بررسی نحوی و معنایی فعل های ایستا در زبان فارسی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 2، دوره 4، شماره 7، شهریور 1392   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v4i7.24958

نویسنده

والی رضایی^*

دانشگاه اصفهان

چکیده

فعل در دستور زبان به عنوان هستة گروه فعلی و عنصر عمده و اصلی است. این مقوله دستوری در زبان‌های مختلف دارای ویژگی‌های نحوی و معنایی خاصی است. در برخی نظریه‌های دستوری مانند دستور نقش و ارجاع، افعال را به طبقاتی تقسیم نموده‌اند. در این نظریه، افعال به پنج طبقه شامل ایستا، کنشی، پایا، لحظه ای و کنشی-پایا طبقه‌بندی شده‌اند. هدف ما در این تحقیق بررسی افعال ایستا در زبان فارسی است. افعال ایستا‌ افعالی هستند که بیانگر کنش نبوده و بر خلاف فعل هایی که هنگام انجام گرفتن در هر مرحله نیازمند گذر زمان هستند، به مطلق زمان مربوط می‌شوند. این فعل ها از لحاظ زمانی نامحدود هستند، به عبارت دیگر نمود پایانی ندارند. با وجود اینکه این دسته از افعال لحظه ای نیستند و برای به انجام رسیدن، نیازمند گذر زمان هستند، قابلیت استمرار ندارند؛ چون یک فعل ایستا دارای مراحلی نیست که یکی پس از دیگری انجام گیرد. در این مقاله طبقه بندی افعال بر اساس نظام دستور نقش و ارجاع صورت می پذیرد و با استفاده از آزمون‌های نحوی و معنایی خاصی افعال ایستا از دیگر طبقات فعل متمایز ‌شود و ویژگی‌های خاص این دسته از فعل های زبان فارسی را مشخص می‌شود و رفتار دستوری متفاوت این دسته از افعال با توجه به ویژگی‌های طبقه ای توجیه می شود.

کلیدواژه‌ها

دستور نقش و ارجاع؛ نمود؛ ایستا؛ کنشی؛ پایا؛ لحظه ای؛ کنشی-پایا