تحولات ماگمایی استوک مونزونیتی ائوسن بالایی کوه کلوت قندهاری (شمال‌ غرب انارک، استان اصفهان)

زمین شناسی اقتصادی

دوره 15، شماره 4 - شماره پیاپی 39، 1402، صفحه 55-79   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.2023.84438.1088

نویسندگان

مرضیه غدیرپور¹؛ قدرت ترابی^{* 2}؛ نرگس شیردشت زاده³

¹دانشجوی دکتری، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

²استاد، گروه زمین‌ شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

³استادیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

در بخش مرکزی افیولیت عشین (شمال‌غرب انارک، استان اصفهان، ایران)، یک استوک مونزونیتی متعلق به ائوسن بالایی، افیولیت عشین و سنگ ­های آتشفشانی ائوسن میانی را قطع‌کرده است. این توده نفوذی و سنگ ­های آتشفشانی ائوسن همراه، زینولیت‌هایی از جنس آمفیبولیت دارند. کانی‌های سازنده استوک شامل پلاژیوکلاز با ترکیب آندزین تا لابرادوریت (%60-34 An=)، آلکالی فلدسپار با ترکیب غالب ارتوکلاز ( wt.% 8/70- 1/96 Or=)، کلینوپیروکسن از نوع دیوپسید با (90/0 -71/0Mg#=) و میکا از نوع فلوگوپیت با ( 3/0Fe#= ) است. کانی‌های کدر نیز از نوع مگنتیت و تیتانومگنتیت هستند که دارای (wt.%4/6-4/1TiO₂=) هستند. مهم‌‌ترین بافت‌های موجود در این توده نفوذی، گرانولار، اینترگرانولار و پوئی‌کیلیتیک بوده و در حاشیه توده بافت پورفیریتیک قابل مشاهده است. داده‌های زمین‌شیمیایی کانی‌ها و نمونه‌های سنگ کل این استوک نشان می‌دهد که ماگمای سازنده این سنگ‌ها دارای ماهیت کالک‌آلکالن بوده و شباهت بسیار زیادی به سنگ‌های ماگمایی موجود در کمان‌های ماگمایی دارند. این ماگماتیسم احتمالاً حاصل فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس حاشیه خرد قاره شرق- ایران مرکزی (پوسته‌های اقیانوسی عشین و نایین) در مزوزوئیک و ابتدای سنوزوئیک است.

کلیدواژه‌ها

استوک؛ ائوسن؛ مونزونیت؛ کوه کلوت قندهاری؛ افیولیت عشین؛ ایران مرکزی

مراجع

Aistov, L., Melnikov, B., Krivyakin, B., Morozov, L. and Kiristaev, V., 1984. Geology of the Khur area (Central Iran). Geological Survey of Iran, Tehran, Report 20, 131 pp.

Aghanabati, A., 2004. Geology of Iran. Ministry of Industry and Mines, Geological Survey of Iran, Tehran, 586 pp. (in Persian)

Alavi, M., 1994. Tectonic of the Zagros orogenic belt of Iran: New data and interpretations. Tectonophysics, 229(3–4): 211–238. https://doi.org/10.1016/0040-1951(94)90030-2

Ansari Kish, R., 2020. Petrology of Eocene-Oligocene volcanic rocks in the Band-e-Siah Mountain (NW of Anarak, Isfahan province) (in Persian). M.Sc. Thesis, Isfahan University, Isfahan, Iran, 117 pp.

Berberian, F., Muir, I.D., Pankhurst, R.J. and Berberian, M., 1982. Late Cretaceous and Early Miocene Andean-type plutonic activity in northern Makran and Central Iran. Journal of Geological Society of London, 139(5): 605–614. https://doi.org/10.1144/gsjgs.139.5.0605

Berberian, M. and King, G.C.P., 1981. Toward a paleogeography and tectonic evolution of Iran. Canadian Journal of Earth Science, 18(2): 210–265. https://doi.org/10.1139/e81-019

Davoudzadeh, M., 1972. Geology and petrology of the area north of Nain, Central Iran. Geological Survey of Iran, Report 14, 89 pp.

Deer, W.‌A., Howie, R.A. and J. Zussman., 1992. An introduction to the rock-forming minerals (2nd ed.), Longman London, 696 pp.          

