بررسی روند احیاء مرکز شهر مشهد(84-1357)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 4، دوره 3، شماره 4، خرداد 1384   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v3i4.3039

نویسندگان

محمدرحیم رهنما^{* 1}؛ مصطفی امیر فخریان²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²جهاددانشگاهی مشهد

چکیده

تحلیل روند احیاء مرکز شهر مشهد با توجه به سیاستهای شهر نشینی درعصر جهانی‌شدن از اهداف این مقاله است. نوشتار حاضر بر نوشهرنشینی یاشهرنشینی مجدد درمقابل حومه نشینی2 تکیه دارد،.که درآن توسعه از درون در مقابل توسعه به بیرون اهمیت می‌یابد و مراکز شهری به‌عنوان مراکز کار، زندگی به صورت متداخل و یکپارچه در قالب الگوهای کاربری اراضی ترکیبی3 و ایده شهر فشرده4 مطرح است. نتایج بررسی روند احیاء مرکز شهر مشهد، به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی (84-1357)، بیانگر دونوع مداخلة مستقیم وغیر مستقیم با طرحهای متعدد واهداف متفاوت در فرایند احیاء مرکز شهراست. محدودة مداخلة مستقیم به وسیلة نهادهای وابسته به دولت (شرکت مسکن سازان خراسان) و شبه دولتی (شهرداریها )با تهیة طرحهای توسعه و بهره‌گیری از مواد قانونی (ماده9 قانون تملک املاک شهری مصوب 1358 شورای انقلاب)به اجبار املاک مالکان در مسیر طرحهای شهری (درواقع عمده طرحها در مسیر نیستند) را تصاحب نموده و با تغییر ضوابط، کاربری و تراکم و تعریف پروژه های تجاری بزرگ مقیاس ، منافع اقتصادی ناشی از احیاء را تصاحب می نمایند. این موضوع در تضاد با سیاستهای نوشهرنشینی فوق‌الذکر است که خواهان محدودکردن حرکت سواره به داخل محدوده مرکزی و حفظ ساکنان و فعالیتهای موجود و مشارکت محلی است. در محدوه مداخله غیر مستقیم، با نادیده گرفتن ضوابط طرحهای تفصیلی توسط شهرداری ظرفیت اقتصادی نا خواسته‌ای به دلیل فشار توسعه ایجاد شده که زمینة ورود سرمایه‌گذاران غیر محلی را فراهم می‌نماید. همچنین منافع حاصل از توسعه را با تحمیل ازدحام، شلوغی و آلودگیهای زیست محیطی به منطقه تحمیل می‌نماید. بنابراین حفظ حقوق ساکنان با اصلاح قوانین تصاحب املاک مالکان و نگرش یکپارچه به جای تکیه بر تعریف پروژه‌های اقتصادی بزرگ مقیاس و رعایت اصول کاربری اراضی ترکیبی برنامه‌ای، راه حل توسعة پایدار محدودة مرکزی شهر مشهد است.
واژه‌های کلیدی: محدوده مرکزی شهر ، توسعة پایدار، احیاء شهری ،محدودة مداخله مستقیم

کلیدواژه‌ها

: محدوده مرکزی شهر؛ توسعة پایدار؛ احیاء شهری؛ محدودة مداخله مستقیم