تاثیر شاهنامه بر ترسیم سیمای شاه اسماعیل صفوی به مثابه قهرمان حماسی در کتاب فتوحات شاهی

جستارهای نوین ادبی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 اردیبهشت 1404

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.2025.90113.1635

نویسندگان

سعید قربانیان رهورد^{* 1}؛ ابوالقاسم قوام²؛ مریم صالحی نیا¹

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

شاهنامه فردوسی متشکل از مجموعه‌ای از آداب و سنن ایرانی، اسطوره‌ها، فرهنگ، اصول سیاست‌وزری، تاریخ و... پیشااسلامی فلات ایران است که به واسطه ارزش و بیان هنری یکی از مهم‌ترین دلایل ماندگاری چنین مفاهیمی میان ساکنان این اقلیم بوده‌است. در طول تاریخ، این تاثیر علاوه بر همه ابعاد فرهنگی، بر آداب کشورداری نیز موثر افتاد. از آن‌جا که مرز تاریخ و حماسه و اسطوره تا دوران معاصر چندان روشن نبوده‌است، تصویر شاه آرمانی و قهرمانان حماسی، در اذهان عمومی نیازی تولید می‌کرد که مورخان و شاعران و ... دستگاه‌های تبلیغاتی هر سلسله و یا هر حاکمی باید بدان پاسخ می‌دادند. در آغاز دوره صفوی گستره تاثیر چشم‌گیر شاهنامه هم بر مردم و هم بر شاه اسماعیل باعث شد، مورخی چون امینی‌هروی گاه خاسته و گاه ناخواسته از سویی به اتصاف شاه به ویژگی‌ها و خویش‌کاری-های قهرمانان حماسی ملتزم شودو از دیگرسو با تقلید و الگوبرداری از نحوه و روش انشا در وجوه بلاغی و روایی شاهنامه، به ترسیم سیمای شاه اسماعیل در قالب شاهی آرمانی در کتاب فتوحات شاهی بپردازد.

کلیدواژه‌ها

"؛ حماسه"؛ تاریخ"؛ شاهنامه"؛ ، "؛ فتوحات شاهی "؛ - "؛ شاه اسماعیل"