Dercourt, J., Zonenshain, L.P., Ricou, L.E., Kazmin, V.G., Le Pichon, X., Knipper, A.L. and Pechersky, D.H., 1986. Geological evolution of the Tethys belt from the Atlantic to Pamirs since the Lias. Tectonophysics, 123(1–4): 241–315. https://doi.org/10.1016/0040-1951(86)90199-X

Ghaderi Rehnani, M., 2019. Petrology of Eocene volcanic rocks in the northwest of Zavar (NE of Anarak, Isfahan Province) (in Persian). M.Sc. Thesis, Isfahan University, Isfahan, Iran, 125 pp.

Ghadirpour, M., Torabi, Gh., Ghaderi, M., Bayat, F. and Shirdashtzadeh, N., 2023. Magmatic evolution of the Andesitic Eocene volcanic rocks in the Kuh-e- Kalut-e-Ghandehari (NW of Anarak, Isfahan province), Journal of crystallography and mineralogy, 31(3): 497–508. https://doi.org/10.61186/ijcm.31.3.497

Goli, Z., 2013. Petrology of Eocene volcanic rocks in southwest of Choupanan (NE of Anarak, Isfahan Province) (in Persian). M.Sc. Thesis, Isfahan University, Isfahan, Iran, 150 pp.

Irvine, T.N. and Baragar, W.R.A., 1971. A guide to the chemical classification of the common volcanic rocks, Canadian. Journal of Earth Science, 8(5): 523–548. https://doi.org/10.1139/e71-055

Jamshidzaei, A., Torabi, G., Morishita, T. and Tamura, A., 2021. Eocene dike swarm and felsic stock in Central Iran: Roles of metasomatized mantle wedge and Neo-Tethyan slab. Journal of Geodynamics, 145(1): 101844. https://doi.org/10.1016/j.jog.2021.101844

Jaques, A.L., Creaser, R.A., Ferguson, J. and Smith, C.B., 1985. A review of the alkaline rocks of Australia. Verhandeling van die Geologiese Vereniging van Suid-Afrika, 88(2): 311–334. Retrieved August 1, 2023 from https://pubs.geoscienceworld.org/gssa/sajg/articl e-abstract/88/2/311/122026

Khalili Gelsefidi, R., 2020. Petrology of Eocene volcanic rocks in the Gooreh Mountain (NW of Anarak, Isfahan Province) (in Persian). M.Sc. Thesis, Isfahan University, Isfahan, Iran, 248 pp.

Leake, B.E., Wolley, A.R., Arps, C.E.S., Birch, W.D., Gilbert, M.C., Grice, J.D., Hawthorne, F.C., Kato, A., Kisch, H.J., Krivovichev, V.G., Linthout, K., Laird, J., Mandarino, J., Maresch, W.V., Nickel, E.H., Rock, N.M.S., Schumacher, J.C., Smith, D.C., Stephenson, N.C.N., Ungaretti, L., whittaker, E.J.W. and Youzhi, G., 1997. Nomenclature of Amphiboles, Report of the subcommittee on Amphiboles of the International Mineralogical Association commission on new minerals and mineral names, European Journal of Mineralogy, 9(3): 623–651. https://doi.org/10.1180/minmag.1997.061.405.13

Le Maitre, R.W.P., Bateman, A. Dudek, J.L., Keller, M.J., Le bas, P.A., Sabaine, R. Schmid, H. Sorensen, A. Streckeisen, A.‌R., Woolly, B.R. and Zanettin, B., 1989. A classification of igneous rocks and glossary of term. Blackwell, Oxford, 195 pp. https://www.researchgate.net/publication/234448684.

Maniar, P.D. and Piccoli, P.M., 1989. Tectonic discrimination of granitoids. Geological Society of America Bulletin, 101(5): 635–643. http://dx.doi.org/10.1130/0016-7606(1989)101<0635:TDOG>2.3.CO;2

Mohajjel, M., Fergusson, C.L. and Sahandi, M.R., 2003. Cretaceous-Tertiary convergence and continental collision, Sanandaj-Sirjan zone, western Iran. Journal of Asian Earth Science, 21(4): 397–412. https://doi.org/10.1016/S1367-9120(02)00035-4

Morimoto, N., 1989. Nomenclature of pyroxenes, Contributions to Mineralogy and Petrology 27(1): 143–156. https://doi.org/10.2465/minerj.14.198

Muller, D. and Groves, D.I.,1997. Potassic igneous rocks and associated gold-copper mineralization,

Springer, Berlin, 398 pp. Retrieved August 1, 2023 from https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-319-92979-8

Nabavi, M.H. and Houshmandzadeh, A., 1990. Geological Map of Anarak, scale 1:250000. Geological Survey of Iran.

