نابرابری منطقه‌ای و همگرایی بهره وری غلات در استانهای مختلف ایران

اقتصاد و توسعه کشاورزی

مقاله 11، دوره 23، شماره 2، مهر 1388   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jead2.v1388i2.2539

نویسندگان

مریم شکوهی؛ محمد بخشوده^*

گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

چکیده

چکیده
رشد بهره‌وری در سطح ملی حاکی از وجود تفاوتهای معنی‌دار استانهایی که به سرعت پیشرفت می‌کنند با سایر استانها است. از آنجا که تفاوتها در نرخ‌های رشد بهره‌وری در استانهای مختلف نتیجه نابرابری منطقه‌ای است، لذا مهم است که حرکات بلندمدت تفاوتهای سطوح بهره‌وری استانها شناسایی شود تا اقدامات مؤثر مانند سرمایه‌گذاری بیشتر در تأسیسات زیربنایی، تحقیقات، توسعه و غیره انجام گردد. با توجه به اهمیت موضوع، این مطالعه به دنبال یافتن پاسخ به این سؤال است که آیا تمایل به سمت همگرایی در بهره‌وری غلات (گندم آبی و دیم، جو آبی و دیم، ذرت دانه‌ای آبی و شلتوک) در دو دهه گذشته در استانهای مختلف کشور وجود داشته است یا خیر؟ نتایج حاصل از بکارگیری شاخص مالم‌کوئیست و آزمون همگرایی بهره وری نشان داد که به طور متوسط در سالهای 82-1363، برخی استانها از رشد بهره‌وری بالا برخوردار بوده اند و برخی استانها در تولید غلات رشد بهره‌وری منفی را تجربه کرده‌اند. چنین یافته‌هایی بیانگر اختلاف زیاد نرخ‌های رشد بهره‌وری بین استانهای تولیدکننده غلات کشور می‌باشد. نتایج حاصل از آزمون همگرایی حاکی است که تعدادی از استانهای با سطوح اولیه بهره‌وری پایین این پتانسیل را دارند که سریعتر از استانهای با بهره‌وری بالا رشد کنند. به عبارت دیگر به سمت میانگین بهره وری کل استانها همگرا می‌باشند. درحالیکه شکاف در تفاوتهای بهره‌وری غلات در بعضی استانها عمیق‌تر شده و این تفاوتها در بلندمدت به صفر نخواهد رسید. علاوه بر این، تاثیر تغییرات اجزای بهره‌وری بیانگر آن است که رشد بهره‌وری غلات به استثنای گندم دیم در اکثر استانها به دلیل پیشرفت تکنولوژی است. همچنین کارایی مقیاس در اغلب استانها سهم کمی در افزایش بهره‌وری داشته است که نشان می دهد تولیدکنندگان غلات بطور عام از نهاده‌های تولید بیش از حد بهینه استفاده می‌کنند.

واژه‌های کلیدی: بهره‌وری، همگرایی، غلات، ایران