بررسی‌ های زمین شناسی، دگرسانی، کانی سازی و زمین شیمی در محدوده اکتشافی مس کلاته نو، شمال‌ غرب گناباد (استان خراسان رضوی)

زمین شناسی اقتصادی

دوره 16، شماره 3 - شماره پیاپی 42، 1403، صفحه 1-22   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.2024.1118

نویسندگان

صدیقه زیرجانی زاده^* ؛ روح اله میری بیدختی

استادیار‌، گروه زمین‌ شناسی، دانشکده علوم، مجتمع آموزش عالی گناباد، گناباد، ایران

چکیده

محدوده اکتشافی کلاته‌نو در 23 کیلومتری شمال‌غرب گناباد، در استان خراسان رضوی و شمال بلوک لوت واقع‌شده است. زمین‌شناسی این محدوده شامل واحدهای نفوذی نیمه‌عمیق، آتشفشانی، رسوبی و کواترنری است. کانی‌سازی به ‌صورت اپی‌ژنتیک و از نوع رگه‌ای، در داخل واحدهای آتشفشانی و پیروکلاستیک شکل‌گرفته است. ابعاد هر رگه به ضخامت متوسط 1 تا 3 متر و طول حدود 100تا 300 متر متغیر است. کانه‌زایی عمده در سطح شامل مالاکیت، کریزوکولا،آزوریت، اکسیدهای آهن (هماتیت و گوتیت) و کانی‌های سولفیدی اولیه شامل کالکوپیریت و به مقدار کمتر بورنیت ، پیریت وگالن است. فراوان‌ترین کانی باطله کوارتز است. مهم‌ترین دگرسانی‌های رخ‌داده در منطقه، سیلیسی­شدن ، پروپیلیتیک و آرژیلیک  است. بر اساس بررسی‌های زمین‌شیمیایی، مقدار مس  بین 750 تا 19500 گرم در تن‌، سرب از 8/62 تا 30400 گرم در تن و مقدار روی از 258 تا 1800گرم در تن متغیر است. بر اساس شواهدی چون کنترل ساختاری کانی‌سازی، نوع دگرسانی‌ها، کانی‌شناسی ذخیره، محدوده اکتشافی کلاته نو مشابه کانسارهای مس رگه ­ای  است.

کلیدواژه‌ها

واحدهای نفوذی نیمه‌ عمیق؛ کانی‌ سازی؛ مس رگه‌ای؛ کلاته نو؛ گناباد

مراجع

Aghanabati, S.‌A., 2004. Geology of Iran, Geological Survey of Iran, Tehran, 586 pp.

Alavi, M., 1991. Sedimentary and Structural Characteristics of the Paleo-Tethys Remnants in Northeastern Iran. Geological Society of America Bulletin, 103(8): 983–992. https://doi.org/10.1130/0016-7606(1991)103<0983:SASCOT>2.3.CO;2

Arjmandzadeh, R. and Santos, J.F., 2014. Sr-Nd isotope geochemistry and tectonomagmatic setting of the Dehsalm Cu-Mo porphyry mineralizing intrusive from Lut Block, eastern Iran. Int. Journal of Earth Sciences, 103: 123–140. https://doi.org/10.1007/s00531-013-0959-4

Bemani, M., Zirjanizadeh, S. and Miri Beydokhti, R., 2023. satellite image processing for extraction of alterations with mineralogy and field studies Kalateh No Copper Deposit, northwest of Gonabad, Razavi Khorasan province, 15^th Symposium of Iranian Society of Economic Geology, University of Damghan, Damghan, Iran.

Cooke, D.R., Wilkinson, J.J., Baker, M., Agnew, P., Phillips, J. and Chang, Z., 2020. Using mineral chemistry to aid exploration: A case study from the resolution porphyry Cu-Mo deposit, Arizona. Economic Geology, 115(4): 813–840. https://doi.org/10.5382/econgeo.4735

Eckstrand, O.R., Sinclair, W.D. and Thorpe R.I., 1996. Geology of Canadian mineral deposit types, Canada Communication Group, Ottawa, 650 pp.

Fan, H.R., Hu, F.F., Wilde, S.A., Yang, K.F. and Jin, C.W., 2011. The Qiyugou gold–bearing breccia pipes, Xiong’ershan region, central China: Fluid–inclusion and stable–isotope evidence for an origin from magmatic fluids. International Geology Reviews, 53(1): 25–45. https://doi.org/10.1080/00206810902875370

Ghaemi, F. and Shahrivar, H., 2004, Geological Map of Gonabad, scale 1:100000, geological survey of Iran.

Gu, L.X., Wu, C.Z., Zhang, Z.Z., Franco, P., Ni, P., Chen, P.R. and Xiao, X.J., 2011. Comparative study of ore-forming fluids of hydrothermal copper-gold deposits in the lower Yangtze River Valley, China. International Geology Reviews, 53(5–6): 477–498. https://doi.org/10.1080/00206814.2010.533873

Javidi Moghaddam, M., Karimpour, M.H., Ebrahimi Nasrabadi, K., Haidarian Shahri, M.R. and Malekzadeh Shafaroudi, A., 2018. Mineralogy, Geochemistry, Fluid Inclusion and Oxygen Isotope Investigations of Epithermal Cu ± Ag Veins of the Khur Area, Lut Block, Eastern Iran. Acta Geologica Sinica, 92(3): 1139–1156. https://doi.org/10.1111/1755-6724.13596

Karimpour, M.H., Malekzadeh Shafaroudi, A., Heydarian, M.R. and Askari, A., 2007. Mineralization, alteration and geochemistry of Hired gold-tin prospecting area, South Khorasan province. Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy, 15‌(1): 67–90. Retrieved January 15, 2024 from https://ijcm.ir/article-1-662-en.pdf