Pirnia, T., Saccani, E., Torabi, G., Chiari, M., Gorecan, S. and Barbeo, E., 2020. Cretaceous tectonic evolution of the Neo-Tethys in Central Iran: Evidence from petrology and age of the Nain-Ashin ophiolitic basalts. Geoscience Frontiers, 11(1): 57–81. https://doi.org/10.1016/j.gsf.2019.02.008

Rieder, M., Cavazzini, G., D’Yakonov, Yu. S., Frank-Kamenetskii, V.A., Gottardi, G., Guggenheim, S., Koval, P.V., Muller, G., Neiva, A.M.R., Radoslovich, E.W., Robert, J.L., Sassi, F.P., Takeda, H., Weiss, Z. and Wones, D.R., 1998. Nomenclature of the micas, The Canadian Mineralogist, 36(3): 905–912. https://doi.org/10.1346/CCMN.1998.0460513

Sarjoughian, F., Ahmadian, J. and Kananian, A., 2015. The composition of the major minerals in the Nasrand intrusive rocks and its dikes. Petrology 21(6): 35–54. (in Persian) Retrieved August 1, 2023 from  https://ijp.ui.ac.ir/article_16202_e34f7b5bac19bdb188651619bb1deaf5.pdf

Sayari, M., 2006. Petrology of Eocene volcanic rocks in north of Anarak area (NE of Isfahan province) (in Persian). M.Sc. Thesis, Isfahan University, Isfahan, Iran, 119 pp.

Serra-keel, J., Hottinger, L.,  Caus, E., Drobne, K., Ferrandez, C., Jauhri, A., Less, G., Pavlovec, R., Pignatti, J., Maria Samso, J., Schaub, H., Sirel, E., Strougo, A., Tambareau, Y., Tosquella, J. and Zakrevskaya, E., 1998. Larger foraminiferal biostratigraphy of the Tethyan Paleocene and Eocene. Bulletin of Geological Society of France 169(2): 281–299. Retrieved August 1, 2023 from https://pubs.geoscienceworld.org/sgf/bsgf/article-abstract/169/2/281/88097/Larger-foraminiferal-biostratigraphy-of-the

Shahabpour, J., 2007. Island-arc affinity of the Central Iranian volcanic belt. Journal of Asian Earth Science, 30(5–6): 652–665. https://doi.org/10.1016/j.jseaes.2007.02.004

Shirdashtzadeh, N., Furnes, H., Miller, N., Luise Dantas, E., Torabi, Gh., 2022. Subduction inItiation of the Neo-tethys ocean in central Iran based on U-PB geochronology, geochemical and ND isotope data of the Ashin ophiolIte. Ofioliti, 47(2): 155–171. https://doi.org/10.4454/ofioliti.v47i2.557

Shirdashtzadeh, N., Torabi, G., Meisel, T., Arai, S., Bokhari, S.N.H., Samadi, R. and Gazel, E., 2014. Origin and evolution of metamorphosed mantle peridotites of Darreh Deh (Nain Ophiolite, Central Iran): implications for the Eastern Neo-Tethys evolution. Neues Jahrbuch für Geologie und PaläontologieAbhandlungen, 273(1): 89–120. https://doi.org/10.1127/0077-7749/2014/0418

Soesoo, A., 1997. A multivariate statistical analysis of clinopyroxene composition: empirical coordinates for the crystallization P-T estimations. Geological Society of Sweden (Geologiska Föreningen), 119(1): 55–60. https://doi.org/10.1080/11035899709546454

Takin, M., 1972. Iranian geology and continental drift in the Middle East. Nature, 235(21): 147–150. https://doi.org/10.1038/235147a0

Torabi, G., 2004. Petrology of Anarak area ophiolites (NE of Isfahan province, Iran). Ph.D. Thesis, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran, 240 pp.

Torabi, G., 2006. Petrology of volcanic shoshonites in south of Ashin, and age determination of igneous carbonates by using the fission track method (west of Anarak, North-east of Isfahan province). Journals of University of Isfahan, Basic Sciences, 25(3): 1–13. (in Persian) Retrieved August 1, 2023 from https://sid.ir/paper/55884/en

Whitney, D.‌L. and Evans, B.‌W., 2010. Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist, 95(1): 185–187. https://doi.org/10.2138/am.2010.3371

Yavuz, F., 2013. Win Pyrox: A windows program for pyroxene calculation classification and thermobarometry. American Mineralogist, 98(7): 1338–1359. https://doi.org/10.2138/am.2013.4292