بررسی تأثیر آموزش آگاهی واجی بر عملکرد حیطهٔ مفاهیم ریاضی دانش‌آموزان دختر پایه دوم دبستان

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 4، دوره 15، شماره 4 - شماره پیاپی 33، اسفند 1402، صفحه 75-105   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2023.84486.1203

نویسندگان

الهام ضیایی¹؛ اعظم استاجی^{* 2}؛ عطیه کامیابی گل³

¹دانشجوی دکتری زبانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²دانشیار گروه زبانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

حوزۀ مفاهیم ریاضی که مشتمل بر شمارش، مقایسه و ارزش مکانی اعداد است یکی از بنیادی‌ترین حوزه‌هاست که تأثیرات بسیاری در زندگی روزمره فرد دارد. فرد ممکن است برای حل یک مسأله ریاضی راهبرد شمارش را به‌کار ببرد که سیستم واجی را درگیر می‌کند؛ چراکه در روند شمردن باید نمودهای واجی کلمات عددی را بازیابی کند که این از طریق حافظه کاری واجی امکان‌پذیر است. در این پژوهش سعی بر آن است تا به بررسی تأثیر آموزش آگاهی واجی بر عملکرد حوزه مفاهیم ریاضی دانش‌آموزان دختر پایه دوم ابتدایی پرداخته شود. بر همین اساس پژوهش حاضر که از نوع آزمایشی و کاربردی است، بر روی تعداد 140 نفر دانش‌آموز دختر پایه دوم دبستان شهر قوچان در سال تحصیلی 1402-1401 انجام شد. از این میان تعداد 70 نفر به‌عنوان گروه گواه و 70 نفر به‌عنوان گروه آزمایش انتخاب شدند. گروه آزمایش طی 10 جلسه 35-30 دقیقه‌ای در معرض آموزش آگاهی واجی قرار گرفتند. از هر دو گروه، هم در حوزه آگاهی واجی و هم در حوزه مفاهیم ریاضی، پیش‌آزمون و پس‌آزمون به عمل آمد. نتایج نشان داد آموزش مهارت آگاهی واجی بر افزایش نمره آزمون ریاضی (حوزه مفاهیم) در دانش‌آموزان دختر پایه دوم دبستان تأثیر معنی‌داری دارد. بدین ترتیب نتایج پژوهش حاضر همراستا با نتایج سایر پژوهش‌های انجام شده در این زمینه است. اما جنبه تفاوت این پژوهش با سایر پژوهش‌ها، تقسیم‌بندی مهارت آگاهی واجی بر مبنای سن و در نظر گرفتن حوزه‌های مختلف برای آزمون ریاضی بود. در این پژوهش صرفاً به حوزه مفاهیم پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

