مرور نظام مند روند پژوهشهای توسعه حمل ونقل محور(TOD) کلان شهر مشهد در پایگاههای علمی کشور ایران

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 اردیبهشت 1403

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2024.86277.1385

نویسندگان

زهرا فرهادیان دهکردی¹؛ محمدهادی مهدی نیا^{* 2}؛ مریم دانشور³؛ تکتم حنایی⁴

¹دانشجوی دکتری شهرسازی ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران،نویسندۀ اصلی

²استادیار گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران،نویسنده مسئول

³استادیار گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

⁴دانشیار گروه شهرسازی ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

چکیده

باتوجه‌به روند رشد کالبدی در شهرهای امروزی، برنامه‌های توسعه شهری باید در راستای کاهش وابستگی به اتومبیل و پیشگیری از پراکندگی صورت پذیرد. در این راستا رویکرد توسعه حمل‌ونقل محور از دهه ۱۹۹۰ در امریکا مطرح و سپس در سایر کشورهای جهان موردتوجه قرار گرفته است. این رویکرد در مقیاس بین‌المللی با منابع متعدددردسترس پژوهشگران است.ولیکن در کشور ایران هنوز نوپاست و تاکنون به اجرا درنیامده است. اگرچه پژوهش‌هایی پراکنده انجام شده؛ اﻣﺎ در حال حاضر دیدروشنی برای پژوهشگران و تصمیم‌سازان در این حوزه وجود ندارد؛ لذا مسئله اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت داخل کشور در مقیاس محلی کلان‌شهر مشهد، تاکنون به‌صورت یکپارچه واﮐﺎوی نشده اﺳﺖ. هدف اﺻﻠﯽ اﯾﻦ مقاله مرور نظام مندروند پژوهش‌های توسعه حمل‌ونقل محور (TOD) کلان شهر مشهددرپایگاه علمی داخل کشور ایران است تا در این رهگذر، حوزه‌های ﻣﻐﻔﻮل ﻣﺎﻧﺪه ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و برآنها ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺷﻮد. اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ﻧﻮع ﮐﺎرﺑﺮدی علم‌سنجی ﺑﻮده و به روش مرور نظام مندوﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮابااستفاده ازنرم افزارهای اکسل و مکس کیودا اﻧﺠﺎم ﺷﺪه است. جامعه آماری پژوهش شامل ۲۰۲ برونداد علمی به زبان فارسی در زمینه رویکرد توسعه حمل‌ونقل محور است. داده‌ها از پایگاه‌های ایرانداک وﻣﺮﮐﺰاﻃﻼﻋﺎت ﻋﻠﻤﯽ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﯽدرﺑﺎزة زﻣﺎﻧﯽ 20ﺳﺎﻟﮥ ۱۳۸۲تا ۱۴۰۲ﮔﺮدآوری و از چهار ﺑﻌﺪ ﻣﻮﺿﻮع، زﻣﺎن و ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ و روش‌شناسی تحت تحلیل‌های کمی قرار گرفتند. بر اساس یافته‌های تحقیق، میزان تولیدات علمی سیر صعودی داشته و بیشترین فراوانی پژوهش‌های مشهد در ﺳﺎل 1396 ﺑﻮده اﺳﺖ. سهم مشارکت کلان‌شهر مشهد 9.8درصد که در ردة با مشارکت کم است که برلزوم انجام این گونه پژوهشهاصحه می‌گذارد. مفهوم TOD درسطح ایستگاهی بعنوان رویکرداصلی درپژوهشهای داخلی مشهدبدلیل مسائل مالی واقتصادی (۳۰.۴درصد)موردتوجه بوده و به موضوعاتی ازجمله گردشگری، عدالت ومسکن کمترپرداخته شده است. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﻠﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖحاکی ازﻋﺪم هماهنگی وﺣﺠﻢ ناﮐﺎﻓﯽ پژوهش‌ها دراین حوزه؛ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل درروﻧﺪهای زﻣﺎﻧﯽ وﻣﻮﺿﻮﻋﯽدرتولیدات ﻋﻠﻤﯽ داخلﮐﺸﻮراﯾﺮان می‌باشد. یافته‌های این تحقیق در شناخت کاستی‌های پژوهشی وتصمیم گیری‌های آتی برنامه ریزان شهری کاربرد دارد.

کلیدواژه‌ها

توسعه؛ حمل و نقل؛ نظام مند؛ مشهد؛ ایران