استخراج پهنه‌های شوری خاک در مناطق خشک و نیمه خشک با استفاده از داده‌های سنجش از دور (مطالعه موردی: شهرستان داراب)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 3، دوره 1، شماره 1، فروردین 1391، صفحه 49-64   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v1i1.16522

نویسندگان

احمد نوحه‌گر^{* 1}؛ غلامرضا زارع²

¹دانشگاه هرمزگان

²تربیت مدرس تهران

چکیده

شور شدن خاک‌ها و توسعه آن در مناطق شکننده خشک و نیمه خشک از جمله مخاطرات محیطی است که در سال‌های اخیر مورد توجه واقع شده است. شهرستان داراب از جمله مناطقی است که دارای شرایط محیطی خشک و نیمه خشک بوده و یکی از مخاطرات محیطی آن شوری‌زایی و شور شدن اراضی است. در این تحقیق با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست (سال‌های 1987 و 2010 میلادی) و روش خایر (2003) از طریق فنّ آشکارسازی(Band 5 – Band 7 / Band 5 + Band 7) در محیط نرم‌افزاری پهنه‌های شوری خاک و اراضی استخراج گردید. جهت صحت‌سنجی نقشه استخراج شده پهنه‌های شوری، از محدوده مورد مطالعه بازدید میدانی صورت گرفت که انطباق نقشه خروجی با واقعیت را نشان داد. بر اساس نقشه خروجی (تصویر 2010)، 37/545 کیلومترمربع از مساحت منطقه مورد مطالعه دارای شوری زیاد (33/8 درصد)، 69/1804 کیلومترمربع دارای شوری قابل ملاحظه (58/27 درصد)، 41/2343 کیلومترمربع بیانگر شوری متوسط (81/35 درصد)، 23/1645 کیلومترمربع نشان دهنده شوری کم (14/25 درصد) و 91/204 کیلومترمربع از شهرستان داراب دارای شوری بسیار ناچیز (13/3 درصد) هستند. مقایسه این نقشه با نقشه استخراج شده سال 1987 بیانگر کاهش پهنه‌های شوری زیاد، قابل ملاحظه و ناچیز و افزایش پهنه‌های شوری کم و متوسط است. نتایج تحقیق نشان داد گنبدهای نمکی عامل اصلی شور شدن اراضی و خاک‌های سطحی هستند که در این بین گنبد نمکی کرسیا بیشترین نقش را ایفا می‌کند. به نظر می‌رسد نقشه استخراجی پهنه‌های شوری شهرستان داراب می‌تواند نقش قابل توجهی در مدیریت محیطی جهت رسیدن به توسعه پایدار ایفا کند.

کلیدواژه‌ها

مخاطرات محیطی؛ ژئومورفولوژی مناطق خشک و نیمه خشک؛ مخاطره شوری زایی؛ سنجش از دور؛ داراب؛ گنبدهای نمکی

مراجع

Abbas. A., S. Khan., N. Hussain., M. Hanjra., S. Akbar. 2011. Characterizing soil salinity in irrigated agriculture using a remote sensing approach. Journal of Physics and Chemistry of the Earth, pp 1- 10.

Abdinam, A. 2003. Investigation of prepare soil salinity using of regression relation satellite data with numerical much soil salinity in Ghazvin plain. Journal of research and construct , Vol 64, pp 33- 38.

Ahmadian. M., M. Pakparvar., D. Asherlo. 2010. Investigation of change soil salinity using of digital processes landsat satellite information in Ghahavand plain (Hamadan province). Journal of soil research,Vol 24, pp 179 – 191.

Alaei Taleghani. M. 2002. Geomorphology of Iran. Ghomes press.

Alijani. B. 1999. Climate of Iran. Payam noor press.

Bastiaanssen, W.G.M., Molden, D.J., Makin, I.W. 2000. Remote sensing for irrigated agriculture: examples from research and possible applications. Agricultural Water Management 46, 137–155.

Bishop, T.F.A., McBratney, A.B. 2001. A comparison of prediction methods for the creation of field-extent soil property maps. Geoderma 103, 149–160.

Bouaziz, M., Leidig, M., Gloaguen, R. 2011. Optimal parameter selection for qualitative regional erosion risk monitoring: a remote sensing study of SE Ethiopia. Geoscience Frontiers vol. 2 (2), 237–245.

Bouaziz. M., J. Matschullat., R. Gloaguen. 2011. Improved remote sensing detection of soil salinity from a semi-arid climate in Northeast Brazil, Journal of C. R. Geoscience 343,pp 795–803.

Carre´. F., Girard, M. 2002. Quantitative mapping of soil types based on regression–kriging of taxonomic distances with landform and landcover attributes. Geoderma 110, 241–263.

Csillag, F., Pasztor, L., Biehl, L.L. 1993. Spectral band selection for thecharacterization of salinity status of soils. Remote Sens. Environ. 43, 231–242.

Dadrasi. A., M. Yamani., M. Pakparvar., Z. Davarzani. 2006. Investigation of path soil salinity using of remote sensing data and geographic information system in dry and hot area southeast Sabzevar township. Journal of geography and development, Vol 16, pp 173- 184.

