توانمندسازی شغلی زنان و توسعۀ پایدار شهری (مطالعۀ موردی: زنان شاغل، منطقۀ 18 شهر تهران)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 5، دوره 1، شماره 2 - شماره پیاپی 1، اسفند 1393، صفحه 91-102   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gusd.v1i1.21602

نویسندگان

زهره فنی^* ؛ مژگان فرج زاده

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

پژوهش حاضر در پاسخ به این سؤال که کدام رویکرد در کاهش فقر زنان منطقۀ 18 شهر تهران و دستیابی به شاخص‌های پایداری شهری مؤثر است؟ و بر اساس فرضیه‌ای متعاقب آن با عنوان: رویکرد توانمند‌سازی شغلی زنان منطقۀ 18 تهران در فقرزدایی اقتصادی و به تبع آن تحقق بخشی از اهداف توسعۀ پایدار شهری مؤثر است، انجام شد. برای طراحی سؤالات و انتخاب متغیرهای توانمندی شغلی (متغیر مستقل) و فقرزدایی اقتصادی (متغیر وابسته) از دیدگاه‌ها و نظریه‌های جنسیتی، مرتبط با بازار کار، فقرزدایی، سرمایۀ انسانی، توانمندسازی و توسعۀ پایدار استفاده شده است. تعداد نمونه‌ها باT 96/1 و صفت آماری 1/0 (شاغلان) و 9/0 (بیکار)، تعداد 136 نمونه برآورد شده است که جهت اطمینان بیشتر نمونه‌های آماری 200 نفر از زنان شاغل منطقۀ 18، جهت پرسشگری انتخاب شده است. در گردآوری اطلاعات از پرسش‌نامۀ استفاده شده که در آلفای کرونباخ بین سؤالات 73/0 همسانی بوده است. با استفاده از روش‌های تحلیل واریانس تک‌متغیری و رگرسیون همزمان، ضمن تعیین سطح معناداری فقرزدایی حاصل از اشتغال در بین سه گروه، تفاوت گروه‌ها در ارتباط با میزان فقرزادیی سنجیده شده است. نتایج نشان داده است که هرچه امتیاز زنان در توانمندی شغلی در مقایسه با زنان با امتیاز کمتر (سطح متوسط و پایین)، بیشتر بوده، در فقرزدایی اقتصادی آنها تاثیر بیشتری داشته است؛ یعنی نقش اشتغال گروه توانمندتر در فقرزدایی، در مقایسه با دو گروه پایین‌تر (متوسط و پایین) دارای تفاوت معناداری بود.

کلیدواژه‌ها

اشتغال؛ توانمندسازی زنان؛ فقرزدائی؛ توسعۀ پایدار؛ منطقۀ 18 شهر تهران

مراجع

1. آلیاندرو گ. (1382). سیاست‌های فقرزدایی (راهبردهای فقر در کشورهای در حال توسعه. ترجمۀ ناصر موفقیان. تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.

2. احمدی خراسانی، ن. (1380). زنان زیر سایه‌های پدرخوانده‌ها (مجموعه مقالات). تهران: نشر توسعه. ص 167.

3. باقری، ش.، (1383). اشتغال زنان در ایران (درآمدی برعوامل مؤثر بر اشتغال زنان در چهل سال گذشته). تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی– اجتماعی زنان

4. جولی، ر. (1368). اشتغال در جهان سوم (مسائل و استراتژی‌ها)،. ترجمۀ محمد خزائی. تهران: وزارت برنامه و بودجه. مرکز مدارک اقتصادی- اجتماعی و انتشارات

5. حسینی، س. م. (1388). شاخص‌های توانمندسازی،تهران: روزنامه جام جم. 9/4/88.

6. حسینی نژاد، م. و اقتصادیان. م. (1383). بررسی عملکرد برنامه‌های اول ودوم توسعه در کاهش فقرمناطق شهری وروستایی کشور. تهران: موسسه تحقیقاتی تدبیراقتصاد.

7. زاهدی، م.ج. (1388). نقش سازمان‌های غیر دولتی در توسعۀ پایدار. تهران: نشرمازیار.

8. سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران: معاونت هماهنگی و برنامه ریزی. (1379). بررسی عوامل موثر برفقر در ایران. 10/79. صص 92-91

9. شاطری امیری. م. (1386). برآورد فقر و عوامل مؤثر بر آن در ایران. پایان‌نامۀ منتشر‌نشدۀ کارشناسی ارشد اقتصاد. دانشکدۀ علوم اقتصادی و اداری دانشگاه مازندران. ایران.

10. طالقانی، غ.؛ پورعزت ع.ا. و فرجی. ا. (1388). بررسی تأثیر سقف شیشه‌ای بر کاهش توانمندی زنان در سازمان توسعۀ برق ایران. تهران. نشریۀ مدیریت دولتی. دورۀ 1. شمارۀ2 . صص 102-89.

11. غلام نیارمی، آ. (1389). توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، چراو چگونه؟ تهران: روزنامه خانه ملت. 16/12/1389

12. فرج زاده، م. (1390). نقش اشتغال زنان در فقرزدایی و توسعۀ پایدار شهری (نمونۀ موردی: منطقۀ 18 تهران). پایان‌نامۀ منتشر-نشدۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم زمین. دانشگاه شهید بهشتی.ایران.

13. فنی. ز. (1375). تحلیل اقتصادی فقر. تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.

14. فنی. ز. و صادقی ی. (1388). توانمندسازی حاشیه‌نشینان در فرآیند بهسازی و نوسازی بافت فرسودۀ شهری (مطالعۀ موردی: اسلام‌آباد منطقۀ 2 تهران). ملایر. آمایش محیط. زمستان. ش. 7 . صص 46-60.

15. فنی. ز. (1393). مطالعات و جغرافیای شهری معاصر (مفاهیم و دیدگاه‌های بنیادی). تهران: سمت.

16. کاظمی، ا. (1383). توانمندسازی زنان راه توسعۀ هزارۀ سوم. تهران: روزنامه عصر اقتصاد. 21/12/83

17. کلانتری. خ؛ شعبانعلی فمی. ح. و مهرهما س. (1389). بررسی عوامل تسهیل‌کننده و بازدارندۀ توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی شهرستان همدان. مجلۀ توسعۀ روستایی (نامۀ علوم اجتماعی). دورۀ 1. ش 2. صص 107-124.

18. مامسن، ژ. (1938). جنسیت و توسعه، ترجمۀ زهره فنی. (1387). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

19. نوروز‌زاده، ج. (1384). بانک اطلاعات منطقۀ 18، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران فرهنگ‌سرای خاتم با همکاری و مشارکت معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقۀ 18.

20. Bahramitash, R., & Fanni, Z. (2011). Extra-legal informal settlements, does gender matter? New York: Routlege.

21. Calvez, T. G., Harper, K., Biehl, A., & Flint, M. (2009). Self-employed women and time use. USA: SBA (small business administration). Available in: http://www.sba. gov/sites/default/files/ rs341tot_ 0.pdf, 1- 52

22. Esra, T. (2008). The women employment problems and solutions in sustainable development (Case study: Turkey). Humanity and Social Sciences Journal, 3, 49-56.

23. Kalthom, A., Noraini, M., & Wok S. (2008). The perceptions of women’s roles and progress: a study of Malay women. Springer Science + Business Media B.V. 89(3), 439-455.

24. Rachel, M. (1997). Urbanization and urban poverty: A gender analysis, BRIDGE (development-gender),Report No. 54, P 18, UK: Institute of Development Studies. Available in: www.bridge.ids. ac.uk/ reports/ re54.pdf.