آگاهی واجی؛ حوزه مفاهیم ریاضی؛ دانش‌آموز پایه دوم دبستان

مراجع

1. احدی، حوریه. (1401). ویژگی‌های زبانی و فرازبانی کودکان نارساخوان فارسی‌زبان. دوماهنامه بین‌المللی جستارهای زبانی. دوره 13. شماره 6 (پیاپی 72). 1-38.
2. احدی، حوریه؛ مسلم‌پور، محبوبه؛ مدرسی، یحیی. (1398). ارتباط آگاهی واج‌شناختی و خواندن در کودکان فارسی‌زبان مبتلا به اوتیسم. دو‌ماهنامه جستارهای زبانی. دوره 10. شماره 1(پیاپی 49).97-73.
3. باعزت، فرشته؛ نادری، حبیب‌اله؛ و ایزدی‌فر، راضیه. (139). تأثیر آموزش آگاهی واج‌شناسی بر کاهش خطاهای املایی دانش‌آموزان دارای اختلال نوشتن. مجله علوم رفتاری. دوره 6. شماره 1. 60-55
4. ترابی‌پور، اخترالسادات؛ بهارلویی، ناهید؛ تذهیبی، مهدی. (1390). بررسی ارتباط مهارت آگاهی واجی و عملکرد ریاضی در دانش‌آموزان پایه اول دبستان. پژوهش در علوم توانبخشی. سال 7. شماره 1.
5. حبیبی، آرش؛ سر‌آبادانی، مونا. (1401). آموزش کاربردی اس‌پی‌اس‌اس. تهران: نارون.
6. حسناتی، فاطمه؛ جلالی‌پور، مریم؛ لطیفی، محمود؛ گودرز، مجید؛ صالح، مجید؛ دبیری، سپیده. (1391). بررسی مهارت‌های آگاهی واجی دانش‌آموزان تک‌زبانه فارسی‌زبان و دو‌زبانه فارسی‌عرب‌زبان پایه دوم دبستان شهر اهواز. فصلنامه تازه‌های علوم شناختی. سال 14. شماره 1. 74-67.
7. دستجردی کاظمی، مهدی؛ سلیمانی، زهرا. (1385). آگاهی واج‌شناختی چیست؟ پژوهش در حیطه کودکان استثنایی. سال ششم. شماره 4. صص 954-931.
8. دستجردی کاظمی، مهدی؛ سلیمانی، زهرا. (1389). آزمون آگاهی واج‌شناختی و ویژگیهای روانسنجی آن. تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش.
9. زندی، بهمن؛ نعمت زاده، شهین؛ سمایی، مهدی؛ نبی فر، شیما. (1385). بررسی و توصیف خطاهای املایی کودکان پایه دوم ابتدایی. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی. 6(2). 66-54.
10. سرشار، مهدیه؛ میکائیلی منیع، فرزانه. (1401). مقایسه آگاهی واج‌شناختی سوادآموزی در کودکان یک، دو و سه‌‌زبانه. فصلنامه علمی پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی. سال نهم. شماره چهارم (پیاپی 36). 9-18.
11. شاکری، نویده؛ سلیمانی، زهرا؛ ظریفیان، طلیعه؛ کمالی، محمد. (1393). بررسی ارتباط آگاهی واج‌شناختی و فرآیندهای واجی در کودکان مبتلا به اختلال صدای گفتار. مجله شنوایی‌سنجی. شماره 5. دوره 23. 43-35.
12. قوامی لاهیج، سارا؛ دانای طوس، مریم؛ تحریری، عبدالرضا؛ ربیع، علی. (1397). سطوح مختلف آگاهی واج‌شناختی و رابطه آن با درک متن نوشتاری نوجوانان: شواهدی از دانش‌آموزان پایه دهم متوسطه. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی. سال 17. شماره 67. 122-95.
13. مشکانی، محمد؛ نوری، ادریس؛ لطفی، مریم؛ عبادی‌نیا، قربان. (1396). تأثیر تقویت آگاهی واجی بر بهبود خواندن و حرمت خود دانش‌آموزان مبتلا به نارساخوانی. فصلنامه سلامت روان کودک. دوره چهارم. شماره 3. 118-107.
14. محمد اسماعیل، الهه؛ هومن، حیدر علی. (1381). انطباق و هنجاریابی آزمون ریاضیات ایران کی مت. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی 6. سال دوم. شماره 4. 332-323.
15. Amland, T.; Lervåg, A. & Melby-Lervåg, M. (2021). Comorbidity Between Math and Reading Problems: Is Phonological Processing a Mutual Factor? Human Neuroscience,volume 14, article 577304.

doi: 10.3389/fnhum.2020.577304

16. Baloglu M, Koçak R. A (2006). Multivariate Investigation of the Differences in Mathematics Anxiety. Pers Individ Dif.,40(7), 1325-1335.
17. Boada, R. & Pennington, B. F. (2006). Deficient Implicit Phonological Representations in Children with Dyslexia. Journal of Experimental Child Psychology, 95(3), 153–193.

https://doi.org/10.1016/j.jecp.2006.04.003

18. Brennan, F. & Ireson, J. (1997). Training Phonological Awareness: A Study to Evaluate, the Effects of a Program of Metalinguistic Games in Kindergarten. Reading and Writing: an Interdisciplinary Journal, 9, 241-263.
19. Bryant, P. E., MacLean, M., Bradley, L. L. & Crossland, J. (1990). Rhyme and alliteration, phoneme detection and learning to read. Developmental Psychology, 26, 429–438.

