ارزیابی اثرات محیط زیستی شبکه آبیاری و زهکشی کانال اصلی خداآفرین (مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی و اردبیل شهرستان خداآفرین و پارس آباد)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 اردیبهشت 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2024.86908.1467

نویسندگان

علی خدائی^{* 1}؛ رحمان زندی²

¹گروه علوم و مهندسی محیط‌زیست، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

²گروه سنجش از دور، دانشکده ی جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

چکیده

طرح‌های توسعه با اثرات مثبت خود همواره دارای تأثیرات منفی مستقیم و غیرمستقیم بالقوه بر محیط‌زیست انسانی و طبیعی هستند و چنانچه از پیش برای اثرات منفی چاره‌اندیشی نشود و از لحاظ اثرات مثبت تقویت نشود، عواقب نامطلوبی در پی خواهند داشت. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی اثرات محیط زیستی شبکه آبیاری و زهکشی کانال اصلی خداآفرین در استان آذربایجان شرقی و اردبیل در محدوده شهرستان خداآفرین و پارس‌آباد است. به‌منظور بررسی پارامترهای محیط‌زیستی، از سه محیط فیزیکی- آلودگی، اکولوژیکی- بیولوژیکی و اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی استفاده شد. سپس با استفاده از روش ماتریس آیکولد، اثر هریک از ریز فعالیت‌های طرح بر عوامل زیست‌محیطی منطقه مطالعاتی، در فاز بهره‌برداری به تفکیک سه محیط‌ مذکور سنجیده شد. بدین‌صورت با توجه به هر سه محیط، پرسشنامه ارزیابی اثرات زیست‌محیطی با استفاده از دستورالعمل کمیسیون بین الملی سدهای بزرگ که در مراحل طراحی، ساخت و یا بهره‌برداری هستند طراحی گردید و توسط متخصصین و کارشناسان محیط‌زیست تکمیل‌شده و میانگین امتیازات معیار ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها نشان دادند که اجرای طرح بر عدم اجرای آن ارجحیت دارد به این صورت که مجموع پیامدهای ناشی از اجرای طرح بر محیط‌زیست پیرامون مثبت 274 امتیاز هست. در میان پیامدهای اجرای طرح محیط اجتماعی - اقتصادی و فرهنگی دارای بیشترین آثار 186+ امتیاز، محیط فیزیکی و آلودگی با 46+ امتیاز و محیط اکولوژیکی و بیولوژیکی با 42+ امتیاز به خود اختصاص داده است. با توجه به یافته‌های به دست آمده، اجرای طرح شبکه آبیاری و زهکشی کانال اصلی خداآفرین با رعایت استانداردها توجیه‌پذیر است.

کلیدواژه‌ها

ماتریس آیکولد؛ خداآفرین- پارس‌آباد؛ اثرات محیط زیستی؛ فاز بهره‌برداری؛ بیولوژیکی

مراجع