برنامه‌ریزی سبزراه‌های شهری (مطالعۀ موردی: منطقۀ یازده شهری کلان‌شهر مشهد)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 5، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 3، اسفند 1394، صفحه 91-104   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gusd.v2i2.45209

نویسندگان

الیا وطن پرست^{* 1}؛ جعفر اولادی قادیکلایی¹؛ مرتضی اکبری²

¹دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

امروزه صاحب‌نظران در عرصۀ محیط زیست شهری از کارشناسان جنگل‌داری شهری و فضای سبز گرفته تا معماران منظر و محیط زیست هر کدام سعی خود را بر این نهاده‌اند تا با ارائۀ راهکارهای جدید، میزان فضاهای سبز شهری را افزایش داده و در جهت واردکردن فضای سبز به شهرها، به‌عنوان بخش جاندار محیط شهری، بهترین راه‌حل‌ها را ارائه دهند. در این میان، سبزراه‌ها علاوه بر تأمین نیاز شهرها به فضای سبز می‌توانند در عرصۀ حمل‌ونقل پاک شهری ایفای نقش کنند. در این پژوهش سعی شده جهت چگونگی برنامه‌ریزی سبزراه‌های شهری بر اساس فرمول جاذبۀ کالیبره‌شده و به کمک روش تحلیلی سلسله‌مراتبی AHP و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) راهکاری ارائه شود. استفاده از این روش در منطقۀ یازده شهری کلان‌شهر مشهد منجر به پیشنهاد سبزراهی به طولی حدود 5/11 کیلومتر شد. استفاده از این روش در کلان شهرهایی که دارای قطعات طبیعی در میان بافت مصنوعی شهر نیستند و در عین حال خواهان تغییر در فرم شهر و ایجاد ارتباط و تعامل بیشتر انسان به‌صورت پیاده با فضای شهر هستند، مناسب و انجام‌پذیر است.

کلیدواژه‌ها

سبزراه‌های شهری؛ حمل‌ونقل پاک؛ فرمول جاذبه؛ GIS؛ روش تحلیل سلسله‌مراتبی(AHP)

مراجع

1. احمدی، م.، و حبیب. ف. (1385). توسعۀ پایدار شهری با تأکید بر حرکت پیاده در آسیا. علوم و تکنولوژی محیط زیست، 10(38)، 1-13

2. اصغرزاده‌یزدی، س. (1389). اصول پیشنهادی نوشهرگرایی در برنامه‌ریزی محله‌های شهری. مجلۀ مسکن و محیط روستا، 29(۱۳۰)، 50-63

3. بهزادفر، م.، و منعام، ع. (1389). تأثیر ضریب دید به آسمان در آسایش حرارتی کاربران فضای باز شهری. نشریۀ آرمانشهر، 3(5)، 23-34

4. تقوایی، م. (1389). تحلیل آماری بر روند گسترش ناموزون کاربری شبکۀ معابر در شهر اصفهان. جامعه‌شناسی کاربردی، ۲۱(۴0)، 19-36

5. جعفری، ا.، مرادی، م.، سلیمی، آ.، و محمدی، ا. (1386). مقایسۀ تأثیر تعداد جلسات پیاده‌روی در هفته بر تغییرات ترکیب بدنی زنان کم‌تحرک. فصلنامۀ المپیک، 15(37)، 27-36

6. حسینی، س. ب.، رضازاده، ر.، باقری، م.، عظمتی، ح. ر.، و قنبران. ع. ح. (1386). پایداری زیست‌محیطی در فضاهای باز شهری: ارزیابی کیفی محلات مسکونی در تبریز. علوم و تکنولوژی محیط زیست، 11(43)، 173-184

7. حسینی، م.، پورسلطانی، ح.، سلیمی، م.، و عمادی، س. (۱۳۹۰). امکان‌سنجی قابلیت پیاده‌روی در فضای شهری بر پایۀ الگوهای توسعۀ پایدار و نوشهرسازی (مطالعۀ موردی: محلۀ سعادت‌آباد تهران). مجلۀ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 2(4)، ۴۳-۵۶

8. حناچی، س.، و غزنوی، م. (1388). برنامه‌‌ریزی سبزراه‌ها: از برنامه‌های محلی تا برنامه‌ریزی جامع مسیرهای چندمنظورۀ ملی. نشریۀ هویت شهر، 3(4)، 59-70

9. قدسی‌پور، س. ح. (1384). مباحثی در تصمیم‌گیری چندمعیاره؛ فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی. تهران، ایران: انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر

10. یدی‌همدانی، س. م.، کاکاوند، ا.، و آهنی، س. (1390، اسفند). سنجش کیفیت پیاده‌راه‌های شهری در راستای نیل به حمل‌ونقل انسان‌محور. مقالۀ ارائه شده در یازدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک. سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران: معاونت مطالعات و برنامه‌ریزی سازمان حمل‌ونقل و ترافیک تهران. تهران

11. Ahmad Mahmoud, A. H., & Adel El-Sayed, M. (2011). Development of sustainable urban green areas in Egyptian new cities: The case of El-Sadat City. Landscape and Urban Planning, 2(101), 157–170

12. Kong, F., Yin, H., Nakagoshi, N., & Zong, Y. (2010). Urban green space network development for biodiversity conservation: Identification based on graph theory and gravity modeling. Landscape and Urban Planning, 2(95), 16–27

13. Linehan, J., Gros, M., & Fin, J. (1995). Greenway planning: Developing a landscape ecological network approach. Landscape and Urban Planning, 3(33), 179-193

14. Little, Ch.(1995). Greenways for America. Baltimore, MD, USA: JHU Press

15. Miller, W. G., Collins, M. R., Steiner, F., & Cook, E. (1998). An approach for greenway suitability analysis. Landscape and Urban Planning, 4(42), 91-105

16. Rudd, H., Vala, J., & Schaefer, V. (2002). Importance of backyard habitat in a comprehensive biodiversity conservation strategy: A connectivity analysis of urban green spaces. Restoration Ecology, 2(10), 368–375

17. Ryan, R. L., Fabos, J. G., & Allan, J. J. (2006). Understanding opportunities and challenges for collaborative greenway planning in New England. Landscape and Urban Planning, 4(76), 172-191

18. Searns, R. M. (1995). The evolution of greenways as an adaptive urban landscape form. Landscape & Urban Planning, 3(33), 65–80

19. Searns, R. M. (2004). The evolution of greenways as an adaptive urban landscape form. Landscape and Urban Planning, 3(68), 65-80

20. Tan, K. W. (2006). A greenway network for Singapore. Landscape and Urban Planning, 4(76), 45–66

21. Taylor, J., Paine, C., & FitzGibbon, J. (1995). From greenbelt to greenways: Four Canadian case studies. Landscape and Urban Planning, 3(33), 47- 64

22. Turner, T. (2006). Greenway planning in Britain: Recent work and future plans. Landscape and Urban Planning, 4(76), 240-251