ایکنوفاسیس گلوسی فانجیتس در آخرین افق سازند آب‌دراز، ویژگیها و کاربردها در تفسیر محیط رسوبی

رخساره‌های رسوبی

مقاله 8، دوره 3، شماره 1، شهریور 1389   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.v3i1.3592

نویسندگان

محمدحسین محمودی قرائی^* ؛ امیر کریمیان طرقبه؛ محمد وحیدی نیا

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

بررسی دقیق رسوبات گل سفیدی انتهای سازند آب‌دراز (سانتونین) در برش حمام قلعه (شرق کپه‌داغ) منجر به شناسایی یک افق غنی از اثرفسیل ریزوکورالیوم (Rhizocorallium) متعلق به رخساره گلوسی‌فانجیتس (Glossifungites) شد. اثرگونه Rhizocorallium jenense دارای ساختمان U شکل مستقیم کوتاه وگاه اندکی خمیده و موازی سطح لایه بندی بوده و لامینه‌های ریز هلالی شکل یا اسپریتها در آن غالباً به صورت برجسته هستند. خراشهای ناپیوسته و نیمه‌موازی بسیار زیادی در سطح لوله‌های کناری و همچنین با اندازه کوتاهتر بر روی اسپریتها وجود دارند. اثرگونه Rhizocorallium irregulare با فراوانی کم و اندازه بزرگتر به صورت U شکل مستقیم تا اندکی سینوسی وجود داشته و دارای اثرات خراش است. غالب بودن اثرگونه R. jenense نسبت به اثرگونه R. irregulare نشان دهنده شرایط نسبتاً پر انرژی است. وجود اثرات فراوان ریزوکورالیوم در بستر نسبتاً سخت دلیلی بر وجود ایکنوفاسیس گلوسی‌فانجیتس است. حضور غالب تغذیه کننده‌های معلق خوار R. jenense و اندک بودن رسوب خواران R. irregulare شرایط با تمرکز بالای مواد غذایی در ستون آب را نشان می‌دهد. اثرات خراش احتمالاً بیانگر تولید آثار توسط جانورانی از گروه سخت پوستان است که دارای ضمائمی سخت در تماس با بستر بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها

ایکنوفاسیس؛ ریزوکورالیوم؛ آبدراز؛ سنگ آهک گل سفیدی

مراجع

فاتح بهاری، ل.، محمودی قرائی، م. ح.، محبوبی، ا.، موسوی حرمی، ر.، 1388. ایکنوفسیل اسکولیسیا و بررسی حفظ شدگی آن در رسوبات گل سفیدی سازند آبدراز، برش چینه شناسی پادها. سومین همایش انجمن دیرینه شناسی ایران.

وحدتی راد، م.، 1387. بیواستراتیگرافی و تعیین محیط رسوبی سازند آبدراز در برش حمام قلعه. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، 177ص.

وحدتی راد، م.، وحیدی نیا، م.، 1388. زیست چینه نگاری سازند آب دراز در برش حمام قلعه بر مبنای روزن‌داران و مقایسه آن با برش الگو. دوفصلنامه رخساره های رسوبی، 2 (2): 217-204.

وحدتی راد، م.، وحیدی نیا، م.، عاشوری، ع.ر.، محمودی قرائی، م.ح.، 1388. اولین گزارش از تریس فسیل ریزوکورالیوم در سازند آبدراز، برش حمام قلعه. سومین همایش انجمن دیرینه شناسی ایران.

وحیدی نیا، م.، آریایی، ع.ا.، 1379 . مطالعه خارپوستان سازند آب دراز در مناطق شرق حوضه کپه داغ. چهارمین همایش انجمن زمین شناسی ایران.

وحیدی نیا، م.، یازرلو، م. ع.، آریایی، ع. ا.،1381. مطالعه اینوسراموسهای سازند آب دراز در مناطق شرق حوضه کپه داغ. ششمین همایش انجمن زمین شناسی ایران.

هادوی، ف.، علامه، ح.، 1378. استراکودهای سازند آب‌دراز. مجموعه مقالات سومین همایش انجمن زمین شناسی ایران.

Basan, P.B., & Scott, R.W., 1979. Morphology of Rhizocorallium and associated traces from the Lower Cretaceous Purgatoire Formation, Colorado. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 28: 5–23.

