بررسی برخی نکات ساختواژی در مورد واژه بست‌های ضمیری در گویش کاخکی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 1، دوره 3، شماره 5، دی 1390   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v3i5.18460

نویسنده

شهلا شریفی^*

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

گویش کاخکی از گویش‌‌های جنوب خراسان رضوی است که در بخشی به همین نام (از بخش‌‌های دوگانه شهر گناباد ) تکلم می شود. تا آنجا که بررسی‌‌ها نشان می دهد این گویش به همراه دو گویش دیگر(خانیکی و فردوسی)، تنها گویش‌های شناخته شده زبان فارسی در استان‌های خراسان رضوی و جنوبی محسوب می شوند که نظام حالت ارگتیو دارند. وجود حالت ارگتیو سبب شده که این گویش در نظام ساختواژی خود ویژگی‌های جالبی را بروز بدهد. برخی از این ویژگی‌ها در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که کارکرد و جایگاه ضمایر واژه بستی فاعلی و مفعولی در این گویش با فارسی معیار تفاوت‌های قابل ملاحظه ای دارد. همچنین به لحاظ ترتیب قرارگرفتن تکواژهای تصریفی نسبت به پایه فعلی(اصل همبستگی بایبی 1985) این گویش ویژگی‌های متفاوتی را نسبت به فارسی معیار نشان می دهد. از نکات جالب ساختواژی در این گویش، اضافه شدن ضمایر واژه بستی فاعلی به ضمایر شخصی مستقل و ضمایر شخصی واژه بستی با نقش‌های متفاوت است. در این تحقیق معلوم شد که ضمایر واژه بستی در گویش کاخکی به حروف اضافه نمی چسبند و از این نظر با فارسی محاوره ای امروز متفاوتند.

کلیدواژه‌ها

گویش کاخکی؛ واژه بست ضمیری فاعلی؛ واژه بست ضمیری مفعولی؛ حالت ارگتیو؛ ترتیب تکواژها