ارزیابی متغییرهای ژئوپلیتیک مؤثر در شکل‌گیری و فعالیت گروه‏های تروریستی مطالعه موردی: مناطق مرزی بین افغانستان و پاکستان

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 7، دوره 2، شماره 3 - شماره پیاپی 6، مهر 1396، صفحه 163-192   

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.v2i6.70658

نویسندگان

علی اکبر دبیری^{* 1}؛ محمد رضا حافظ نیا¹؛ سید یحیی صفوی²؛ محمد اخباری³

¹دانشگاه تربیت مدرس

²دانشگاه جامع امام حسین(ع)

³دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

جنوب آسیا و به ویژه مناطق مرزی بین افغانستان و پاکستان از جمله مناطقی که به شدت تحت تاثیر تروریسم و پیامدهای ناشی از آن قرار دارد. یکی از ابعاد بسیار مهم تروریسم در این منطقه، بعد ژئوپلیتیک این پدیده و تاثیرگذاری متغیرهای ژئوپلیتیک در شکل‏گیری و فعالیت گروه‏های تروریستی است. هدف این پژوهش نیز شناسایی و ارزیابی متغیرهای ژئوپلیتیک موثر در شکل‏گیری و فعالیت گروه‏های تروریستی در مناطق مرزی بین افغانستان و پاکستان است. پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این مسئله است که چه متغیرهای ژئوپلیتیکی در شکل‏گیری و فعالیت گروه‏های تروریستی در مناطق مرزی بین افغانستان و پاکستان تاثیرگذرا هستند؟ روش این پژوهش از حیث ماهیت توصیفی- تحلیلی و از نظر گردآوری اطلاعات مبتنی بر روش‏های کتابخانه‏ای- اسنادی و پرسشنامه‏ای است که با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده است. نتایج حاصل از یافته‏های اسنادی و کتابخانه‏ای این پژوهش نشان می‏دهد که 8 متغیر ژئوپلیتیک شامل «قرارگیری در بین مناطق و کشورهای بحرانی جهان»، «حمایت قدرت‏های مداخلگر از گسترش نهادهای آموزشی و فرهنگی ترویج دهنده ایدئولوژی‏های افراطی»، «مرزهای جغرافیای طولانی، پرنفوذ و دور از دسترس»، «پیوستگی جغرافیایی گروه‏های قومی- مذهبی در دو سوی مرز بین‌المللی»، «رقابت‏‏های ژئوپلیتیک بین قدرت‏‏ها»، «بی‏‏ثباتی ناشی از نبود یک قدرت هژمونیک منطقه‏‏ای یا بین‌المللی» ، «موقعیت حائل»، «اختلافات ارضی و مرزی» و همچنین 21 مقوله مرتبط با این متغیرها در شکل‌گیری و فعالیت گروه‏های تروریستی در مناطق مرزی بین افغانستان و پاکستان تاثیرگذار هستند. همچنین آمار توصیفی و استنباطی(آزمون T) حاصل از اطلاعات پرسشنامه‏ها نشان می‏دهد میانگین امتیاز هر 8 متغیر ژئوپلتیک به طور معناداری از میانگین معیار(3) بالاتر است. بنابراین تاثیرگذاری این متغیرهای ژئوپلیتیک در شکل‏گیری و فعالیت گروه‏های تروریستی در مناطق مرزی بین افغانستان با پاکستان مورد تائید کارشناسان این حوزه نیز قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

تروریسم؛ گروه‏های تروریستی؛ متغیرهای ژئوپلیتیک؛ مناطق مرزی افغانستان با پاکستان

مراجع

1. Abdullah Khani, A. (2009). International Security Code 4, Special for Al Qaeda, International Studies and Research Institute Abrar Moaser Theran. (In Persian).

2. Ataei, F. & Shahvand, Sh. (2012). Sectarian Extremism in Pakistan (1979-2001), Political Science Quarterly, 8(2). 83-106. (In Persian).

3. Brynjar, L. (2004). Causes of Terrorism: an Expanded and updated review of the Literature, Forsvarets Forsknings Institutt (FFI) Norwegian Defence Research Establishment.

4. Crenshaw, M. (2005). Political Explanations, the International Summit on Democracy, Terrorism and Security, Addressing the Causes of Terrorism, the Club De Madrid Series on Democracy and Terrorism, Madrid.

5. Dehghanian, M.H. & Seyyed Zadeh, J. (2010). Book of Asia 5 Special Issues of Pakistan, Paper of Crisis Factors in Pakistan's Political System, International Studies and Research Institute, Abrar Moaser Theran. (In Persian).

6. Dehsyar, H. & Mahmoudi, Z. (2010). Pakistan's Attitudes to the Fight against Terrorism (2001-2008), Foreign Relations Quarterly, 2(5). 83-108. (In Persian).

7. Etaat, J. & Dabiri, A.A. (2016). Terroeism, Spatial Diemenation and Global Perspectives, Tehran: Shahid Beheshti University Press, (In Persian).

8. Ganor, B. (2002). Defining Terrorism: Is One Man’s Terrorist another Man’s Freedom Fighter? Police Practice and Research, 3(4), 287- 304.

