دوجنسی سن سبز پستهBrachynema signatum Jakovlev (Hemiptera: Pentatomidae) روی مغز پسته

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 1، دوره 37، شماره 4 - شماره پیاپی 62، دی 1402، صفحه 351-361   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.2024.81629.1146

نویسندگان

محبوبه خواجه حسینی صالح آباد¹؛ عباس خانی^{* 1}؛ حمزه ایزدی²؛ نجمه صاحب زاده¹؛ محمد امین سمیع²

¹گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

²گروه گیاه‌پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان، رفسنجان، ایران

چکیده

پسته مهم­ترین محصول باغی است که در مناطق مرکزی ایران به‌طور گسترده کشت می‌شود. صادرات سالانه این محصول به 100000 تن می‌رسد که رتبه دوم پس از درآمد نفتی کشور را دارد. کرمان مهم­ترین استان تولید‌کننده پسته در ایران است. بالاترین سطح زیرکشت از اراضی تولید پسته در این استان به ارقام کله قوچی، احمدآقایی، اوحدی و اکبری اختصاص دارد. درختان پسته توسط بسیاری ازآفات مورد حمله قرار می‌گیرند. سن سبز پسته Brachynema signatum (Hem.: Pentatomidae) از آفات مهم و کلیدی پسته در ایران است. حشرات بالغ و پوره­های این آفت از میوه‌های در حال رشد پسته تغذیه و خسارت قابل توجهی به قسمت رویی ایجاد می‌کنند که موجب ریزش میوه می‌شوند. سن‌های بدبو ناقل قارچ بیماری‌زای Nematospora coryli Peglion هستند که باعث چوب‌پنبه‌ای شدن پسته و بوی تا حدودی تلخ و بد پسته می‌گردند. در مناطق پسته‌کاری ایران، این آفت در باغات پسته سرتاسر استان کرمان وجود دارد و می‌تواند چهار تا پنج نسل در سال تولید کند. در این پژوهش فراسنجه‌های جدول زیستی باروری- دو جنسی سن سبز پسته در اتاقک رشد با شرایط دمایی 1 ± 27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5± 65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی روی مغز تازه پسته رقم کله‌قوچی، مورد بررسی قرار گرفت. مطالعه‌ی جدول زیستی با 100 عدد تخم هم‌‌زاد سن انجام شد. تمامی سنین پورگی و حشرات کامل تا پایان عمر، هر روز با مغز تازه پسته رقم کله‌قوچی تغذیه شدند و داده‌های بقا و تولید تخم روزانه، جهت تشکیل جدول زیستی باروری- دو جنسی مرحله سنی، ثبت گردید. نتایج نشان داد میانگین کل زمان رشد از تخم تا مرگ افراد بالغ 85/83 روز می‌باشد. ماده‌ها در روز 36 شروع به تخم‌گذاری کردند و در روز 44 به اوج تخم‌گذاری خود رسیدند و سپس این روند به تدریج کاهش یافت تا اینکه میزان تخم‌گذاری در روز 86 به صفر رسید. نرخ ذاتی افزایش جمعیت برابر با 0030/0±084/0 (ماده/ماده/روز)، نرخ خالص تولید مثل برابر با 18/11±78/78 (نتاج/فرد) و نرخ ناخالص تولید مثل برابر با 17/15±14/140 (نتاج/فرد)، مدت زمان یک نسل برابر با 387/0 ± 55/51 (روز) و نرخ متناهی افزایش جمعیت برابر 003/0±088/1 (ماده/ماده/روز) بدست آمد. از جدول زیستی باروری می‌توان برای تجزیه و تحلیل و درک تأثیر عوامل خارجی و گیاهان میزبان بر رشد، بقا، تولید مثل و نرخ ذاتی افزایش جمعیت حشرات استفاده نمود. کیفیت گیاه میزبان عامل مؤثری بر باروری و نرخ رشد جمعیت حشرات گیاهخوار است. تجزیه و تحلیل جدول زیستی باروری به‌دست‌آمده در این مطالعه نشان داد که B. signatum رشد مناسبی در رژیم غذایی طبیعی داشته است. این نتایج می‌تواند به درک تغییرات جمعیت حشره مورد مطالعه در شرایط مزرعه و تصمیم‌گیری و مدیریت بهتر این آفت در برنامه‌های مدیریت تلفیقی آفات (IPM) برای محصول مهم اقتصادی پسته کمک کند.

