ارزیابی عوامل اثرگذار بر پذیرش خدمات الکترونیک توسط شهروندان شهر مشهد

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 6، دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 4، شهریور 1395، صفحه 85-104   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gusd.v3i1.46680

نویسندگان

لیا شاددل^* ؛ امیدعلی خوارزمی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

ارتقای کیفیت بهره‌وری و افزایش دسترسی از مزایای ایجاد خدمات الکترونیک است، اما واضح است که بدون هیچ تقاضایی از سوی شهروندان، پیاده‌سازی آن‌ها متوقف خواهد شد. با توجه به اهمیت موضوع، این مقاله به ارزیابی عوامل اثرگذار بر پذیرش خدمات الکترونیک توسط شهروندان شهر مشهد می‌پردازد و در این راستا از مدل پذیرش تکنولوژی (TAM) بهره می‌گیرد. در این مدل دو متغیر درک از سودمندی و سهولت استفاده از خدمات الکترونیک تعیین‌کننده می‌باشند و منجر به تمایل شهروندان به استفاده از خدمات الکترونیک می‌شوند. روش پژوهش توصیفی‌تحلیلی است و به‌منظور ارزیابی و الویت‌بندی عوامل شناسایی‌شده ازطریق مطالعات کتابخانه‌ای، از روش پرسش‌نامه بهره می‌گیرد. جامعۀ آماری شامل شهروندان مشهد بوده و بر اساس فرمول کوکران، 380 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. جهت بررسی میزان و نوع تأثیر ابعاد شناسایی‌شده بر متغیرهای وابستۀ مدل پذیرش تکنولوژی از آزمون رگرسیون اینتر، برای ارزیابی گویه‌های موجود در هریک از ابعاد، از تحلیل عامل تأییدی و نهایتاً جهت الویت‌بندی گویه‌های تأییدشده از آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد که ابعاد شناسایی‌شده دارای اثر مثبت مستقیم بر درک شهروندان از سودمندی و سهولت استفاده از خدمات الکترونیک هستند و اثرگذاری گویه‌های موجود در آن‌ها تأیید شد و در الویت‌بندی گویه‌ها اضطراب افراد هنگام مواجهه با رایانه در ارتباط با سودمندی درک‌شده و زیرساخت‌های موجود در ارتباط با سهولت درک‌شده دارای بالاترین الویت می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

ارزیابی؛ خدمات الکترونیک؛ مشهد؛ مدل پذیرش تکنولوژی

مراجع

1. افشارزاده، ر. (1390). ارزیابی آمادگی الکترونیکی برای پیاده‌سازی شهرالکترونیک (مورد مطالعه: مشهد). (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

2. الهی، ش.، عبدی، ب.، و دانایی‌فرد، ح. (1389). پذیرش دولت الکترونیک در ایران: تبیین نقش متغیرهای فردی، سازمانی و اجتماعی مطرح در پذیرش فناوری. چشم‌انداز مدیریت دولتی، 1(1)، 41-67

3. جلالی، ع. (1384). شهر الکترونیک. تهران: مرکز انتشارات دانشگاه علم وصنعت

4. ده‌یادگاری، س. (1386). ارزیابی کیفیت خدمات الکترونیک. مجلۀ مدیریت، 18(130)، 35-39

5. سازمان آمار اطلاعات و خدمات کامپیوتری مشهد. (1385). سند راهبردی شهر الکترونیک مشهد

6. شبیری، ن. (1393). بررسی نقش کیفیت خدمات الکترونیک بر روی اعتماد مشتریان در صنعت بانکداری اینترنتی. عصر فناوری اطلاعات، 3(92)، 85-102

7. شرکت پرورش داده‌ها. (1378). پروژۀ تدوین برنامۀ جامع فناوری اطلاعات ایران، گزارش وضعیت موجود دولت الکترونیک. تهران: دبیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی

8. شریف‌نژاد، م. (1393). ارزیابی و سنجش عوامل مؤثر بر اعتماد به شهرالکترونیک (نمونۀ موردی: شهر الکترونیک در یزد). برنامه‌ر‌یزی فضایی (جغرافیا)، 4(2)، 75-188

9. صنایعی، ع.، پورمصطفی‌خشکرودی، م.، قاضی‌فرد، ا.، و نصیرزاده، م. (1391). بررسی تأثیر کیفیت خدمات الکترونیک بر رضایت‌مندی و قصد خرید مجدد مشتریان (مطالعۀ موردی: شرکت پرداخت الکترونیک بانک ملت). چشم‌انداز مدیریت بازرگانی، 3(12)، 78-108