Doi: 10.1037/0012-1649.26.3.429

20. Bull, R. & Johnston, R. (1997). Children’s Arithmetical Difficulties: Contributions from Processing Speed, Item Identification and Short -Term Memory. Journal of Experimental Child Psychology, 65, 1–24.

doi: 10.1006/jecp.1996.2358

21. Carnine, D.; Silbert, J.; Kameenui, E. J. & Tarver, S. G. (2004). Direct reading instruction. New Jersey: Merrill Prentice Hall
22. Clements, D. H. & Sarama, J. (2016). Math, Science, and Technology in the Early Grades. Future of Children, 26(2), 75–94.

https://doi.org/10.1353/foc.2016.0013

23.De Smedt, B.; Taylor, J.; Archibald, L. & Ansari, D. (2010). How is Phonological Processing Related to Individual Differences in Children’s Arithmetic Skills?, Developmental Science 13:3, 508–520.

doi: 10.1111/j.1467-7687.2009.00897.x

24. Dornyei, Z. (2011). Research methods in applied linguistics. Oxford University Press.
25. Durand, M.; Hulme, Ch.; Larkin, R. & Snowling, M. (2005). The Cognitive Foundations of Reading and Arithmetic Skills in 7- to 10-year-olds. Experimental Child Psychology, 91, 113‑136.

doi:10.1016/j.jecp.2005.01.003

26. Geary, D. C.; Brown, S. C. & Samaranayake, V. A. (1991). Cognitive Addition: A Short Longitudinal Study of Strategy Choice and Speed-of-Processing Differences in Normal and Mathematically Disabled Children. Developmental Psychology, 27(5),787–797.

https://doi.org/10.1037/0012-1649.27.5.787

27. Geary, D. C. (1993). Mathematical disabilities: Cognitive, neuropsychological, and genetic components. Psychological bulletin, 114(2), 345.
28. Goswami, U. & Bryant,P.E. (1990). Phonological Skills and Learning to Read. Hove: Lawrence Erlbaum.
29. Hecht, S. A.;, Torgesen, J. K.; Wagner, R. K. & Rashotte, C. A. (2001). The Relations between Phonological Processing Abilities and Emerging Individual Differences in Mathematical Computation Skills: A Longitudinal Study from Second to Fifth Grades. Journal of Experimental Child Psychology, 79, 192–227.

doi: 10.1006/jecp.2000.2586

30. Ilyushina, N.V.; Kuzmina, Y.V. & Kaiky, D. N. (2019). the Deficit of Phonological Processing Associated with both Maths and Reading Difficulties Rather than Separate Maths or Reading Difficultie. Article in SSRN Electronic Journal.

Available at: https://ssrn.com/abstract=3404125.

doi: 10.2139/ssrn.3404125

31. Jordan, J. A; Wylie, J. & Mulhern, G. (2015). Mathematics and Reading Difficulty Subtypes: minor Phonological Influences on Mathematics for 5–7-years-old. Linguistic Influences on Mathematical Abilitie, Volume 6.

doi: 10.3389/fpsyg.2015.00221

32. Kourti, A. & Warmington, M. (2021). The Relationship between Mathematical Abilities and Phonological Awareness Skills in Greek Students: A Cross-Sectional Study in 1st Graders. Developmental & Adolescent Health, Volume 1, Issue 3, 24-31.
33. Lance, M.D.; Swanson L.A. & Peterson, A.H. (1997). A Validity Study of an Implicit Phonological Awareness Paradigm. Journal of Speech, Language and Hearing Research,40, 1002-1010
34. Leather, C. V. & Henry, L. A. (1994). Working Memory Span and Phonological Awareness Tasks as Predictors of Early Reading Aability. Journal of Experimental Child Psychology, 58, 88–1.
35. Logie, R. H., & Baddeley, A. D. (1987). Cognitive Processes in Counting. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory & Cognition, 13, 310–326.
36. Melby-Lervåg, M.; Lyster, S.-A. H. & Hulme, C. (2012). Phonological Skills and their Role in Llearning to Read: a Meta-analytic Review. Psychol. Bull, 138, 322–352.

doi: 10.1037/a0026744

37. Moll, K.; Göbel, S. M., & Snowling, M. J. (2015). Basic Number Processing in Children with Specific Learning Disorders: Comorbidity of Reading and Mathematics Disorders. Child neuropsychology, 21(3), 399-417.
38. Mulhearn S, G. K. (1999). Abdominal Muscle Endurance and its Association with Posture and Low Back Pain. An Initial Investigation in Male and Female Elite Gymnastics. Physiotherapy, 85(4), 210-6.
39. Pellicioni, M. S.; Fuchs, L. & Booth, J. R. (2019). Temporo-Frontal Activation during Phonological Processing Predicts Gains in Arithmetic Facts in Young Children. Developmental Cognitive Neuroscience 40, 1007-35.

