وند‌افزایی در زبان فارسی: وندبنیاد یا پایه‌بنیاد؟

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 1، دوره 4، شماره 6، دی 1391   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v4i6.20364

نویسندگان

عاطفه‌سادات میرسعیدی^{* 1}؛ بتول علی‌نژاد²

¹دانشگاه آزاد

²دانشگاه اصفهان

چکیده

گیگریش (1999) در کتاب خود تحت‌عنوان «لایه‌های واژگانی در زبان انگلیسی» با اشاره‌ای مختصر به نظریۀ «واج‌شناسی و ساختواژه واژگانی » کیپارسکی و مهانان که در سال‌های اخیر به میزان زیادی بر علم زبان‌شناسی، خصوصآ واج‌شناسی و ساختواژه تاثیرگذار بوده است، این انگاره را «وند– بنیاد » می‌داند؛ بدان معنا که خصوصیات ساختواژی هر لایه توسط خصوصیات مجموع وندهایی تعریف شده است که درارتباط با حضور در هر لایه با نشانه‌هایی که بیانگر خصوصیات آنهاست از هم تفکیک شده‌اند. وی ضمن تشریح ایرادها و کمبودهای مدل مذکور، تئوری جدیدی را دربارۀ وندافزایی لایه‌ای معرفی کرده، آن را «پایه- بنیاد » می‌نامد که لایه را بر منبای پایه تعریف می‌کند نه بر اساس وندها. در قالب این تئوری، وندها آزادند در بیشتر از یک لایه اضافه شوند یا پیوند بخورند.گیگریش به منظور تشریح انگارۀ خود از زبان آلمانی مثال می‌آورد. مقاله حاضر که یک بررسی همزمانی است، وندافزایی را در زبان فارسی در قالب دو دیدگاه «وند– بنیاد» و «پایه – بنیاد» مورد تجزیه و تحلیل و بررسی قرار داده است. نتایج بررسی حاکی از آن است که وند افزایی در زبان فارسی بر مبنای دیدگاه «پایه – بنیاد» گیگریش به میزان بیشتری نسبت به دیدگاه «وند– بنیاد» کیپارسکی و دیگران قابل توضیح و تبیین است.

کلیدواژه‌ها

affixation؛ derivational affixes؛ inflectional affixes؛ derivation؛ inflection؛ affix-driven model؛ base-driven model؛ word formation