مقایسۀ تطبیقی رقابت ژئوپلیتیکی در ابتکار کمربند و جادّه چین و طرح دروازۀ جهانی اتّحادیۀ اروپا

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 32، اسفند 1402

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2023.85250.1253

نویسندگان

یاشار ذکی^{* 1}؛ جواد غلامی²

¹دانشگاه تهران

²دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران

چکیده

ذات و ماهیت ژئوپلیتیک با قدرت پیوند مستحکم و ناگسستنی دارد. همه ‏کشورها در منظومه‏های متعدد متبلور از نظریه‌های ‏ژئوپلیتیکی برای بقاء و ارتقاء در ساختار نظم سلسله‌مراتبی قدرت با هم به رقابت می‏پردازند. چین از سال 2013 م. و به دنبال رشد سریع اقتصادی، برای تقویت جایگاه خود در نظم جدید جهانی، ابتکاری تحت عنوان «جادّۀ ابریشم جدید» یا «ابتکار کمربند و جادّه » را کلید زد و در سال‏های پس از آن با اهتمام حداکثری به‌دنبال استیلای این پروژه در قاعدۀ جهانی است. پیوستن کشورهای متعدد به این طرح در کنار قدرت روزافزون چین، نگرانی سایر قدرت‏های جهانی را نیز در پی داشته ‏است. از این رو اتحادیه‏‏ اروپا برای رقابت با این پروژه، «طرح دروازۀ جهانی » را مطرح ساخت و به‌دنبال برنامه‏ریزی و اجرای آن است. همین مسئله موجب شکل‏گیری یک رقابت ‏ژئوپلیتکی در سطح بین‏المللی شده است. پژوهش حاضر با ماهیّت تحلیلی ـ تبیینی با مطالعه مستندات طرح‏های مذکور در کنار سایر منابع فارسی و لاتین با روش پژوهش کیفی به‌دنبال بررسی رقابت ژئوپلیتیکی شکل گرفته میان طرح‏های مذکور است. یافته‏های پژوهش نشان‏دهندۀ این موضوع است که مُبدعین این طرح‏های ژئوپلیتیک‌مبنا با شبکه‏سازی در سطح جهانی و تمرکز بر بنادر و دریاها و مسئله انرژی به‌دنبال توسعۀ ارزش‏های خود در مقیاس کروی می‏باشند. پس از بررسی وجوه افتراق و اشتراک طرح‏ها و چالش‏های پیش رو مشخص شد که «عمق راهبردی تقابل رقابت ژئوپلیتیکی هر دو طرح قارۀ آفریقا» می‏باشد.

کلیدواژه‌ها

رقابت ‏ژئوپلیتیکی؛ ابتکار کمربند و جادّه؛ دروازۀ ‏جهانی؛ چین؛ اتحادیۀ اروپا

مراجع