پسوند« ‌ی» : پیشینه و کاربرد‌های آن (یک پژوهش ترازمانی)

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 6، دوره 2، شماره 2، مهر 1389   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v2i2.15907

نویسندگان

نسترن توکّلی^* ؛ سیامک صاحبی

دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس

چکیده

در میان پسوندهای موجود در زبان فارسی، پسوند «‌ی» از قدرتی بی‌مانند برخورداراست: چه از حیث تنوّع گروههای اشتقاقی و چه از لحاظ تعداد مشتقاتی که می‌سازد. این پسوند، که سابقة آن به ایرانی باستان بازمی‌گردد، بسیار زایاست و بالاترین بسامد را در میان دیگر وندها دارد. ازهمین‌رو، جستار حاضر با اتّخاذ رویکردی ترازمانی، سابقة حضور وکاربردهای این پسوند در ایرانی باستان و نیز در زبانهای ایرانی میانة غربی را مورد بررسی قرارمی‌دهد و ضمن تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، ساختارهای پسوند «ی» را به سه گروه ساختارهای اسمی، ساختارهای صفتی و ساختارهای قیدی تقسیم‌می‌سازد تا از این رهگذر به‌ معرفی کاربردهای گوناگون این پسوند در فارسی نو پرداخته‌شود.‌ نتیجه‌این که کاربرد وزایایی پسوند «ی» در گذر زمان به‌گونة چشم‌گیری افزایش‌پیدا‌کرده‌است، به‌طوری‌که امروزه در نقش پسوندی توسعه‌طلب ظاهرشده و در سطوح مختلف به حریم پسوند‌های دیگر هجوم‌برده و آنها را به حاشیه‌رانده‌است.

کلیدواژه‌ها

وند؛ پسوند؛ ترازمانی؛ زبانهای ایرانی؛ زبان‌ فارسی