تحلیل عوامل مؤثر بر تغییر کاربری فضای سبز (باغ‌ها) در شهر جهرم با تأکید بر نقش مدیریت شهری

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 3، دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 4، شهریور 1395، صفحه 53-65   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gusd.v3i1.18989

نویسندگان

مجتبی روستا^{* 1}؛ محمدرحیم رهنما¹؛ محمد قاسمی خوزانی¹؛ سیاوش قزلی²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم

چکیده

موضوع فضای سبز (باغات) در شهر جهرم موضوعی مهم و استراتژیک است و به جرأت می‌توان گفت که بخشی از هویت شهری جهرم با مسئلۀ فضای سبز (باغات) و به‌ویژه باغات داخل شهر پیوند دارد. پژوهش پیشِ رو به تحلیل عوامل مؤثر بر تغییر کاربری فضای سبز (باغات) در شهر جهرم طی سال‌های 1375-1389 (با تأکید بر نقش مدیریت شهری) پرداخته است. روش پژوهش در این مقاله توصیفی‌تحلیلی است و نوع آن کاربردی‌توسعه‌ای است. اطلاعات مورد نیاز از دو طریق اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی (پرسش‌نامه و مشاهده) جمع‌آوری و با نرم‌افزارهای GIS و Excel تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهند عامل اقتصادی با 84/26 درصد مهم‌ترین عامل تغییر کاربری باغات به شمار می‌رود. بحران آب (8/15 درصد)، عدم ثبات بازار (21/4 درصد)، کمبود خدمات پشتیبان تولید (21/4 درصد) و ناامنی در باغات (15/3 درصد)، پیشنهاد طرح‌های توسعه شهری (47/9 درصد)، راه ارتباطی (36/7 درصد)، تبدیل باغات متروکه (21/4 درصد)، مسئلۀ ارث (31/6 درصد)، مدیریت شهری (73/14 درصد) و سایر (68/3 درصد) از دیگر عوامل مؤثر بر تغییر کاربری باغات به حساب می‌آیند. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهند بیشترین تغییر کاربری باغی در سال 1388 اتفاق افتاده است و 3/83 درصد از باغداران، از تغییر کاربری باغی رضایت داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

تغییر کاربری؛ فضای سبز (باغات)؛ مدیریت شهری؛ کمیسیون مادۀ 5؛ شهر جهرم

مراجع

1. اسماعیل‌زاده، م.، و فرهودی، ر. (1390). شناسایی و تحلیل تغییرات کاربری زمین شهری با تأکید بر کاربری مسکونی و اداری؛ مطالعۀ موردی منطقۀ شش تهران (دورۀ آماری 1375-1389). فصلنامۀ جغرافیایی سرزمین، 8(31)، 97-105

2. بلوری، ز. (1389). بررسی عملکرد شهرداری آمل در راستای تحقق توسعۀ پایدار شهری با تأکید بر حفظ و نگهداری فضای سبز. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد)، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد

3. تقوایی، م.، و صفرآبادی، ا. (1390). نقش مدیریت شهری در دستیابی به توسعۀ پایدار گردشگری شهری؛ مطالعۀ موردی شهر کرمانشاه. فصلنامۀ مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 1(4)، 35-52

4. حجتی‌اشرفی، غ. (1384). مجموعۀ کامل قوانین و مقررات محشای حقوقی. تهران: گنج دانش

5. خاکپور، ب.، رفیعی، ه.، صالحی‌فرد، م.، و توانگر، م. (1389). بررسی عملکرد مدیریت شهری در گسترش فضاهای سبز عمومی (پارک‌ها) با استفاده از روش تاپسیس (مطالعۀ موردی: شهر مشهد). مجلۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای، 8(14)، 1-27

6. رحمت‌آبادی، ا.(1388). نظری به نقش باغ در شهرسازی و معماری ایران. فصلنامۀ جستارهای شهرسازی، 8(28و29)، 84-93

7. رهنما، م. ر. (1387). پژوهشی پیرامون طرح‌های تفصیلی شهری با تأکید بر کاربری‌های آموزشی و بهداشتی- درمانی. مشهد: جهاد دانشگاهی مشهد

8. رهنما، م. ر. (1388). شناسایی نقاط باارزش شهری. مشهد: جهاد دانشگاهی مشهد

9. زیاری، ک. (1381). برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری. یزد: انتشارات دانشگاه یزد

10. زیاری، ک.، مهدنژاد، ح.، و پرهیز، ف. (1388). مبانی و تکنیک‌های برنامه‌ریزی شهری. چابهار: انتشارات دانشگاه بین‌المللی چابهار

11. سرایی، م. ح.، و علیزاده‌شورکی، ی. (1388). تأثیر کمیسیون مادۀ 5 بر مدیریت کالبدی شهر یزد. فصلنامۀ چشم‌انداز زاگرس، 1(1)، 73-83

12. شهرداری جهرم (1389). واحد درآمد شهرداری جهرم

13. شیعه، ا. (1382). لزوم تحول مدیریت شهری در ایران. مجلۀ جغرافیا و توسعه، 1(1)، 37-62

14. صدرموسوی، م.، و قربانی، ر. (1385). پیامدهای زیست‌محیطی گسترش سکونتگاه‌ها، مطالعۀ موردی: درۀ اسکوچای. مجلۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای، 5(8)، 137-156

15. عنابستانی، ع. ا.، و روستا، م. (1390). الگوی ساماندهی فضای سبز شهری با استفاده از GIS در منطقۀ 10 شهرداری مشهد. مجلۀ کاربرد RS و GIS در برنامه‌ریزی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان، 1(3)، 7-19

16. کامیار، غ .(1387). حقوق شهری و شهرسازی. تهران: انتشارات مجد

17. لطفی، ح.، عدالتخواه، ف.، میرزایی، م.، و وزیرپور، ش.ب (1388). مدیریت شهری و جایگاه آن در ارتقاء حقوق شهروندان. فصلنامۀ جغرافیای انسانی، 2(1)، 101-110

18. متدین، ح. (1389).علل پیدایش باغ‌های تاریخی ایران. فصلنامۀ باغ نظر، 7(15)، 51-62

19. محمدزاده، ر. (1390). نقدی بر توسعۀ فضاهای سبز استاندارد (نمونۀ موردی: شهرهای ایران). فصلنامۀ فضای جغرافیایی، 11(35)، 65-88

20. مرکز آمار ایران. (1393). سالنامۀ آماری شهرستان جهرم؛ سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان جهرم. برگرفته از: http://amar.farsp.ir

21. مهندسین مشاور نقش محیط. (1385). گزارش طرح تفصیلی شهر جهرم

22. Chiesura, A. (2004).The role of urban parks for the sustainable city.Landscape and Urban Plan, 68(1), 129-138

23. Martinuzzi, S., William A., Olga, G., &Gonzalez, M. R. (2007). Land development, land use, and urban sprawl in Puerto Rico integrating remote sensing and population census data, Landscape and Urban Planning,79(3-4), 288-297