تبیین چارچوب گسترش عملکرد کیفیت(QFD) رابط‌ کاربری وب‌سایت دانشگاهی (مطالعه موردی: دانشگاه هنر اصفهان)

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 10، دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 30، آبان 1404، صفحه 217-240   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/infosci.2025.93868.1241

نویسندگان

بهاره جهانمرد حسین آبادی^{* 1}؛ مجید ضیائی²؛ شهریار شکرپور²؛ یونس سخاوت³؛ بابک امرایی²

¹دانشجوی دکتری، هنرهای اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

²استادیار، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

³دانشیار، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

چکیده

چکیده
مقدمه و اهداف: این پژوهش بر گسترش عملکرد کیفیت رابط کاربری وب‌سایت دانشگاه هنر اصفهان با تأکید بر نیازهای کاربران تمرکز دارد. بهره‌گیری از روش‌های مناسب و کاربرمحور در توسعه کیفیت وب‌سایت‌ها، قابلیت استفاده را افزایش می‌دهد و تعامل راحت‌تر و تجربه بهتری برای کاربران دانشگاهی فراهم می‌کند. مرور پیشینه این پژوهش نشان می‌دهد که وب‌سایت دانشگاه‎ها در ارائه کیفیت خدمات رضایت‌بخش و همسو با نیازهای کاربران خود، با مشکلاتی مواجه هستند. این پژوهش با مطالعه موردی دانشگاه هنر اصفهان، تلاش می‌کند، با هدف در نظر داشتن خواسته‌ها و مشکلات کاربران، اولویت‌های بهبود کیفیت وب‌سایت را از دیدگاه و رفتار آن‌ها استخراج کند.
روش‌‌ها: تلفیق روش‌های تجربه کاربری «UX» از دیدگاه کاربرپژوهی، گسترش عملکرد کیفیت «QFD» و کانو «KANO» به ایجاد روشی‌ نوآورانه کمک می‌کند. ترکیب مکمل این رویکردها، ضمن شناسایی و اندازه‌گیری خواسته‌های کاربران، سعی در لحاظ نمودن آن‌ها در تمامی مراحل پژوهش دارد. جمع‌آوری داده‌ها با مشاهده وب‌سایت دانشگاه‌ هنر اصفهان و انجام مصاحبه انفرادی و گروهی و روش ‌تست کاربردپذیری با 60 نفر از کاربران واقعی دانشگاه‌ هنر اصفهان براساس نظرات متخصصان جمع‌آوری شده است. با ایجاد ماتریس QFD به استخراج الزامات کیفی کاربران در 5 دسته اصلی: استفاده‌پذیری، اطمینان‌پذیری، کاربردپذیری، دسترس‌پذیری و محتواپذیری با 20 بُعد فرعی پرداخته است. سپس براساس وزن هریک، خواسته‌های کاربران به ویژگی‌های فنی قابل‌اجرا و کمی با وزن مشخص تبدیل شد.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که دو بُعد: کاربردپذیری (وزن نسبی 2/27 درصد) و اطمینان‌پذیری (وزن نسبی 9/24 درصد) دارای بیش‌ترین اهمیت از سوی دانشجویان است. بر این اساس الزامات طراحی شامل: معماری اطلاعات و جریان کاربری کارآمد (وزن نسبی 9/7 درصد)، پشتیبانی فنی و اصلاح خطاها (وزن نسبی 5/7 درصد) و طراحی رابط کاربری مناسب (وزن نسبی 1/7 درصد) از مهم‌ترین الزامات فنی برای بهبود وب‌سایت دانشگاه هنر اصفهان، و دارای همبستگی بالایی با نیازهای کاربران آن هستند. همچنین معیارهای مهم‌تر براساس رویکرد کانو بیش‌تر در طبقه الزامات عملکردی (تجربه کاربری) و الزامات اساسی (پایایی و فنی) قرار می‌گیرند.
بحث و نتیجه‌گیری: نتایج نشان می‌دهد که در بهینه‌سازی وب‌سایت‌ها ترکیب روش‌های تجربه کاربری با گسترش عملکرد کیفیت و کانو می‌تواند به‌عنوان رویکرد بهینه مؤثر با هزینه کم‌تر و سرعت بیش‌تر مورد استفاده دانشگاه‌ها قرار بگیرد. چهارچوب گسترش عملکرد کیفیت می‌تواند راهنمای قابل قبولی برای مدیران دانشگاهی و طراحان باشد تا دانشجویان بتوانند به‌راحتی تجربه کاربری مناسبی در وب‌سایت دانشگاه داشته باشند.
اصالت: این پژوهش با بهره‌گیری از روش گسترش عملکرد کیفیت، می‌تواند به طراحی وب‌سایت دانشگاه‌های ایران کمک کند و از دیدگاه کاربران زمینه را برای ارتقای عملکرد آن‌ها فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