Available at: www.elsevier.com/locate/dcn

40. Pollack, C., & Ashby, N. C. (2018). Where arithmetic and phonology meet: The Meta-analytic Convergence of Arithmetic and Phonological Processing in the Brain. Developmental cognitive neuroscience, 30, 251-264.
41. Polspoel, B., Peters, L.; Vandermosten, M. & De Smedt, B. (2017). Strategy over Operation: Neural Activation in Subtraction and Multiplication during Fact Retrieval and Procedural Strategy Use in Children. Human brain mapping, 38(9), 4657-4670.
42. Prado, J.; Mutreja, R.; Zhang, H.; Mehta, R.; Desroches, A. S.; Minas, J. E. & Booth, J. R. (2011). Distinct representations of subtraction and multiplication in the neural systems for numerosity and language. Human brain mapping, 32(11), 1932-1947.
43. Saiegh-Haddad, Elinor (2017). What is phonological awareness in L2?. Journal of Neurolinguistics,1-10

Available at: www.elsevier.com/locate/jneuroling

https://doi.org/10.1016/j.jneuroling.2017.11.001

44. Simon, O.; Mangin, J. F.; Cohen, L.; Le Bihan, D. & Dehaene, S. (2002). Topographical Layout of Hand, Eye, Calculation and Language-related Areas in the Human Parietal Lobe. Neuron, 33(3), 475-487.
45. Simmons, F. R.; Singleton, C. & Horne, J. K. (2007). Phonological Awareness and Visual Spatial Sketchpad Functioning Predict Early Arithmetic Attainment: Evidence from a Longitudinal Study. European Journal of Cognitive Psychology, 20, 711–722.

doi: 10.1080/09541440701614922

46. Simmons, F. R. & Singleton, C. (2008). Do Weak Phonological Representations Impact on Arithmetic Development? A Review of Research into Arithmetic and Dyslexia. Dyslexia, 14, 77–94.

doi: 10.1002/dys.341

47. Snowling, M. J. & Melby-Lervåg, M. (2016). Oral Language Deficits in Familial Dyslexia: a Meta-analysis and Review. Psychol. Bull, 142, 498–545.

doi: 10.1037/bul0000037

48. Suggate, S. P. (2016). A Meta-analysis of the Long-term Effects of Phonemic Awareness, Phonics, Fluency and Reading Comprehension Interventions. J. Learn. Disabil. 49, 77–96.

doi: 10.1177/0022219414528540

49. Swanson, H.Lee (2004). Working Memory and Phonological Processing as Predictors of Children’s Mathematical Problem Solving at Different Ages. Memory & Cognition 32 (4), 648‑661.

doi: 10.3758/BF03195856

50. Swanson, H. Lee; Beebe, Margaret & Berge, Franken (2004). The Relationship between Working Memory and Mathematical Problem Solving in Children at Risk and Not at Risk for Serious Math Difficulties. Journal of Educational Psychology Vol. 96, No. 3, 471-491.

doi: 10.1037/0022-0663.96.3.471

51. Temple, E.; Poldrack, R. A.; Salidis, J.; Deutsch, G. K.; Tallal, P.; Merzenich, M. M. & et al. (2001). Disrupted Neural Responses to Phonological and Orthographic Processing in Dyslexic Children: an FMRI Sstudy. Neuroreport 12, 299–307.

doi: 10.1097/00001756-200102120-00024

52. Torgesen, J. K.& ve Wagner, R. K. (1998). Alternative Diagnostic Approches for Specific Developmental Reading Disabilities. Learning Diabilities Research and Practice, 13, 220-232.
53. Vukovic, R. K. & Lesaux, N. K. (2013). The Relationship between Linguistic Skills and Arithmetic Knowledge. Learning and Individual Differences 23, 87–91.

Available at: www.elsevier.com/locate/lindif

http://dx.doi.org/10.1016/j.lindif.2012.10.007

54. Wray, D. (1994). Literacy and Awareness. London: Hodder & Stoughton.