ذخیره خشکسالی، ضرورت پایایی

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 12، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 12، شهریور 1398، صفحه 77-84   

نوع مقاله: مفهومی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v6i1.70031

نویسندگان

هاشم درخشان^{* 1}؛ حمید عمرانیان خراسانی²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

در بسیاری از اقلیم‏های خشک و نیمه‏ خشک آب‏ زیرزمینی یگانه منبع تأمین آب است بنابراین این مناطق به منابع آب زیرزمینی وابسته‏ هستند. ایران جز اقلیم‌‏های خشک و نیمه‏ خشک دنیا محسوب می‌‏شود. در بسیاری از مناطق کشور تغییر الگوی بارش‌ ناشی از تغییر اقلیم و افزایش نرخ برداشت از منابع آب زیرزمینی می‏‌باشد و باعث خسارات جبران‏‌ناپذیر بر این منبع حیاتی شده است. در این مناطق آب زیرزمینی مهمترین پشتوانه توسعه است و مدیریت ریسک خشکسالی و خشکسالی‏‌های خطرناکی که به دلیل افزایش دما ناشی از تغییر اقلیم به وقوع خواهد پیوست در گروی حفاظت از این منبع یگانه می‌‏باشد. در این مقاله تجربه کالیفرنیا در احیا تعادل منابع آب زیرزمینی تجزیه و تحلیل شده است و براساس این تجربه طرحی متناسب با وضعیت وخیم سفره‏‌های آب زیرزمینی کشور تبیین شده است. ذخیره خشکسالی به ‏عنوان کلیدی‌‏ترین مفهوم در رویکرد مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی بیان شده و چالش‏های اساسی در پیاده‏‌سازی و حفاظت از ذخیره خشکسالی آب زیرزمینی تبیین شده است. بنابراین پیشنهادهایی جهت احیا این ذخیره به ‏منظور دستیابی به مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

پایداری؛ خشکسالی؛ ذخیره خشکسالی؛ مدیریت پایدار؛ منابع آب زیرزمینی

مراجع

حسنی‏ سعدی، م. و گلکار، ا. 1395. شناسایی و بهره‏ وری الگوی کشت از منظر بهره‏ وری. جلد 1. پژوهشکده تدبیرآب ایران. تهران.

درخشان، ه. 1396. بسط مفهوم «ذخیره استراتژیک» در مدیریت منابع آب و تدوین یک چارچوب برای کاهش مخاطرات خشکسالی‌‏های شدید و طولانی براساس این مفهوم. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد گروه علوم و مهندسی آب. دانشگاه فردوسی مشهد.

شرکت آب منطقه‌‏ای خراسان رضوی. 1395. گزارش تبیین بحران آب دشت مشهد: مطالعات مهندسی ارزش سد شوریجه و بهینه سازی و بهینه سازی طرح‏های بالادستی.

Alley W.M and Leake S.A. 2004. The journey from safe yield to sustainability. Groundwater , National Ground Water Association, 42(1): 12–16.

California Statewide Groundwater Monitoring System. 2017. (CASGEM: SB x 7-6, AB 1152) http://www.water.ca.gov/groundwater/casgem/overview.cfm. Accessed February 12, 2017.

California Water Code See. 2017. Also http://www.water.ca.gov/groundwater/docs/1992_AB3030_Summary_02202014.pdf. Accessed March 24, 2017.

DWR. 2015. California’s Most Significant Droughts: Comparing Historical and Recent Conditions. California Department of Water Resources (DWR), February 2.

Feitelson E. and Haddad M. 2001. Management of Shared Groundwater Resources: The Israeli-Palestinian CaseWith an International Perspective, Springer Netherlands. DOI: 10.1007/978-94-010-0680-4.

Faunt, C.C., ed., 2009. Groundwater Availability of the Central Valley Aquifer, California: U.S. Geological Survey Professional Paper 1766, 225 p.

Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). 2013. Drought facts. rome, Italy. Available at http://www.fao.org/3/aq191e/aq191e.pdf

Gleick P.H. and Cohen M.J. 2008. The World's Water 2008-2009: The Biennial Report on Freshwater Resources. Island Press; 2008-2009 ed.

Iglesias E., Garrido A. and Gomez-Ramos A. 2003. Evaluation of Drought Management in Irrigated Areas. Agricultural Economics, 29: 211-229.

IPCC. 2013. Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. [Stocker, T.F., D. Qin, G.-K. Plattner, M. Tignor, S.K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex and P.M. Midgley (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA.

Langridge R. 2012. Drought and Groundwater: Legal Hurdles to Establishing Groundwater Drought Reserves. Environs: Environmental Law and Policy Journal, 91. Retrieved from https://escholarship.org/uc/item/0b69p4hq.

Langridge R., Fisher A., Racz A., Daniels B., Rudestam K. and Hihara B. 2012. Climate Change and Water Supply Security: Reconfiguring Groundwater Management to Reduce Drought Vulnerability. California Energy Commission. University of California, Santa Cruz. Publication Number: CEC-500-2012-017.

Langridge R. and Daniels B. 2017. Accounting for Climate Change and Drought in Implementing Sustainable Groundwater Management. Water Resources Management, 31(11): 3287–3298

Mishra A.K. and Desai V.R 2006. Drought forecasting using feedـforward recursive neural network, ecological modeling, 198: 127–138.

Saenz M.C., Montoya F.F. and de Mingo R.G. 2009. The Role of Groundwater During Drought. In: Iglesias A. et all. (eds.) Coping with Drought Risk in Agriculture and Water Supply Systems. Advances in Natural and Technological Hazards Research, vol 26. Springer, Dordrecht, Chapter 15: 221-241

Wilhite D. 2005. Drought and water crises, science, technology, and management issues, CRC Press Taylor & Francis Group, USA.

Wilhite D. 2014. "Drought: Past and Future.” Presented at Drought in the Life, Cultures, and Landscapes of the Great Plains, University of Nebraska-Lincolnon April 2, 2014.