طرحی برای بررسی خاستگاه‌ها و ریشه‌های فتوت در ایران

تاریخ و فرهنگ

مقاله 3، دوره 43، شماره 1، خرداد 1390   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/history.v0i0.8570

نویسندگان

منصور معتمدی؛ فرزانه باخدا^*

ایرانی

چکیده

فتوت یکی از عوامل اثرگذار در حیات معنوی، سیاسی و اجتماعی فرهنگ و تمدن ایران و جهان اسلام بوده است. توجه به ریشه‌ها و خاستگاههای این پدیدة مهم در تمدن اسلامی ما را در شناخت بهتر آن یاری می‌رساند. بی‌گمان در شکل گیری، تطور و گسترش فتوت عوامل عدیده‌ای از جمله برخی تعالیم اسلام و اوضاع تاریخی و اجتماعی و معنوی خاص اثرگذار بوده‌اند، اما وجود شباهت‌ها میان این پدیده با عناصر، مذاهب و مراسم و باورهای برجا مانده از اعصار کهن ایران، پژوهنده را به ناگزیر متقاعد می‌سازد که شاید بتواند ریشه‌های آن را در پیشینة این مرز و بوم بجوید. بی‌گمان فتوت به سان هر پدیدة اجتماعی دیگری احتمالاً ریشه‌های دیگری هم داشته باشد که می‌توان در مقالی دیگر به آنها هم پرداخت؛ اما در نوشتار کنونی ما با ارائه پنج دلیل اصلی معتقدیم که این ریشه‌ها را می‌توان در مظاهر گوناگون تمدن ایران پیش از اسلام جُست.

کلیدواژه‌ها

فتوت؛ فتیان؛ عیاران؛ قلندران؛ اسباران؛ ادیان ایران باستان؛ ادیان راز باور