دو جریان أخباریّه و سلفیّه در مواجهه

فقه و اصول

مقاله 2، دوره 40، شماره 3 - شماره پیاپی 81، دی 1387   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v0i0.3138

نویسندگان

محسن جهانگیری^* ؛ حسین ناصری مقدم

چکیده

تاریخ فقه اسلامی شاهد شکل‌گیری دو جریان به ظاهرهم‌سو و مشابه - هر چند در دو مقطع زمانی و با جلوه های متفاوت - بوده است. یک جریان، جنبش أخباریّه در مکتب امامیّه است که با رویکردی تازه در باب شریعت‌ورزی، ضمن نفی اجتهاد،عقل را در رسیدن به احکام شرعی، ناتوان می‌شمارد.
جریان دوم سلفیّّه است که در میان اهل‌سنّّّت، اگر چه در اساس یک جریان اعتقادی است و صرفاً یک حرکت فقهی نیست، اما در عرصه فقه و شریعت نیز نگاههای ویژه ای داردکه تاحدود زیادی مشابه دیدگاه های اخباریّه است.
ژرف‌اندیشی در آموزه‌ها، رویکردهای کلان و متدولوژی این دو جریان مهم اصول‌گرا، وجود مشاکلت‌ها و احیاناً تأثیر و تأثّرهایی را میان آنها آشکار می‌سازد.
مواجهه‌ این دو جریان با فرآیند اجتهاد، نفی عقلانیّت در ساحت احکام، غیرموّجه دانستن استدلال ها و براهین عقلی در فهم شریعت و تکیه ی کامل بر روایات، از مهم ترین مواردی است که میان آن دو به نوعی همگن و متجانس می‌نماید.
در این پژوهش، تلاش شده است تا گوشه هایی از مشابهت هایی این دو جریان، به ویژه در نوعِ نگاهی که به عقل دارند، مورد تأمّل و بررسی قرار گیرد.
کلید واژه‌ ها: أخباریّه، سلفیّه، اصول‌گرایی، إجتهاد، عقل، فقه، شریعت، أحکام.