9. Gilani, S.Z. (2008). Swimming against the tide Towards Peace among the Pashtun People. The newsletter of Pashtun peace forum Canada, 1(1), 1-3.

10. Giustozzi, A. (2007). Koran, Kalashnikov and Laptop: The Neo-Taliban Insurgency in Afghanistan. London: HURST Publishers Ltd.

11. Global Peace Index (2015). Measuring Peace, it’s Causes and its Economic Value, the Institute for Economics and Peace (IEP).

12. Global Terrorism Database, Afghanistan (2017). https:// www.start.umd.edu/ gtd/ search/ Results. aspx? chart=overtime&search=afghanistan

13. Global Terrorism Database, Pakistan (2017). https:// www.start.umd.edu /gtd/ search/ Results. aspx? search=pakistan&sa.x=0&sa.y=0

14. Global Terrorism Index (2017). Measuring and understanding the impact of terrorism, the Institute for Economics and Peace (IEP).

15. Hafeznia, M.R. (2006). Principles and Concepts of Geopolitics, Mashhad: Papoli Publications, (In Persian).

16. Hilali A.Z. (2005). US-Pakistan Relationship: Soviet Invasion of Afghanistan. Aldershot Ashgate.

17. Hoffman, B. (1998). Inside Terrorism, New York: Columbia University Press.

18. http://www.nctc.gov/site/groups/afghan_taliban.html.

19. Koolaee, E. (1998). Politics and Government in Central Asia, Tehran: SAMT Publications, (In Persian).

20. Lizardo, O. A. & Bergesen, A. (2003). Types of Terrorism by World System Location, humboldt journal of social relations, 27(2). 162-192.

21. Masoudnia, H. & Najafi, D. (2011). Factors Influencing the Formation and Growth of Fundamentalism in Pakistan, Quarterly Journal of Subcontinent Researches. 3(8). 83-116 (In Persian).

22. Midlarsky, Manus I., Crenshaw, M. & Fumihiko Y. (1980). Why Violence Spreads: The Contagion of International Terrorism. International Studies Quarterly24. 2682-298.

23. Mohammadi, A. (2010). Asia Book 5 Special Issues in Pakistan, Extremism in Pakistan: Facts and Strategies, International Studies and Research Institute, Abrar Moaser Theran. (In Persian).

24. Mosalenezhad, A. (2009). Social culture and Geopolitical of Power in Afghanistan, Geopolitical Quarterly. 5(1). 168-197. (In Persian).

25. Najaf zadeh, M. (2004). Asia Books (3), Special Post-Taliban Afghanistan, Functioning of US, Pakistan, and Russia intelligence agencies in the Afghanistan crisis, International Studies and Research Institute, Abrar Moaser Theran. (In Persian).

26. Nasr, V.R. (2004). Islamization, the State and Development, in Islamization and the Pakistan Economy, Robert M. Hathaway and Wilson Lee (eds), Washington D.C.: Woodrow Wilson International Center for Scholars.

27. Ramonet, I. (1998). Geopolitical of Chaos, Translated from French by Andrea Lyn Secara, Algora Publishing.

28. Rashid, A. (2001), Taliban: Militant Islam, Oil, and Fundamentalism in Central Asia, New Haven, CT: Yale University Press.

29. Rashid, A. (2008). Descent into Chaos: How the War against Islamic Extremism is Being Lost in Pakistan, Afghanistan and Central Asia. London: Penguin Group.

30. Rawa, O. (2000). Afghanistan from Jihad to Civil Wars, translation Ali Alami, Tehran: Publishing of Institute for Political and International Studies. (In Persian).

31. Richardson, L. (2005). State-Sponsorship: A Root Cause of Terrorism, in Tore Bjorgo, Root Causes of Terrorism: Myths, Reality and Ways Forward, New York: Routledge.

32. Richardson, L. (2007). What Terrorists Want, New York: Random House.

33. Roashan, R. (2005). End of Imaginary-Durand Line. http://www. worldaffairsboard.com/ war-terrorism (accessed November 20, 2009).

34. Shafiei, I. & Aidouzai, N. (2013). The role of foreign support in the revival of the Taliban in Afghanistan, Quarterly Journal of Subcontinent Research. 5(16). 91-126. (In Persian).

35. Shafiei, N. (2004). Asia Book (3), Special Post-Taliban Afghanistan, article on the main challenges of the Karzai government, fears and hopes of the constitution, International Studies and Research Institute, Abrar Moaser Theran. (In Persian).

36. Shafiei, N. (2005). Pakistan's Role in the Growth of Islamists, Diplomatic Hamshahri, No. 61. 61-65. (In Persian).

37. Thier, J.A. (2009). The Future of Afganistan, United States Institute of Peace.

38. Weimann, G. & Brosius, H.B. (1988). The Predictability of International Terrorism: A Time-Series Analysis, Journal of Terrorism. 491-502. 11 (6).

39. Yamin, S. & Malik, S. (2014). Mapping Conflict Trends in Pakistan, United States.

40. Zeb, R. (2006). Cross Border Terrorism Issues Plaguing Pakistan Afghanistan Relation, China and Eurasia Forum Quarterly. 69-74. 4(2).