فراتحلیل مطالعات انجام شده در حوزه رفتارهای تغذیه‌ای نامطلوب در ایران

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 مرداد 1403

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2024.84641.1426

نویسندگان

مهیا آزمایش آسیابسری¹؛ نادر مطیع حق شناس^{* 2}؛ ولی اله رستمعلی زاده³

¹دانشجوی دکتری جامعه شناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال

²استادیار جمعیت‌شناسی گروه پژوهشی اقتصاد جمعیت و سرمایه انسانی موسسه تحقیقات جمعیت کشور، تهران، ایران.

³دانشیار گروه مهاجرت و شهرنشینی موسسه تحقیقات جمعیت کشور،تهران، ایران.

چکیده

سلامت غذایی خانواده‌ها و برنامه‌ریزی جهت دستیابی به تغذیه سالم از اساسی‌ترین دغدغه‌های جوامع امروز است. اما افزایش میزان شهرنشینی، افزایش مسئولیت‌های شغلی زنان و رواج الگوهای غذایی فوری و آماده (فست‌فود) باعث شکل‌گیری پدیده گذار تغذیه‌ای (گذار از الگوها و رفتارهای تغذیه‌ای سالم به ناسالم یا نامطلوب) شده است. در این راستا،‌ هدف پژوهش حاضر، مطالعه عوامل موثر بر گذار تغذیه‌ای در ایران است. روش پژوهش به کار گرفته شده در تحقیق حاضر، فراتحلیل است و جامعه آماری آن را تحقیقات انجام شده با موضوع رفتارها و عادات تغذیه‌ای نامطلوب در ایران طی سال‌های 1386-1399 تشکیل داده‌اند. پس از طی مراحل مشخص (جستجو، غربال‌گری، شایستگی و مشمول بودن) نمونه‌گیری انجام گرفت و 25 تحقیق به‌ عنوان نمونه انتخاب شد. برای تجزیه و تحلیل اطّلاعات گردآوری‌شده، پس از کدگذاری، از نرم‌افزار جامع فراتحلیل (CMA2) استفاده شد. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که به ترتیب بیشترین متغیرهای تاثیرگذار بر گذار تغذیه‌ای (عادات و رفتارهای تغذیه‌ای نامطلوب) در ایران عبارتند از: عوامل فرهنگی (420/0)، عوامل اقتصادی (320/0-)، عوامل جمعیتی (301/0-) و عوامل اجتماعی (270/-0). همچنین در بین مولفه‌های عوامل فرهنگی، تبلیغات رسانه‌ها (541/0)، در بین عوامل اقتصادی، پایگاه اقتصادی- اجتماعی (314/0-)، در بین عوامل جمعیت‌شناختی، سن (224/0-) و در بین عوامل اجتماعی، سرمایه اجتماعی (280/0-) بیشترین تاثیرگذاری را بر الگوها و رفتارهای تغذیه‌ای دارند.

کلیدواژه‌ها

الگوهای تغذیه‌ای؛ رفتارهای تغذیه‌ای؛ گذار تغذیه؛ غذاهای فوری و آماده؛ فراتحلیل