نقد تخصیص توارث در مرگ‌های مجهول الزمان به غرقی ومهدوم علیهم (بر پایه مناسبات لفظی اخبار)

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 اسفند 1402   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2024.85593.1695

نویسندگان

سیده ریحانه رضاییان¹؛ محمد رسول آهنگران^{* 2}؛ محمد جعفری هرندی³

¹دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده حقوق،الهیات و علوم سیاسی، واحدعلوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استاد گروه الهیات و معارف اسلامی، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران (نویسنده مسئول)

³دانشیار گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی، دانشکده علوم انسانی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، ایران

چکیده

شرط ارث‌بردن، احراز حیات وارث پس از وفات مورث است. افرادی که مرگ آن‌ها مجهول الزمان بوده و تقدم و تأخر زمان وفات آن‌ها نسبت به یکدیگر مشخص نباشد، طبق مقتضای قاعده اولیه، شرط ارث بردن را ندارند. در دو فرض غرق و هدم این حکم شاملاستثنا شده و مجهول الزمان بودن وفات طرفین، مانع توارث نخواهد بود. براساس قول مشهورتر میان فقها، این استثناباید تفسیر مضیق شود ؛اما قائلین به تسری، عمدتاً بر پایه برخی مناسبات کلی عرفی -بدون تمرکز بر خصوصیات الفاظ و عبارات موجود در لسان ادله- عناوین مأخوذ در ادله تخصیص را فاقد موضوعیت دانسته‌اند لذا بر پایه الغاء خصوصیت از عناوین غرق و هدم، حکم مذکور را به موارد مشابه تسری داده‌اند. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی تحلیلی به نگارش در آمده، تلاش شده تا با تأمل در اخبار، به کشف مناسبات لفظی موجود در لسان ادله، جهت کشف ملاک و تنقیح مناط پرداخته شود تا از آن رهگذر، تسری حکم به موارد مشابه از قبیل تصادفات رانندگی و ... ممکن گردد. در این پژوهش، با قرینه قرار دادن الفاظ مأخوذ در لسان ادله، موضوعیت نداشتن هدم و غرق ثابت شده است.

کلیدواژه‌ها

:«؛ مرگ‌های مجهول الزمان»؛ ارث در فرض هدم و غرق»؛ ماده ۸۷۳ ق.م»؛ «؛ ارث در تصادفات رانندگی»

مراجع