10. عسگری، م. (1385، اسفند). پذیرش اجتماعی شاخصی فراگیر در مسائل ترافیکی و حمل و نقل. مقالۀ ارائه‌شده در هفتمین همایش مهندسی حمل و نقل و ترافیک در ایران. معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، تهران

11. فتحیان، م.، و مهدوی‌نور، ح. (1385). مبانی و مدیریت فناوری اطلاعات. تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران

12. قاسمی‌ادکان، ف. (1392). بررسی موانع و راهکارهای توسعۀ خدمات الکترونیک به شهروندان از منظر مدیران شهری، مورد مطالعه: شهرداری مشهد. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

13. کاظمی، م.، فیاضی، م.، و میرزاده، م. (1387). بررسی موانع استقرار دولت الکترونیک در سازمان‌های دولتی ایران. پژوهش‌های مدیریت عمومی، 1(2)، 185-204

14. معاونت برنامه‌ریزی و توسعۀ شهرداری مشهد. (1390). آمارنامۀ شهرداری مشهد. شهرداری مشهد

15. نژاد‌جوادی‌پور، م. (1387). شناسایی ارزیابی و تشریح جامع عوامل استراتژیک محیطی و سازمانی در توسعۀ خدمات شهرداری‌های الکترونیک مناطق تهران. فصلنامۀ مدیریت شهری، 7(23) ، 29-44

16. ویسی، ا.، قیسوندی. آ.، و قیسوندی، ح. (1390). شهر الکترونیک واقعیت شهرهای فردا. تحلیل‌گران عصر اطلاعات، 5(45) ، 44-52

17. Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179-211

18. Al-Omari, H. (2006). E-government architecture in Jordan: A comparative analysis. Journal of Computer Science, 2(11), 846-852

19. Angelopoulos, S., Kitsios, F., & Papadopoulos, T. (2010). New service development in e-government: identifying critical success factors. Transforming Government: People, Process and Policy, 4(1), 95-118

20. Behkamal, B., Kahani, M., & Akbari, M. K. (2009). Customizing ISO 9126 quality model for evaluation of B2B applications. Information and Software Technology, 51(3), 599-609

21. Bonham, M. G., Seifert, J. W., & Thorson, S. J. (2003, September). The transformational potential of e-government: The role of political leadership. Paper presented at the Panel on Electronic Governance and Information Policy (Panel 9-1), 4th Pan European International Relations Conference of the European Consortium for Political Research, University of Kent at Canterbury, Canterbury

22. Burton-Jones, A., & Hubona, G. S. (2006). The mediation of external variables in the technology acceptance model. Information & Management, 43(6), 706-717

23. Choudrie,J., Weerakkody,V.,& Jones,S. (2005). Realising e-government in theUKrural and urban challenges. Journal of Enterprise Information Management, 18(2),568-585

24. Chuttur, M.Y. (2009). Overview of the technology acceptance model: Origins, developments and future directions. Working Papers on Information Systems, 9(37), 1-21

25. Davis, F.D. (1989). Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of information technology. MIS Quarterly, 13(3),19-40

26. Ebrahim, Z.,&Irani, Z. (2005). E-Government adoption architecture and barriers. Journal of Business Process Management, 11(5), 589-611

27. European Commission. (2008). Preparing Europe’s digital future – i2010 mid-term review. COM/2008/0199. Retrieved from

28. Fassnacht, A.,&Koese, C. (2006). Quality of electronic services: conceptualizing and testing a hierarchical model. Journal of Service Research, 9(1), 19-37

29. Fishbein, M., &Ajzen, I. (1975). Belief, attitude, intension and behavior: An introduction to theory and research. Washington DC, Addison-Wesley

30. Halaris, C., Magoutas, B., Papadomichelaki, X.,& Mentzas, G. (2007). Classification and synthesis of quality approaches in e-government services. Internet Research, 17(4),378–401

31. Heeks,R.,&Davies,A. (1999). Difference approaches to information age reform.In R. Heeks (Ed.). International practice in IT-enabled public sector reform (pp. 22-48). London: Routledge

32. Helbig,N.,Ramon, Gil-Gracio, J., & Ferro, E. (2009). Understanding the complexity of electronic government, implications from the digital divide literature. Government Information Quarterly, 26(1), 89-97

33. Ho, A.T. (2002). Reinventing local governments and the e-government initiative. Public Administration Review, 62(4),434-45

34. Klopping, I.M.,& McKinney, E. (2004). Extending the technology acceptance model and the task-technology fit model to consumer e-commerce. Information Technology, Learning, and Performance Journal, 22(1), 35-48

35. La Porte,T.M.,Demchak,C.C. Jong,M.,&Friis,C. (2002). Democracy and bureaucracy in the age of the web,empirical findings and theoretical speculations. Administration andSociety, 34(4),411-446

