ضمایر شخصی در زبان‌ها و گویش‌های ایرانی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 6، دوره 3، شماره 4، دی 1390   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v3i4.18458

نویسنده

مهرزاد منصوری^*

دانشگاه شیراز

چکیده

زبان‌ها و گویش‌های ایرانی از جمله منابع غنی زبان شناسی در ایران هستند که به دلیل قدمت و گستردگی، کارگاهی بزرگ برای تحقیقات زبان شناسی در ایران به حساب می‌آیند. ضمائر در این زبان‌ها و گویش‌ها از تنوع و پیچیدگی قابل توجهی برخوردارند که تحلیل ساختار و نقش‌هایی که این اقلام ایفا می‌کنند می‌تواند جالب توجه باشد. در همین راستا در این پژوهش 32 زبان و گویش به لحاظ ساختار و نقشی که ضمائر ایفا می‌کنند به سه جهت کلی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌اند. بخش اول به توصیف ساختار ضمیر در زبان‌ها و گویش‌های ایرانی اختصاص یافته و نشان داده شده است که ضمیر شخصی در این گویش‌ها به لحاظ ساختار واژه به چه شکلی ظاهر می‌شود. در بخش دوم به نقش ضمیر در این گویش‌ها پرداخته شده است. در این بخش ضمیر به لحاظ متغیرهایی نظیر شخص، شمار، جنسیت، حالت، زمان و نظام تعدی مورد بررسی قرار گرفته است. این بخش نشان می‌دهد زبان‌ها و گویش‌های مورد بررسی از ابزارهای متفاوتی نظیر افزودن واکه، تغییر آرایش واجی، تغییر واجی به منظور نشان دادن تأثیر متغیر‌های فوق بر ضمیر استفاده کرده اند. بخش سوم به بررسی الگوهای تغییر واجی در ضمیر‌های شخصی اختصاص یافته است.

کلیدواژه‌ها

ضمیر؛ زبان‌های ایرانی؛ نظام تعدی؛ ارگتیو؛ شخص؛ شمار؛ جنسیت