کلیدواژه‌ها

پسته؛ جدول زیستی دو جنسی؛ سن سبز؛ فراسنجه‌های رشد جمعیت

مراجع

1. Bagheri, F., Hosseininaveh, V., Talebi Jahromi, K., & Bigham, M. (2010). A survey of some biological traits and fertility life table parameters of pistachio green stink bug, Acrosternum hegeri (Hemiptera: Pentatomidae). Iranian Journal of Plant Protection Science, 41(1), 119-123. (In Persian with English abstract)
2. Chi, H. (1990). Timing of control based on the stage structure of pest population: a simulation approach. Journal of Economic Entomology, 83, 1143-1150. https://doi.org/10.1093/jee/83.4.1143
3. Chi, H., & Su, H.Y. (2006). Age-stage, two-sex life tables of Aphidius gifuensis (Ashmead) (Hymenoptera: Braconidae) and its host Muzus persicae (Sulzer) (Homoptera: Aphididae) with mathematical proof of the relationship between female fecundity and the net reproductive rate. Enviromental Entomology, 35, 10-21. https://doi.org/10.1603/0046-225X-35.1.10
4. Chi, H. (2016). TWOSEX-MSChart: Computer program for the agestage, two-sex life table analysis.
5. Freitas, S.P.C., Júnior, W.S.E., Zanuncio, J.C., & Serrão J.E. (2006). Development, survival and reproduction of Podisus nigrispinus (Dallas, 1851) (Heteroptera: Pentatomidae) with salt and amino acids solutions supplementary diet. Brazilian Archives of Biology and Technology, 49(3), 449-455. https://doi.org/10.1590/S1516-89132006000400013
6. Hu, L.X., Chi, H., Zhang, J., Zhou, Q., & Zhang, R.J. (2010). Life table analysis of the performance of Nilaparvata lugens (Hemiptera: Delphacidae) on two wild rice species. Journal of Economic Entomology, 103, 1628-1635. https://doi.org/10.1603/EC10058
7. Jha, R.K., Chi, H., & Tang, L.C. (2012). A comparison of artificial diet and hybrid sweet corn for the rearing of Helicoverpa arigera (Hübner) (Lepidoptera: Noctuidae) based on life table characteristics. Environmental Entomology, 41, 30-39. https://doi.org/10.1603/EN11206
8. Khajehoseini Salehabad, M., Khani, A., Izadi, H., Sahebzadeh, N., Samih, M.A. (2022). Parameters of age-stage, two sex life table of pistachio green bugs, Acrosternum milleri (Hemiptera: Pentatomidae). Journal of Pistachio Science and Technology, 7(12), 127-146. (In Persian with English abstract)
9. Khezri, M., & Sarcheshmehpour, M. (2022). Iran 's pistachio (Physiology, Breeding and Management). Shahid Bahonar University of Kerman Publishing. 447 pp. (In Persian)
10. Legaspi, J.C. (2004). Life history of Podisus maculiventris (Hemiptera: Pentatomidae) adult female under different constant temperatures. Journal of Environmental Entomology, 33(5), 1200-1206. https://doi.org/10.1603/0046-225X-33.5.1200
11. Liu, Z., Li, D., Gong, P.Y., & Wu, K.J. (2004). Life table studies of the cotton bollworm, Helicoverpa armigera (Hübner) (Lepidoptera: Noctuidae), on different host plants. Environmental Entomology, 33, 1570-1576. https://doi.org/10.1603/0046-225X-33.6.1570
12. Medeiros, R.S., Ramalho, F.S., Lemos, W.P., & Zanuncio, J.C. (2000). Age-dependent fecundity and life fertility tables for Podisus nigrispinus (Dallas) (Heteroptera: Pentatomidae). Journal of Applied Entomology, 124, 319-324. https://doi.org/10.1046/j.1439-0418.2000.00482.x
13. Mehrnejad, M.R. (2001). The current status of pistachio pests in Iran. Cahiers Options Méditerranéennes, 56, 315-322.
14. Mehrnejad, M.R. (2020). Arthropod pests of pistachio, their natural enemies and management. Plant Protection Science, 56, 231-260. https://doi.org/10.17221/63/2019-PPS
15. Pianka, E.R. (1994). Evolutionary ecology. 5^th New York, Harper Collins College, 486 pp.
16. Pourkhatoon, S. (2014). Laboratory rearing of pistachio green stink bug, Brachynama signatum on a composite diet with sublethal effects studies of flonicamid and lambda-cyhalothrin pesticides on the fertility life table parameters. M. Sc. Thesis, College of Agriculture, Vali-e-Asr University of Rafsanjan, Kerman, Iran. 125 (In Persian)
17. Pourkhatoon, S., Ziaaddini, M., Alizade, A., Jalali, M.A., & Ebrahimi, M. (2014). Age-Stage, Two Sex Life Table Parameters of Pistachio sting bug, Brachynema signatum (Hemiptera: Pentatomidae) on a weed, salsola rigida. 3rd Integrated Pest Management Conference (IPMC) 21 & 22 January 2014, Kerman, Iran. p. 170-176.
18. Pourkhatoon, S., Ziaaddini, M., Alizade, A., Jalali, M.A., & Ebrahimi, M. (2016). Biological Characteristic of Brachynema germari (Hemiptera: Pentatomidae): Comparative Study of Composite and Natural Diet, Journal of Economic Entomology, 109(3), 1273–1282. https://doi.org/10.1093/jee/tow038
19. Southwood, T.R.E., & Henderson, P.A. (2000). Ecological Methods. 3rd ed. Blackwell Science Ltd., 592pp.
20. Yang, T.C., & Chi, H. (2006). Life table and development of Bemisia argentifolii (Homoptera: Aleyrodidae) at different temperatures. Journal of Economic Entomology, 99, 691-698. https://doi.org/10.1093/jee/99.3.691
21. Yazdanpanah, A., Nouri-Ganbalani, G., Razmjou, J., Basirat, M., & Fathi, S.A. (2019). Effects of different temperatures on the demography of pistachio green stink-bug, Brachynema germari Kolenati (Hemiptera: Pentatomidae), under laboratory conditions. Revista de la Sociedad Entomológica Argentina, 78(4), 29-36. https://doi.org/10.25085/rsea.780405
22. Zeinaldini Meimand, N. (2011). Faunistic study and distribution of pistachio bugs and their natural enemies in Rafsanjan area. M.Sc. Thesis, College of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran. 105 pp. (In Persian)