بررسی رده‌شناختی ساخت‌های سببی در زبان فارسی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 2، دوره 3، شماره 4، دی 1390   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v3i4.18452

نویسنده

والی رضایی

دانشگاه اصفهان

چکیده

ساخت‌های سببی درنظام ذهنی بشر و در نتیجه درنظام زبانی همة زبان‌های دنیا، نقش بسیار اساسی دارد. در این تحقیق سعی شده است، پس از بررسی انواع ساخت‌های سببی از دیدگاه رده‌شناختی، با استفاده از انگاره ساختواژه- بنیاد و همچنین انگاره پیشنهادی سونگ، روی گروه اسمی سببی ‌ساز و سببی ‌پذیر ، تأکید بیشتری شود؛ همچنین بر اساس سلسله مراتب جانداری، نقشه معنایی برای گروه اسمی سببی ‌ساز ترسیم می شود. علاوه بر آن، در سلسله مراتب حالت، جایگاه گروه اسمی سببی ‌پذیر در ساخت‌های سببی ساختواژی بررسی می‌شود و میزان تصویرگونگی بین فاصله زبانی و فاصله مفهومی گروه اسمی سببی ‌ساز و گروه اسمی سببی ‌پذیر نیز مورد بررسی قرار می گیرد. این پژوهش نشان می‌دهد گروه اسمی سببی پذیر در ساخت‌های سببی ساختواژی در سلسله مراتب حالت همیشه جایگاه ثابتی ندارد و از جایگاه انعطاف پذیری برخوردار است. همچنین فاصله زبانی بین گروه اسمی سببی ساز و سببی پذیر در ساخت‌های سببی واژگانی معمولاً بیانگر فاصله مفهومی بین آنهاست و در نتیجه تصویرگونه است؛ با این حال در برخی ساخت‌های سببی نحوی این فاصله زبانی همواره تصویرگونه نیست.

کلیدواژه‌ها

رده‌شناسی؛ ساخت‌های سببی؛ گروه اسمی سببی ساز؛ گروه اسمی سببی ‌پذیر؛ سلسله مراتب جانداری؛ تصویر گونگی