تبیین مولفه های زیست پذیری در بافت های تاریخی با رویکرد پایداری مطالعه موردی: بافت تاریخی کلانشهر تبریز

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 مهر 1404

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2025.94959.1586

نویسندگان

امین نیک نام¹؛ علی آذر^{* 2}؛ ابرهیم تقوی³

¹دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.

²دانشیارگروه شهرسازی و معماری، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی. مراغه، ایران

³استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

چکیده

بافت‌های تاریخی، هویت و تاریخ شهر را بازخوانی می‌کنند. وجود بافت تاریخی، به یک شاخص رقابت‌پذیری بین شهرها تبدیل شده است. علیرغم این موضوع، ارزش افزوده بالا در مرکز شهر و عدم لحاظ کردن برنامه‌های بهسازی و احیا و اصالت بخشی، باعث عدام تعادل بین شاخص‌های زیست‌پذیری در این ناحیه حساس شهر شده است. با شتاب شهرنشینی و افزایش روزافزون جمعیت پس از انقلاب صنعتی در جهان، بافت فیزیکی شهرهایی که قدمت تاریخی بیشتری دارند، آن‌چنان دستخوش تغییر و تحول شده‌اند در پژوهش حاضر که با هدف تبیین زیست‌پذیری در بافت تاریخی کلان‌شهر تبریز صورت گرفته است، سعی بر این است تا با بهره‌گیری از رویکردی ترکیبی و چندسطحی، تصویری جامع از چالش‌ها، ظرفیت‌ها و مسیرهای بهبود کیفیت زندگی در این ناحیه ارزشمند شهری ارائه نمود. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی می‌باشد و رویکرد آن کیفی -کمی می‌باشد. جامعه آماری پژوهش، ساکنین بافت قدیم تبریز و متخصصین صاحب نظر در این حوزه می-باشد. نتایج آزمون واریانس یک‌طرفه نشان می‌دهد در چندین شاخص کلیدی تفاوت‌های معنادار آماری بین گروه‌های موردمطالعه وجود دارد. در مورد شاخص رضایت از خدمات شهری و شاخص کالبدی، میزان رضایت ساکنین کمتر است. در مورد عملکرد مدیریت شهری، ارزیابی متخصصان به طور معناداری پایین‌تر از برداشت گردشگران و کسبه بود. نتایج حاصل از مطالعات میدانی نشان می‌دهد کمبود فضاهای سبز و تفریحی، فرسودگی کالبدی بناها و معابر و نارضایتی از مدیریت شهری ازجمله عوامل موثر در کاهش زیست‌پذیری در بافت تاریخی شهر تبریز می‌باشد. یافته‌های کیفی نشان دادند که مشارکت فعال ساکنان در تصمیم‌گیری‌های شهری، از جمله مدیریت فضاهای عمومی و برنامه‌ریزی پروژه‌های بازسازی، تأثیر بسزایی بر افزایش رضایت و کیفیت زندگی دارد.

کلیدواژه‌ها

زیست پذیری؛ بافت‌های تاریخی؛ پایداری؛ کلانشهر تبریز