نقش زیاد بن عبید در تکمیل تشکیلات اداری امویان

تاریخ و فرهنگ

مقاله 7، دوره 42، شماره 1 - شماره پیاپی 84، 1389   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/history.v0i0.11753

نویسندگان

هانیه بیک^* ؛ عباسعلی تفضلی؛ مهدی جلیلی

چکیده

زیاد بن عبید به عنوان یکی از چهار داهی عرب نقش بسیار مؤثری در تحکیم پایه‌های خلافت اموی داشت. او که فرزند عبید، غلام رومی حارث بن کلدة ثقفی و سمیه، کنیز بدنام او بود، پس از استلحاقش به ابوسفیان در سال 44ق در خدمت معاویه قرار گرفت و یک سال بعد به امارت بصره منصوب شد. روش مدیریت زیاد و ویژگی‌های شخصیتی او موجب شد تا در سال 51ق امارت کوفه نیز از سوی معاویه به او واگذار شود. زیاد که سه دهه در دستگاه والیان بصره و سپس در مسند ولایت فارس تجربه‌های بسیاری اندوخته بود، این بار به عنوان نخستین حاکم همۀ عراق به اقداماتی دست زد که در تکمیل تشکیلات اداری امویان قابل توجه است. اصلاح دیوان عطاء بصره و کوفه، تنظیم امور مالی و مالیاتی، تشکیل و تکمیل دیوان‌های استیفا و خاتم، سازمان‌دهی دیدارهای خلیفه با مردم، کوچاندن عرب‌ها به خراسان و تنظیمات اداری در این ولایت از جملة آن‌هاست.
کلیدواژه‌ها: زیاد، بصره، کوفه، دیوان، عراق، امویان، معاویه.