Buatois, L.A., & Mangano, M.G., 2009. Applications of ichnology in lacustrine sequence stratigraphy: potential and limitations. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 272: 127-142.

Frey, R.W., & Seilacher, A., 1980. Uniformity in marine invertebrate ichnology. Lethaia, 23: 183–207.

Fürsich, F.T., 1974. Ichnogenus Rhizocorallium. Palaontologische Zeitschrift, 48: 16–28.

Fürsich, F.T., 1975. Trace fossils as environmental indicators in the Corallian of England and Normandy. Lethaia, 8: 151–172.

Fürsich, F.T., 1981. Invertebrate trace fossils from the Upper Jurassic of Portugal. Comunicacoes dos Servicos Geologicos de Portugal, 67: 153–168.

Fürsich, F.T., 1998. Environmental distribution of trace fossils in the Jurassic of Kachchh (Western India). Facies, 39: 243–272.

Fürsich, F.T., Kennedy, W.J., & Palmer, T.J., 1981. Trace fossils at a regional discontinuity surface: The Austin/Taylor (Upper Cretaceous) contact in central Texas. Journal of Paleontology, 55: 537–551.

Fürsich, F.T., & Mayr, H., 1981. Non-marine Rhizocorallium (trace fossil) from the upper Freshwater Molasse (Upper Miocene) of southern Germany. Neues Jahrbuch fur Geologie und Paläontologie, Monatshefte, 6: 321–333.

Hadavi, H., & Notghi Moghaddam, M., 2010. Calcareous nannofossils from chalky limestone of upper Abderaz Formation and lower part of Abtalkh Formation in the Kopet-Dagh range NE Iran. Arabian Journal of Geosciences, 10: 52-61.

Knaust, D., 1998. Trace fossils and ichnofabrics on the Lower Muschelkalk carbonate ramp (Triassic) of Germany: Tool for high-resolution sequence stratigraphy. Geologische Rundschau, 87: 21–31.

Mayer, G., 1954. Ein neues Rhizocorallium aus dem mittleren Hauptmuschelkalk von Bruchsal. Beiträge zur Naturkundlichen Forschung in Südwestdeutschland, 13: 80–83.

Pemberton, S.G., 1992. Applications of ichnology to petroleum exploration: a core workshop, 17. Society of Economic Paleontologist and Mineralogists, Tulsa, Oklahoma, 429 p.

Pemberton, S.G., Maceachern, J.A., & Saunders, T., 2004. Stratigraphic applications of substrate-specific ichnofacies: Delineating discontinuities in the rock record. In: McIlroy, D., (ed.), The Application of Ichnology to Palaeoenvironmental and Stratigraphic Analysis. Geological Society, London, Special Publications, 228: 29–62.

Rey, O., Simo, J.A., & Lorente, M.A., 2004. A record of long- and short-term environmental and climatic change during OAE3: La Luna Formation, Late Cretaceous (Santonian–early Campanian), Venezuela. Sedimentary Geology, 170: 85-105.

Rodriguez-Tovar, F.J., & Perez-Valera, F., 2008. Trace fossil Rhizocorallium from the middle Triassis of the Betic Cordillera, southern Spain: characterization and environmental implications. Palaios, 23: 78-86.

Rodriguez-Tovar, F.J., Perez-Valera, F., & Perez-Lopez, A., 2006. Ichnological analysis in high-resolution sequence stratigraphy: The Glossifungites ichnofacies in Triassic successions from the Betic Cordillera (southern Spain). Sedimentary Geology, 198: 293–307.

Uchmann, A., 1992. Ichnogenus Rhizocorallium in the Paleogene flysch (outer Western Carpathians, Poland). Geologica Carpathica, 43: 57–60.

Uchmann, A., Bubniak, I., & Bubniak, A., 2000. The Glossifungites ichnofacies in the area of its nomenclatural archetype, Lviv, Ukraine. Ichnos, 7: 183–193.

Worsley, D., & Mørk, A., 2001. The environmental significance of the trace fossil Rhizocorallium jenense in the Lower Triassic of western Spitsbergen. Polar Research, 20: 37–48.

Zonneveld, J.P., Pemberton, S.G., Saunders, R.D.A., & Puckerill, R.K., 2002. Large, robust Cruziana from the Middle Triassic of northeastern British Columbia: Ethologic, biostratigraphic and paleobiologic significance. Palaios, 17: 435–448.