Karimpour, M.H., Malekzadeh Shafaroudi, A., Lang Farmer, G. and Stern, C.R., 2012a. U-Pb zircon geochronology, Sr-Nd isotopic characteristics, and important occurrence of Tertiary mineralization within the Lut block, eastern Iran. Journal of Economic Geology, 4(1): 1–27. (in Persian with English abstract) https://doi.org/10.22067/econg.v4i1.13391

Karimpour, M.H., Malekzadeh Shafaroudi, A., Stern, C.R. and Farmer, L., 2012b. Petrogenesis of Granitoids, U-Pb zircon geochronology, Sr-Nd isotopic characteristic, and important occurrence of Tertiary mineralization within the Lut Block, eastern Iran. Journal of Economic Geology 4(1): 1–27. (in Persian with English abstract) https://doi.org/10.22067/econg.v4i1.13391.

‏Lowell, J.‌D. and Guilbert, J.‌M., 1970, Lateral‏ ‏and vertical alteration-mineralization zoneing‏ ‏in porphyry ore deposit. Economic Geology, 65(4): 373–408. http://dx.doi.org/10.2113/gsecongeo.65.4.373

Malekzadeh Shafaroudi, A., 2009. Geology, mineralization, alteration, geochemistry, microthermometry, radiogenic isotopes, petrogenesis of intrusive rocks and determination of source of mineralization in Maherabad and Khopik prospect area, South Khorasan Province, Unpublished Ph.D. Thesis, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran, 536 pp.

Malekzadeh Shafaroudi A. and Karimpour M.H., 2015. Mineralogic, fluid inclusion, and sulfur isotope evidence for the genesis of Sechangi lead–zinc (–copper) deposit, Eastern Iran. Journal of African Earth Sciences, 107: 1–14. https://doi.org/10.1016/j.jafrearsci.2015.03.015

Malekzadeh Shafaroudi, A. and Karimpour, M.H., 2013. Geology, Mineralization, and Fluid Inclusion Studies of the Howz-e-Rais Lead-Zinc-Copper Deposit, Eastern Iran. Advanced Applied Geology, 2(4): 63-73. (in Persian with English abstract) Retrieved August 17, 2024 from https://aag.scu.ac.ir/article_11587.html?lang=en

Mehrabi, B., Tale Fazel, E. and, Nokhbatolfoghahaie, A., 2011. The role of magmatic and meteoric water mixing in mineralization of Shurab polymetal ore deposit South of Ferdows: isotope geochemistry and microthermometry evidences, Iranian journal of mineralogy and crystallography, 19(1): 121–130. (in Persian with English abstract). Retrieved January 15, 2024 from from http://ijcm.ir/article-1-472-en.html

Miri Beydokhti, R., Karimpour, M.H. and Mazaheri, S.A, 2014. Studies of remote sensing, geology, alteration, mineralization and geochemistry of Balazard copper-gold prospecting area, west of Nehbandan. Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy, 22(3): 459–470. (in Persian with English abstract) Retrieved March 15, 2021 from http://ijcm.ir/article-1-227-fa.html

Miri Bydokhti, R., Karimpour, M.H., Mazaheri, S.A., Santos, J.F. and Klötzlid, U., 2015. U–Pb zircon geochronology, Sr–Nd geochemistry, petrogenesis and tectonic setting of Mahoor granitoid rocks (Lut Block, Eastern Iran), Journal of Asian Earth Sciences, 111: 192–205. https://doi.org/10.1016/j.jseaes.2015.07.028

Nassar, N. T., Lederer, G.W., Brainard, J.L., Padilla, A.J. and Lessard, J.D., 2022, Rock-to-Metal Ratio: A Foundational Metric for Understanding Mine Wastes. Environmental Science & Technology, 56(10): 6710–6721.  https://doi.org/10.1021/acs.est.1c07875

Seedorf, E., Dilles, J.‌H., Proffett, J.‌M., Einaudi, M.‌T., Zurcher, L., Stavast, W.‌J.‌A., Johnson, D.‌A. and Barton, M.‌D., 2005. Porphyry deposits: characteristics and origin of hypogene features. Economic Geology 100th Anniversary, 251–298.  https://www.researchgate.net/publication/284048433

Sillitoe, R.H., 2010. Porphyry Copper Systems. Economic Geology, 105(1): 3–41.

Whitney, D.L. and Evans, B.W., 2010. Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist, 95(1): 185–187. https://doi.org/10.2138/am.2010.3371

Zhai, D.G., Liu, J.J., Wang, J.P., Yao, M.J., Wu, SH., Fu, C., Liu, Z.J., Wang, S.G. and Li, Y.X., 2013. Fluid evolution of the Jiawula Ag-Pb-Zn deposit, Inner Mongolia: mineralogical, fluid inclusion, and stable isotopic evidence. International Geology Reviews, 55(2): 204–224. https://doi.org/10.1080/00206814.2012.692905

Zirjanizadeh, S., 2015, Mineralogy, geochemistry and petrogenesis igneous rocks in the northwest of Gonabad, Ph.D. thesis, Ferdowsi university of Mashhad, Mashhad, Iran, 259 pp.

Zirjanizadeh, S., Karimpour, M.H., Ebrahimi Nasrabadi, Kh. and Santos, J.F., 2016. Petrography, Geochemistry and Petrogenesis of Volcanic Rocks, NW Gonabad, Iran. Journal of Economic Geology 8(1): 265–282. https://doi.org/10.22067/econg.v8i1.48865