Dashtkian. K., M. Pakparvar., J. Abdollahi. 2007. Investigation of map prepare method of soil salinity using of landsat satellite data in Marvast region. Journal of research range and desert of Iran, Vol 15, pp 139- 157.

Debenham. F. 1992. World Atlas of Desertification. United Nations Environment Program (UNEP). Edward Arnold for UNEP: Kent, 69 p

Douaoui. A., H. Nicolas., C. Walter. 2006. Detecting salinity hazards within a semiarid context by means of combining soil and remote-sensing data, Journal of Geoderma 134, pp 217–230.

Everitt, D.E., Gerbermann, A., Alaniz, M. 1988. Detecting saline soils with video imagery. Photogramm. Eng. Remote Sens. 54, 1283–1287.

Farifteh. J., A. Farshad., R. George. 2006. Assessing salt-affected soils using remote sensing, solute modelling, and geophysics. Journal of Geoderma 130 , pp 191–206.

Farifteh. J., F. van der Meer., M. van der Meijde., C. Atzberger. 2008. Spectral characteristics of salt-affected soils: A laboratory experiment. Journal of Geoderma145,pp 196–206.

Fernandez-Buces. N., C. Siebe., S. Cram., J. Palacio. 2006. Mapping soil salinity using a combined spectralresponse index for bare soil and vegetation: A case study in the former lake Texcoco, Mexico, Journal of Arid Environments 65, pp 644–667.

Gutierrez.M., E. Johnson. 2010. Temporal variations of natural soil salinity in an arid environment using satellite images. Journal of South American Earth Sciences 30, pp 46-57.

Jian-li. D., W. Man-chun., T. Tiyip. 2011. Study on Soil Salinization Information in Arid Region Using Remote Sensing Technique, Journal of Agricultural Sciences in China 10(3), pp 404- 411.

Kassas, M. 1987. Seven paths to desertification. Desertification Control Bulletin 15, pp 24–26.

Khaier, F. 2003.Soil salinity detection using satellite remote sensing, geoinformation science and earth observation.International Institute for Geo-information Science and Earth Observation, p: 1- 70.

Lagerloef, G.S.E. 2009. In: Steele, J.H., Turekian, K.K., Thorpe, S.A. (Eds.), SatelliteRemote Sensing: Salinity Measurements Encyclopedia of Ocean Sciences. Academic Press, Oxford.

Long, D.S., Nielsen, G.A. 1987. Detection and inventory of saline seepusing color infrared aerial photographs and video image analysis. In: Proceedings of the 14th Workshop Color Aerial Photography and Videography in Resource Monitoring. Montana State University, Bozeman, MT, USA, 220–232.

Melendez-Pastor. I., J. Navarro-Pedreño., M. Koch., I. Gomez. 2010. Applying imaging spectroscopy techniques to map saline soils with ASTER images. Journal of Geoderma 158, pp 55–65.

Metternicht. G. 2001. Assessing temporal and spatial changes of salinity using fuzzy logic, remote sensing and GIS. Foundations of an expert system. Journal of Ecological Modelling 144, pp 163–179.

Metternicht. G., J. Zinck. 2003. Remote sensing of soil salinity: potentials and constraints. Journal of Remote Sensing of Environment, Vol 85, pp 1 –20.

Noroozi. A., M. Homaee., A. Farshad. 2011. Integrated Application of Remote Sensing and Spatial Statistical Models to the Identification of Soil Salinity: A Case Study from Garmsar Plain. Iran. ENVIRONMENTAL SCIENCES Vol.9, No.1, pp 59-74.

Organization of water regional of Fars, Bohsher, Kohkeloei and Boyerahmad. 1991. Summary of result studied bar Rodbar Darab Project.

Ramesht. M., M. Moayeri., I. Ghazi., S. Futoohi. 2007. Effect salt domes in groundwater salinity Darab playa. Journal of human science, pp 129- 144.

Tajgordan. T., S. Ayobi., S. Shataei., F. Khormali. 2008. Preparation of surface soil salinity using of remote sensing ETM (Case study: North Aghla: Golestan province). Journal of research water and soil protect, Vol 16, pp 1- 18.

Vali. A. 2005. Effect of Juncusgerardi and Halocnemumstrobilaceum on some properties soil stem environment (Case study: Corsia saline). Journal of scientist and technology agriculture and natural source, Year 10, No 1, pp 261- 270.

Verma, K.S., Saxena, R.K., Barthwal, A.K., Deshmukh, S.N. 1994. Remote sensing technique for mapping salt affected soils. Int. J. Remote Sens. 15, pp 1901–1914.

Yu. R, T.Liu, Y. Xu., C. Zhu., Q. Zhang., Z. Qu., X. Liu., C. Li. 2010. Analysis of salinization dynamics by remote sensing in Hetao Irrigation District of North China. Journal of Agricultural Water Management 97 , pp 1952–1960.

Zare. Gh. 2010. Investigation of effective agents on alluvial fans hazards geomorphologic (Case study: Garmsar Alluvial fan), M. A Thesis of Physical Geography. Tarbiat Modares University.

Zehtabian. Gh., M. Tayeb., M. Sori. 2005. Investigation of soil salinity in Kerman province (Case study: Kabotar Khan plaine). Journal of research range and desert of Iran, Vol 13, pp 368- 384.