انسجام سرزمینی و ادراک ژئواستراتژیک ایران به عراق

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 8، دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 30، مرداد 1402، صفحه 209-227   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2023.79338.1177

نویسندگان

علیرضا محرابی¹؛ سروش فرش‌چین^{* 2}؛ محمدرضا جوفار²

¹دانشیار گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

²دانشجو دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

گرچه در مطالعات و وقایع امروز ، نقش و مفهوم مرز، به‌خصوص در حوزه اتحادیه اروپا در حال تبدیل‌شدن به یک مفهوم انتزاعی است، اما نحوه حکمرانی خارجی، هنوز در بسیاری از مناطق جهان تنش‌های بالقوه و بالفعلی را در کشورهای دو سوی مرز به همراه داشته است.  این پژوهش با بررسی مؤلفه‌های هویتی، فرهنگی، مذهبی، اقتصادی و ... تصویر بهتری از سؤال اصلی این پژوهش ارائه می‌دهد. سؤال اصلی این پژوهش، درک ژئواستراتژیک ایران از عراق است که برای پاسخ به سؤال مطرح‌شده در تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی استفاده‌شده و در جهت این منظور، از منابع کتابخانه‌ای بهره برده شده است. در این تحقیق، متغیرهای 1. زبان، قومیت و مذهب، 2. سازمان سیاسی- اقتصادی- نظامی، 3. مزیت سرزمینی و 4.نمادهای قومی و آرمان(اندیشه) مورد تحلیل و ارزیابی قرارگرفته‌اند. در بررسی وضعیت اتخاذ تصمیمات سیاسی مبتنی بر ژئواستراتژی ایران در قبال عراق، سه عامل، وضعیت خنثی و یا همگرا برای ایران دارد، درحالی‌که تنها در یک مؤلفه، وضعیت واگرا است، از طرف دیگر کشور عراق از واگرایی در سه مؤلفه و تنها حالت خنثی در یک مؤلفه بهره می‌برد، با این شرایط، توجه به تنها عامل واگرا در دو کشور، یعنی زبان، قومیت و مذهب، باید موردتوجه جدی هر دو کشور باشد، عاملی که برای ایران در حالت عادی آن‌چنان نگران‌کننده نیست، اما درصورتی‌که در عراق شرایط استقلال این اقلیت‏ها ممکن شود، می‌تواند امنیت ملی ایران را نیز تهدید کند.

کلیدواژه‌ها

انسجام سرزمینی؛ درک ژئواستراتژیک؛ اندیشه دولت

مراجع

1. Alikhani, H., (2018). The concept of international peace and security. Iran, Tehran: ghanoonyar. [In Persian]
2. Alipour, A., (2011). The Impact of Ethnic Policies on Convergence and Divergence of the Peoplein the Sistan and Baluchestan and Kurdistan Provinces after the Islamic Revolution. PhD. Thesis, Tehran: Islamic Azad University, Science and Research Branch. Faculty of Human Science. . [In Persian]
3. Amiri, A., (2006). The role of centrifugal forces in national solidarity in Kermanshah province. Thesis, Tehran: Faculty of Geography, University of Tehran. [In Persian].

 

4. Dehghani, H., (2008). An overview of the border disputes between Iran and its western neighbor with regard to the role of foreign powers. History of International Relations, (37), 120-49. [In Persian]
5. Drysdale, A., & Blake, J.A., (1990). The Middle East and North Africa: A Political Geography. (D. Mirheyder, Trans.). Iran, Tehran: Bureau of Political and International Studies. [In Persian]
6. Fallah, R., (2009). Turkey's strategic policy in Iraq. Strategic studies of the Islamic world, (39), 271-286. [In Persian]
7. I., (2012). Races of Iran and Field of Convergence. Iran, Tehran: Komeil Publication. [In Persian]
8. Hafeznia, M.R., (2016). Political Geography of Iran. Iran, Tehran: SAMT. [In Persian]
9. Hafeznia, M.R., (2017). Principles and concepts of geopolitics. Iran, Mashhad: Papoli. [In Persian]
10. Hartshorne, R., (1950). The functional in political geography. Annals of the association of American geographers.
11. M., (2006). Atlas of the Islamic World and Vicinity. US, New York, Columbia University. gulf2000.columbia.edu/maps.shtml
12. Jafari Valadani, A., (2007). Crisis in the Red Sea basin. Law and Politics Research, (1), 291-314. [In Persian]
13. Jafari Valadani, A., (2019). Challenges and conflicts in the Middle East. Iran, Tehran: Strategic Studies Research Institute.
14. Jahanirad, H., Darfshan, M., & Ghiazi, A., (2016). Religious conflicts underlying the crisis in the geopolitical region of West Asia; Case study: the phenomenon of Islamic fundamentalism. International Conference on Geopolitical Crises of the Islamic World (Volume 1) [In Persian] (pp. 221-233). Tehran: Islamic World Future Research Institute.
15. Kissinger, H., (2019). World order (a reflection on the characteristics of nations and history). (M. Hasani, Trans.). Iran, Tehran: Scientific and Cultural Publications. [In Persian]
16. Mehrabi, A., (2007). Geopolitics and Evolution of Government Idea in Iran. Iran, Tehran: Entekhab Publication. [In Persian]
17. Mojtahedzadeh, P., (2007). Political geography and geopolitics. Iran, Tehran: SAMT. [In Persian]
18. P., (1993). Countries and borders in the geopolitical area of the Persian Gulf. Iran, Tehran: Printing and Publishing Institute of the Ministry of Foreign Affairs.
19. Mojtahedzadeh, P., (2018). The philosophy and function of geopolitics. Iran, Tehran: SAMT.
20. Meir, A., (1988). Nomads and the state: the spatial dynamics of centrifugal and centripetal forces among the Israeli Negev Bedouin. Political geography quarterly, 7(3), 251 – 270
21. Moyer, R., (2000). New Insight towards Geopolitics. (D., Mirheydar Trans.). Iran, Tehran: Armed Forces Geographical Organization. [In Persian]
22. Nami, M., (2018). Border geography: with an emphasis on Iran's borders. Iran, Tehran: Geographical Organization of the Armed Forces.
23. Tabatabai, S., & Hosseini, S., (2019). Explaining the geostrategy of the intervening and peripheral actors of the Caspian Basin and the national security of the Islamic Republic of Iran. Foreign Relations, 11(4), 113-141. [In Persian]