سنجش پایداری شاخص های گردشگری به‌عنوان هسته کلیدی بخش خدمات استان آذربایجان شرقی

اقتصاد و توسعه منطقه ای

مقاله 4، دوره 30، پاییز و زمستان 26، اسفند 1402، صفحه 87-123   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/erd.2023.84582.1200

نویسندگان

زینب برادران خانیان^{* 1}؛ زهرا آذری²؛ داود بهبودی³

¹دانش آموخته دکترای اقتصاد دانشگاه تبریز

²دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه تبریز

³استاد اقتصاد دانشگاه تبریز

چکیده

هرچند که نگاه به بخش خدمات در فرایند توسعه متفاوت است، بخش خدمات غالب اقتصاد جهانی را تشکیل می­دهد و از ارکان اساسی فعالیت­های اقتصادی است که با ظهور شهرنشینی شکل گرفته و با گسترش آن پوشش وسیع­تری می­یابد. با توجه به اهمیت این بخش به‌عنوان یکی از بخش­های عمده اقتصادی و تأثیرگذاری در فرآیند توسعه کشور، این مطالعه با هدف شناسایی هسته­های کلیدی بخش خدمات استان آذربایجان­شرقی انجام شده است. در گام نخست با استفاده از مدل MSA به شناسایی و اولویت‌بندی هسته‌های کلیدی بخش خدمات استان آذربایجان شرقی پرداخته است که یافته‌ها نشان می‌دهد زیر بخش گردشگری به‌عنوان هسته‌ کلیدی بخش خدمات با امتیاز 72/0 انتخاب شده است. در گام دوم با استفاده از ادبیات موضوع 5 شاخص گردشگری پایدار شامل شاخص­های اقتصادی، زیست­محیطی، فرهنگی، اجتماعی و نهادی تدوین و با استفاده از ابزار پرسش­نامه و آمار موجود در سالنامه­های آماری استان و در محیط برنامه­نویسی پایتون مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته که نتایج حاصل بیانگر این است که گردشگری پایدار در استان آذربایجان­شرقی در مقیاس کلان با امتیاز 256/0 از یک واحد قرار دارد و علی­رغم وجود جاذبه­ها و پتانسیل­های موجود در این بخش جایگاه مناسب خود را نیافته است و تا رسیدن به پایداری فاصله زیادی دارد. همچنین بررسی وضعیت شاخص­های پنج­گانه نشان می­دهد که شاخص زیست­محیطی با امتیاز 299/0 از واحد، بالاترین امتیاز را در میان سایر شاخص­ها به خود اختصاص داده است؛ این در حالی است که شاخص اجتماعی با 166/0 از کمترین امتیاز در گردشگری پایدار برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

گردشگری پایدار؛ مدل تحلیلی MSA؛ محیط برنامه‌نویسی پایتون؛ استان آذربایجان شرقی

مراجع

Ahmadinejad, H., & Porfaraj, A. R. (2019). Determining the dominant sector in Iran's gross domestic product and its effect on economic growth. Development and Capital, (2)6, 17-34. (in Persian)

Amin Bedakhti, A. A.; Jafari, S., & Soltani-Nejad, M. (2016). The mediating role of management and planning in the relationship between the role of resources, society and tourism with the sustainable development of ecotourism. Journal of Geography and Development, 48, 39-58. (in Persian)

Asgharpour Mozirji, H. A.; Momeni, F., & Banoui, A. A. (2014). Transformation of the service sector in the path of development: comparison of distribution services and production services. Journal Of Economic Policy, (11)6, 92-122. (in Persian)

Baradaran Khanian, Z.; Azari, Z., & Panahi, H. (2021). Identifying and prioritizing the key cores of the infrastructure sector of East Azarbaijan province: the multi-sector analysis (MSA) approach. Regional Economy and Development, 28(21(, 41-56. (in Persian)

Banouyi, A. A.; Momeni, F., & Azad, I. (2007). A quantitative study of the position of the service sector and its sub-sectors in Iran's economy. Economy and Society, (15 and 16) 4, 63-88. (in Persian)

Bashir, A.; Suhel, A.; Atiyatna, D. P., & Ichsan Hamidi, N. A. (2019). The Causality Between Agriculture, Industry, and Economic Growth: Evidence from Indonesia. ETIKONOMI, 18(2), 155-168.

Behbodi, D.; Baradaran Khanian, Z., & Azari, Z. (2021). Identifying and prioritizing the key cores of the service sector of East Azarbaijan province: the approach of multi-sector analysis (MSA). Quarterly Journal of Applied Economic Theory, 8(2), 153-186. (in Persian)

Boden, M., & Miles, I. (Eds.). (2000). Services and the Knowledge-based Economy. Psychology Press.

Central Bank of the Islamic Republic of Iran, economic charts of 1400. (in Persian)

Choi, H. C., & Turk, E. S. (2011). Sustainability indicators for managing community tourism. In Quality-of-life Community Indicators for Parks, Recreation and Tourism Management (pp. 115-140). Springer, Dordrecht.

Daniels, P. W. (2004). Reflections on the “old” economy, “new” economy, and services. Growth and Change, 35(2), 115-138.

Dehghan Shorkand, H.; Tekyeh, M., & Banui, A. A. (2009). Measuring the importance of sectors using the social accounting matrix approach. Journal of Economic Policy, (4)2, 135-171. (in Persian)

Diaz, B.; Moniche, L., & Morillas, A. (2006). A fuzzy clustering approach to the key sectors of the Spanish economy. Economic Systems Research, 18(3), 299-318.

