توصیف سیستماتیک، پالئواکولوژی و پالئوبیوژئوگرافی دوکفه‌ایهای اویستر سازند خانگیران در برش ناودیس چهل کمان، شرق حوضه رسوبی کپه داغ

رخساره‌های رسوبی

مقاله 4، دوره 4، شماره 1، شهریور 1390، صفحه 54-63   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.v4i1.9308

نویسندگان

میر امیر صلاحی^* ؛ محمد وحیدی نیا

ایران

چکیده

حوضه رسوبی کپه داغ در شمال و شمال شرقی ایران قرار گرفته و سازند خانگیران یکی از مهمترین سازندهای پالئوژن این حوضه می باشد. به منظور مطالعه دوکفه‌ایهای این سازند، برشی در ناودیس چهل کمان واقع در غرب شهر سرخس، شرق حوضه رسوبی کپه داغ انتخاب گردید. سنگ شناسی این سازند در منطقه سرخس شامل مارن، مارن آهکی و سیلت‌سنگ می‌باشد. توالیهای حاوی صدفهای دوکفه‌ای در این منطقه به ضخامت 50 متر و با سنگ شناسی یکنواخت مارن به رنگ سبز زیتونی، همراه با صدفهای بزرگی از جنس Sokolowia از دوکفه‌ایهای اویستر می‌باشند که از حفظ شدگی بسیار خوبی نیز برخوردارند. بر اساس مطالعه این صدفها گونه‌های Sokolowia beldersaiensis و Sokolowia buhsii از خانواده Ostreidae شناسایی شدند که نشان دهنده محیط ساب تایدال تا مناطق کم عمق و آبهای ائوهالین به سن ائوسن میانی (آشکوب بارتونین) می‌باشد. علاوه بر این، بررسی پالئوبیوژئوگرافی این دوکفه‌ایها نشان دهنده تعلق سازند خانگیران به قلمرو دریای تتیس است؛ دریایی که محدود به آسیای مرکزی بوده و بین دو حوضه ترنسیلوانین رومانی در غرب و حوضه تریم چین در شرق قرار داشته و پس‌روی آن در طی ائوسن میانی باعث برجای گذاشته شدن این صدفهای اویستر در زمان بارتونین شده است. این صدفها نشان دهنده تعلق حوضه کپه داغ به دریای توران بوده و مؤید نظریه اوراسیایی بودن کپه داغ می‌باشند.