36. Lekprayoon, K. (2004). E-government: The approach to IT society. Executive Journal, 24(2),5-22

37. Liljandera, S., Gillberg, J., Gummerusc, H., & Riel, T. (2006). Technology readiness and the evaluation and adoption of self-service technologies. Journal of Retailing and Consumer Services, 13(3),177-191

38. Maumbe, B., Owei, V., & Alexander, H. (2008). Questioning the pace andpathway of E-government development in Africa: A case study of South Africa's Cape Gateway project. Government Information Quarterly, 25(4), 757-777

39. McClure, D. (2000). Electronic government: Federal initiatives are evolving rapidly but they face significant challenges. Retrieved from www.gao.gov/new.items/a200179t.pdf

40. Melin, U.,&Axelsson, K. (2009). Managing -service development comparing two e-government case studies. Journal of Tansforming Government, people, process, and policy,3(3), 248-270

41. Mitzberg, H. (2002). Patterns in strategy formulation. Management Science, 10,24-34

42. Moon, M.J. (2002). The evolution of e-government among municipalities: Rhetoric or reality. Public Administration Review, 2(4),424-433

43. Parasuraman, A., Zeithaml, V.A.,& Malhotra, A. (2005). E-S-QUAL: A multiple-item scale for assessing electronic service quality. Journal of Service Research 7(3),213-233

44. Pazalos,K., Loukis,E.,&Nikolopoulos,V. (2010). A structured methodology for assessing and improving e-services in digital cities. Telemaics and Informatics, 29(1), 123-136

45. Reddick, C.G. (2005). Citizen interaction with e-government: From the streets to servers? Government Information Quarterly, 22(1), 38-57

46. Rogers, E.M. (1995). Diffusion of innovation. New York: The Free Press

47. Rowley, J. (2006). An analysis of the e-service literature: Towards a research agenda. Internet Research, 16(3),339-359

48. Saade, R.,& Kira, D. (2006). Mediating the impact of technology usage onperceived ease of use by anxiety. Computers and Education, 49(4), 1189-1204

49. Sharma,S.K.,&Chandel, J.K. (2013). Technology acceptance model for the use of learning through websites among student in Oman. International Arab Journal of E-Technology, 3(1), 44-49

50. Su,K.W., Chen,Ch.N., Kuo,N.H.,& Tseng,H.H. (2014,March). Applying TAM model to evaluate the indoor parking guidance and information system. Paper presented at the International Multi Conference of Computer Scientist, Hong Kong

51. Sumak, B., Polancic, G.,&Hericko, M. (2009, June). Towards an e-service knowledge system for improving the quality and adoption of e-services. Paper presented at the 22nd Bled eConference ‘eEnablement: Facilitating an Open, Effective and Representative Society, Bled, Slovenia

52. Taghvi.A.,&Marufi, S. (2010, March.). Electronic city a step toward reaching the purposes of the healthy city. Paper presented at the Second International Conference on Electronic city,Tehran, Iran

53. Taylor, S.,& Todd, P. (1995). Assessing IT usage:The role of prior experience. MIS Quarterly, 19(4), 561-71

54. Tohidi, H. (2010). E-government and its difference dimension: Iran. Procedia Computer Science, 3,1101-1105

55. Tohidi. H.,&Jabbari, M. (2010). The main requirement to implement electronic city. ProcediaComputer Science, 3,1106-1110

56. Trkman, P.,&Turk, T, (2009). A conceptual model for the development of broadband and e-government. Government Information Quarterly, 26(2), 416-424

57. Undheim,T., &Blakemore, M. (2007). A hand book for citizen centric e-government. Retrieved from WWW. epracticeeu / files/ media 1781.pdf

58. Vathanophas,V., Krittayaphongphun,N.,&Klomsiri, Ch. (2008). Technology acceptance toward e-government initiative in Royal Thai Navy. Transforming Government: People, Process and Policy, 2(4), 256-282

59. Venkatesh, V. (2000). Determinants of perceived ease of use: Integrating control, intrinsic motivation, and emotion into the technology acceptance model. Information Systems Research, 11(4), 342–365

60. Venkatesh, V., Morris, M.G., Davis, G.B.,& Davis, F.D. (2003). User acceptance of information technology: Toward a unified view. MIS Quarterly 27(3),425-478

61. Venkatesh, V.,& Davis, F.D. (2000). A theoretical extension of the technology acceptance model: Four longitudinal field studies. Management Science, 46(2), 186-205

62. Weerakkody, V.,El-Haddadeh, R.,& Al-shafi, Sh.(2011). Exploring the complexities of e-government implementation and diffusion in a developing country, same lesson from state of Qatar. Journal of Enterprise Information, 24(2), 172-196