East Azarbaijan Province Development Planning Document, Management and Planning Organization of East Azarbaijan Province, (2014). (in Persian)

Esmailzadeh, H.; Sarafi, M., & Tavakalinia, J. (2010). An analysis of tourism approach in local communities. Journal of Environmental Science, 9(2), 119-142. (in Persian)

Fokiali, P.; Xanthakou, Y.; Tatlidil, R., Tatlidil, E., & Kaila, M. (2006). Tourism and Sustainable Development Strategies in Rhodes: The awareness of the local societies. Ege Academic Review, 6(2), 25-46.‏

Hall, C. M. (1994). Tourism and Politics: Policy, Power and Place. John Wiley & Sons.‏

Hakimian, M. H. (1999). Examining the role of the service sector in Iran's economy. Manager, (1)3, 61-33. (in Persian)

Hasanpour Bi-Safar, T., & Fyzi, S. (2018). A comparative study of the impact of the growth of service, industry and agriculture sectors on unemployment in Iran. Development and Capital, (2)5, 138-159. (in Persian)

Hoshiari, B. (1999). Evaluation of the environmental effects of reservoir dams - case study: Drudzen Dam. Master thesis, Shiraz University. (in Persian)

Holjevac, I. A. (2003). Managing the Quality of Sports Tourism Products and Services—Guidelines for Croatia. Tourism Review.‏

Jahangard, E., & Ashuri, P. (2010). Identifying key sectors with the approaches of data-output analysis (IO), econometrics (EC) and data envelopment analysis (DEA): a case study of Iran. Journal of Economic Policy, (3)2, 107-136. (in Persian)

Jahangard, E., & Hosseini, N. S. (2012). Identifying key sectors of Iran's economy based on random data analysis (SIO). Economic Modeling Research Quarterly, 11, 23-47. (in Persian)

Jahangard, E., & Keshtvarz, V. (2012). Identifying the key sectors of Iran's economy: the new approach of network theory. Modern Economics and Business Quarterly, 25 and 26, 97-119. (in Persian)

Jahangard, E., & Naseri, A. R. (2016). Identifying the key sectors of Iran's economy using fuzzy clustering. Iranian Economic Research Quarterly, (72)22, 41-78. (in Persian)

Katouzian, M. A. (1970). The development of the service sector: a new approach. Oxford Economic Papers, 22(3), 362-382.

Lankford, S. V., & Howard, D. R. (1994). Developing a tourism impact attitude scale. Annals of Tourism Research, 21(1), 121-139.‏

Mahmoudzadeh, M., & Elmi, S. (2011). Inequality and economic growth in the provinces of the country. Economic Research and Policy Quarterly, 20(64), 131-148. (in Persian)

Mason, M. C., & derVen Der Borg, J. (2002). Sustainable Tourism Development in Rural Areas. The Case if the Dolomite Basin, Italy, 2.‏

Meier, G.M. (1984), Leading Issues in Economic Development, New York: Oxford University Press.

Nuchnard, R. (1998). Rural tourism-the impact on rural communities. II. Thailand. Extension Bulletin-ASPAC, Food & Fertilizer Technology Center, (458), 4-16.‏

Qayidel, S., & Azizi, Kh. (2007). Identifying factors affecting the employment rate in the service sector and its sub-sectors (case study: Iran). Research Journal of Macroeconomics, (28)8, 93-116. (in Persian)

Roberts, B., & Stimson, R. J. (1998). Multi-sectoral qualitative analysis: a tool for assessing the competitiveness of regions and formulating strategies for economic development. The Annals of Regional Science, 32, 469-494.

Reihanian, A.; Mahmood, N. Z. B.; Kahrom, E., & Hin, T. W. (2012). Sustainable tourism development strategy by SWOT analysis: Boujagh National Park, Iran. Tourism Management Perspectives, 4, 223-228.‏

Roknoddin Eftekhari, A. R.; Mahdavi, D., & Portaheri, M. (2009). The process of localization of indicators of sustainable development of rural tourism in Iran. Rural Research, 4, 1-41. (in Persian)

Shaterian, M.; Gholami, Y., & Mirmohammadi, M. (2016). Evaluation of indicators of sustainable urban tourism development, case study of Kashan city. Journal of Applied Research in Geographical Sciences, 17(46), 195-214. (in Persian)

Schultz, S. (1977). Approaches to identifying key sectors empirically by means of input‐output analysis. The Journal of Development Studies, 14(1), 77-96. 

Sinclair, D., & Jayawardena, C. (2003). The development of sustainable tourism in the Guianas. International Journal of Contemporary Hospitality Management.‏

Stehrer, R.; Baker, P.; Foster-McGregor, N.; Koenen, J.; Leitner, S. M.; Schricker, J., ... & Yagafarova, A. (2014). Study on the relation between industry and services in terms of productivity and value creation.

Stimson, R. J.; Stough, R. R., & Roberts, B. H. (2006). Regional Economic Development: Analysis and Planning Strategy. Canberra: Springer.

Singh, S. K. (2019). Emerging Role of Service Sector in Indian Economy. International Journal of Research in Social Sciences, 9(4), 803-810.

Unwto (2007). An introduction to destination Management, World tourism organiation. www.pub,Unwto.org. P.1.

Yousuf, M.; Ahmed, R.; Akther, N., & Sumon, S. M. (2019). Estimating the Services Sector Impact on Economic Growth of Bangladesh: An Econometric Investigation. Asian Journal of Economic Modelling, 7(2), 62-72.