اثرات کشندگی و زیرکشندگی حشره‌کش‌های ایمونیت® و ایندومکت® بر ویژگی‌های زیستی و رشد جمعیتی شب‌پره مینوزگوجه‌فرنگی، Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae)

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 خرداد 1404   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.2025.93383.1230

نویسندگان

فریبا مهرخو^{* 1}؛ پرستو جلیلی²؛ مریم فروزان³

¹گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

²گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

³مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران

چکیده

شب‌پره مینوز گوجه‌‌فرنگی، (Meyrick) Tuta absoluta، یکی از مهمترین آفات مزارع و گلخانه‌های گوجه‌فرنگی در ایران و سرتاسر جهان می‌باشد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی اثرات کشندگی و زیرکشندگی (LC25) دو حشره‌کش ایمونیت و ایندومکت بر فراسنجه‌های زیستی، و پیش‌بینی سرعت رشد جمعیتی شب‌پره مینوز‌گوجه‌‌فرنگی در شرایط آزمایشگاهی (دمای 2±25 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 5±70 درصد و دوره‌ نوری 16:8 ساعت تاریکی و روشنایی) بود. روش مورد استفاده برای انجام زیست‌سنجی‌‌ها، غوطه‌ورکردن برگ‌های گوجه‌فرنگی حاوی تخم‌های سه روزه شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی در غلظت‌های 83، 9/143، 5/249، 6/432و 750 پی‌پی‌ام بود. داده‌های به‌دست آمده از جدول زندگی، به روش جدول زندگی دو جنسی سن- مرحله رشدی تجزیه شدند. نتایج حاصل از مقایسه اثرات کشندگی دو حشره‌کش مذکور نشان داد که تخم‌های شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی در غلظت LC50 از حساسیت بیشتری نسبت به ایمونیت (412/239 پی‌پی‌ام) برخوردار بودند. استفاده از غلظت زیرکشنده حشره‌کش ایمونیت، باعث افزایش طول دوره تخم (03/0 ± 04/3 روز)، شفیرگی (11/0 ±33/6 روز) و کل دوره مراحل نابالغ (25/0 ±67/20 روز) نسبت به حشره‌کش ایندومکت و شاهد گردید. اگرچه اختلاف معنی داری از نظر فراسنجه‌های رشد جمعیتی (نرخ خالص تولید مثلی، نرخ ذاتی و نرخ متناهی افزایش جمعیت ) بین حشره‌کش‌های مورد استفاده وجود نداشت، ولی میزان این فراسنجه‌ها در حشراتی که والدین آنها با غلظت زیرکشنده حشره‌کش‌ها تیمار شده بودند، نسبت به شاهد به ترتیب (19/7 ±33/31 تخم/ماده، 011/0 ±1520/0 بر روز و 012/0 ±164/1 بر روز) کاهش یافت. نتایج حاصل از پیش بینی روند رشد جمعیتی نشان داد که رشد جمعیت شب پره مینوز گوجه‌فرنگی در تیمارهای مربوطه با فراسنجه‌های رشد جمعیت مطابقت داشت، به‌طوری که حشرات تیمارشده با حشره‌کش‌های ایمونیت و ایندومکت به ترتیب، مدت زمان یک نسل (T) طولانی ‌تر (31/0 ±33/24 و 53/0 ±85/24 روز) و سرعت رشد کمتری نسبت به شاهد (05/0 ±57/22 روز) داشتند . بنابراین، با توجه به نتایج حاصله از مطالعات کشندگی و زیرکشندگی هر دو حشره‌کش، می‌توان از آنها به صورت متناوب در برنامه مدیریتی شب‌پره مینوز گوجه فرنگی استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

آفت گوجه‌‌فرنگی؛ حشره‌کش؛ جدول زندگی؛ نرخ زادآوری؛ نرخ ذاتی افزایش جمعیت

مراجع