مطالعه جغرافیای دیرینه عضو سیمره، سازند گورپی، بر مبنای شناسایی سیستماتیک خارپوستان و روزن‌داران در برش میش ـ خاص، جنوب شرق استان ایلام

رخساره‌های رسوبی

مقاله 2، دوره 3، شماره 2، اسفند 1389، صفحه 19-30   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.v3i2.7541

نویسندگان

بهناز بلمکی^{* 1}؛ مسعود اصغریان رستمی²؛ محمد وحیدی‌نیا²؛ مهین محمدی¹

¹دانشگاه پیام نور مرکز تهران

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به منظور شناسایی سیستماتیک خارپوستان، روزن‌داران پلانکتونیک و جغرافیای دیرینه، برشی از سازند گورپی در نزدیکی روستای میش خاص جنوب شرق استان ایلام مورد نمونه برداری و بررسی دقیق قرار گرفت. سازند گورپی در این برش شامل 310 متر مارنهای خاکستری تیره با میان ‌لایه‌های مارن ‌آهکی خاکستری و حاوی عضو سیمره با لیتولوژی سنگ آهک و میان لایه‌های شیلی و عضو امام حسن با لیتولوژی سنگ آهک رس‌دار می‌باشد. سن سازند گورپی در این برش بر مبنای روزن‌داران پلانکتونیک، از کامپانین پیشین تا پالئوسن پسین است. نمونه‌های خارپوست سازند گورپی تنها در عضو سیمره قرار دارند. لذا این عضو مورد نمونه برداری قرار گرفت و 10 گونه Coenholectypus inflatus، Conulus douvillei، Coptodiscus noemiae، Goniopygus superbus، Hemiaster noemae، Hemipneustes compressus، Micraster sp.، Orthopsis miliaris، Pygurostoma morgani و Salenia nutrix با سن انتهای کامپانین و ابتدای ماستریشتین در آن شناسایی گردید. در این مطالعه از دو گروه فسیلی روزن‌داران پلانکتونیک و خارپوستان برای تعیین جغرافیای دیرینه استفاده شده است. اغلب روزن‌داران پلانکتونیک این برش فرمهای نواحی گرم با دیواره ضخیم و دارای کیل مانند Globotruncana، Globotruncanita، Gansserina، Abathamphalus و Contusotruncana می‌باشند. جنسهایی از خانواده‌های Bolivinidaeو Gavelinellidae از روزن‌داران بنتونیک نیز به فراوانی مشاهده می‌شوند. با مقایسه خارپوستان سازند مورد مطالعه و نمونه‌های معرفی شده از اسپانیا، امارات متحده عربی، عمان و عربستان می‌توان این مناطق را از نظر جغرافیای دیرینه یکسان در نظر گرفت. در نهایت با بررسی خارپوستان و روزن‌داران در این برش و مقایسه آنها با نمونه‌های شاخص ایالتهای جغرافیایی دیرینه در زمان کرتاسه، می‌توان این ناحیه را به عرضهای جغرافیایی پایین نیم کره شمالی و ایالت تتیس ارتباط داد.

کلیدواژه‌ها

جغرافیای دیرینه؛ خارپوستان؛ عضو سیمره؛ روزن‌داران پلانکتونیک؛ گورپی

مراجع

همتی نسب، م.، 1387. میکروبایواستراتیگرافی و چینه نگاری سکانسی سازند گورپی در برش کاور، جنوب کبیرکوه. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، 167 صفحه.

مطیعی، ه.، 1372. زمین شناسی ایران: چینه شناسی زاگرس. سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 583 صفحه.

Adams, C.G., Lee, D.E., & Rosen, B.R., 1990. Conflicting isotopic and biotic evidence for tropical sea-surface temperatures during the Tertiary. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 77: 289-313.

Bailey, H.W., & Hart M.B., 1979. The correlation of the early Santonian in Western Europas. IUGS, 1 (6): 159-169.

Caron, M., & Homewood, P., 1983. Evolution of early Planktic foraminifers. Mar. Micropaleontol. 7: 435-462.

Caron, M., 1985. Cretaceous Planktic foraminifera. In: Bolli H.M., Saunders J.B., & Perch Nielsen, K. (Eds), Plankton stratigraphy. Cambridge University Press. pp. 17-86.

Chesher, R.H., 1963. The Morphology and Function of the Frontal Ambulacrum of Moira atropos (Echinoidea: Spatangoida). Bulletin Marine Science Gulf and Caribbean, 13(4): 549-573.

Cotteau, G., & Gauthier, V., 1895. Mission scientifique en Persw par J. De Morgan, tome III. Etudes geologiques partie I . Paleontologie; ehinides fossils. E leroux, Paris, 142 pp.

Nederbragt, A.J., 1991. Late Cretaceous biostratigraphy and development of Heterohelicidae planktic foraminifera. Micropaleontology, 37: 329 - 372.

Nederbragt, A.J., 1998. Quantitative Biogeography of Late Maastrichtian Planktic Foraminifera. Micropaleontology, 44: 385-412.

Nyong, E.E., 1984. Campanian to lower Maastrichtian paleobiogeography of the western North Atlantic region. Eclogae. Geol. Helv., 77: 469-481.

Robaszynski, F., Caron, M., Gonzales-Donoso, J.-M., Wonders, A.A.H., & the European Working Group on Planktonic Foraminifera, 1984. Atlas of Late Cretaceous globotruncanids. Rev. Micropaleontol., 26: 145–305.

Sliter, W.V., 1976. Cretaceous foraminifers from the southwestern Atlantic Ocean, Leg 36, Deep Sea Drilling Project. In: Barker, P.F., Dalziel I.W.D., et al. (eds.), Initial Reports of the Deep Sea Drilling Project, 36. U.S. Government Printing Office, Washington, D.C., pp. 519-573.

Smith, A.B., 1984. Echinoid Palaeobiology. George Allen & Unwin, London. 199 p.

Smith, A.B., & Wright, C.W., 1993. British Cretaceous echinoids. Part 3, Stirodonta 2 (Arbacioida and Phymosomatoida 1). Palaeontographical Society Monographs, pp. 199-267.

Smith, A.B., Morris, N.J., Kennedy, W.J., & Gale, A.S., 1995. Late Cretaceous carbonate platform faunas of the United Arab Emirates - Oman Borders Region. Bulletin of the Natural History Museum, London (Geology Series) 51 (2): 91-120.

Sokolova, E.A., 1989. Maestrichtian climatic zonation of the Pacific and Atlantic Oceans as indicated by foraminifera. Oceanology. 29 (4): 478-483.

Ziegler, M.A., 2001. Late Permian to Holocene Paleofacies Evolution of the Arabian Plate and its Hydrocarbon Occurrences. GeoArabia 6 (3): 445-504.