مدل سازی ساختاری مؤلفه های موثر در توانایی فضایی مسیربابی گردشگران با تاکید بر جنسیت: مطالعه ای بر روی گردشگران در بافت اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) شهر مشهد

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 شهریور 1403   

نوع مقاله: پژوهشی-مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2024.85419.1360

نویسندگان

مریم زاهد نیک سرشت¹؛ ساناز سعیدی مفرد^{* 2}؛ مریم دانشور³؛ تکتم حنایی²

¹دانشجوی دکتری گروه شهرسازی،واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، ایران

²دانشیار گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

³استادیار گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

چکیده

توانایی فضایی در مسیریابی گردشگران فرایندی مبتنی بر هدایت سفر و ادراک مسیر، توانایی خوانایی محیط و شناخت و دانش محیطی در محیط‌ها و مقصدهای ناشناخته است و بسته به جنسیت افراد نیز تفاوت ایجاد می‌کند. این مقوله می‌تواند احساس راحتی و آگاهی و حس تعلق نسبت به محیط‌های ناشناخته را در گردشگران ارتقا داده و تحکیم ببخشد. در این راستا، پژوهش حاضر تلاش کرده است تا با رویکرد کاربردی و روش‌شناسی «توصیفی- تحلیلی» به مدل‌سازی ساختاری مؤلفه‌های مؤثر در توانایی فضایی مسیریابی گردشگران با تأکید بر نقش مداخله‌ای جنسیت در بین گردشگران بافت اطراف حرم امام رضا (ع) شهر مشهد بپردازد. داده‌های پژوهش به روش پیمایشی و با نمونه‌گیری غیر احتمالی و تصادفی ساده در دسترس با ابزار پرسشنامه از نظرات 100 گردشگر در مسیرهای اصلی در بافت اطراف حرم مطهر یعنی خیابان‌های نواب و طبرسی به دست آمد. برای تحلیل داده‌ها از مدل‌سازی معادلات ساختاری در قالب نرم‌افزار AMOS استفاده شد. یافته‌ها نشان داد سه مؤلفه حس مسیر، حافظه فضایی و شناخت فضایی دارای ارتباط ساختاری مثبت و معنادار برای تبیین توانایی فضایی گردشگران در بافت اطراف حرم دارد. همچنین، تأثیر تفاوت‌های جنسیتی بر روی مؤلفه‌های حس مسیر، حافظه فضایی و شناخت فضایی مثبت و معنادار است. این یافته‌ها نشان می‌دهد که توانایی فضایی مسیریابی گردشگران بسته به تفاوت‌های جنسیتی (مرد یا زن) می‌تواند تغییر در کیفیت داشته باشد. درواقع تفاوت‌های جنسیتی مقوله‌ای است که می‌تواند در خوانش و درک بهتر محیطی، شناخت و تفکیک بهتر از جهات و ابعاد هندسی و کالبدی محیط، نشانه‌ها و تابلوها و مبلمان شهری و همچنین برداشت متفاوت از محیط و کیفیت متفاوت به خاطر سپاری از ویژگی‌های محیطی مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها

توانایی فضایی؛ مسیریابی؛ حس مسیر؛ جنسیت؛ مشهد

مراجع