استقرار عملکرد کیفیت؛ رابط کاربری؛ تجربه کاربری؛ وب‌سایت؛ دانشگاه هنر اصفهان

مراجع

Ariyanti, F. D., & Andreas, J. (2023). Importance Level Analysis of Pick-up Schedule for Merchant PT XYZ using QFD. E3S Web of Conferences, Bina Nusantara University- Indonesia E3S Web of Conferences,34-45. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202338801010

Benaida, M., Namoun, A., & Taleb, A. (2018). Evaluation of the impact of usability in arabic university websites: comparison between Saudi Arabia and the UK. International Journal of Advanced Computer Science and Applications, 9(8). https://www.researchgate.net/publication/327399456 DOI:10.14569/IJACSA.2018.090848

Fang, M., Yang, W., Li, H., & Pan, Y. (2023). Enhancing user experience through optimization design method for elderly medication reminder mobile applications: A QFD-based research approach. Electronics, 12(13), 2860. https://doi.org/10.3390/electronics12132860

Gerami, S. M. M. (2021). Studying the role of audience visual perception in web design from the perspective of cognitive science (With a case study related to graphic design for web design) Soore University College of Arts]. Tehran. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/5a146de9ab1f37528ee494bdcb7d678d/fulltext[In Persian].

Gharibeh Niari, M. (2019). Presenting a proposed framework for evaluating academic websites Al-Zahra University]. Tehran. PhD thesis in Information Science https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/55552a9767a8ce9058ac530ae1645970/fulltext[In Persian].

 Koswara, R., & Alifin, F. I. (2024). A user-oriented UI/UX application design Using the integration of quality function deployment (QFD) and design thinking methods. MOTIVECTION: Journal of Mechanical, Electrical and Industrial Engineering, 6(1), 85-100. https://doi.org/10.46574/motivection.v6i1.308

Kuo, H.-M., & Chen, C.-W. (2011). Application of quality function deployment to improve the quality of Internet shopping website interface design. International Journal of Innovative Computing, Information and Control, 7(1), 253-268. https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=036f556085e7c5cf033b87c6d489e2a121908ff2

Manzoor, M., & Hussain, W. (2012). A web usability evaluation model for higher education providing Universities of Asia. Science, Technology and Development. Sci., Tech. and Dev., 31 (2): 183-192.

Nwasra, N., Basir, N., & Marhusin, M. F. (2018). Evaluation of malaysian universities websites based on quality in use evaluation model. International Journal on Advanced Science, Engineering and Information Technology, 8(4/2), 1417-1422. https://www.researchgate.net/profile/Nedal-Nwasra/publication/328921894

Park, J. H., Jun, M. S., & Kwak, C. (2012). A study on quality improvement of website services. Journal of Korean Society for Quality Management, 40(4), 559-576. http://dx.doi.org/10.7469/JKSQM.2012.40.4.559

Rezaei, K. H. A., Hamid Reza. Hoshyar, Mohammad (2001). QFD: A Customer-Centered Approach to Designing and Improving Product Quality (Second Edition ed.). Athena Publishing. [In Persian].

 Rubio, D. M., Berg-Weger, M., Tebb, S. S., Lee, E. S., & Rauch, S. (2003). Objectifying content validity: Conducting a content validity study in social work research. Social work research, 27(2), 94-104. https://doi.org/10.1093/swr/27.2.94

Safari, H. H. G., Jalil. (2017). QFD in Industry and Services (From Theory to Practice). Tehran University Press. [In Persian].

Setiawan, A., & Lestari, B. (2024). IMPLEMENTATION OF WEBQUAL 4.0 FOR MEASURING WEBSITE QUALITY FOR USER SATISFACTION (A Case Study on University Polytechnic of Hauts-de-France). Int. J. Adv. Technol. Eng. Inf. Syst., 3(2), 1-16. DOI: https://doi.org/10.32672/picmr. v6i2.1283

Sulistyani, M., As’adi, M., Zaman, A., & Mahfud, H. (2021). Design Of Sales Application Models Using Quality Function Deployment Method And System Development Life Cycle: Case Study At Giriloyo Batik Tulis Center. E3S Web of Conferences, https://doi.org/10.1051/e3sconf/202132804017

Taherikia, M., Khorshidi, R., & Akbari Yazdi, H. (2019). Evaluating the Quality of Sports Websites Using WEBQUAL Approach and QFD Technique. Sport Management and Development, 8(1), 48-62. https://doi.org/10.22124/jsmd.1970.3438[In Persian].