ارزیابی مدیریت آبیاری یکی از باغات پسته‎ی اردکان با کمک انعکاس‌‎‎سنجی بازه‎ی زمانی (TDR) و تکنیک سنجش از دور

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 9، دوره 1، شماره 2، شهریور 1393، صفحه 55-64   

نوع مقاله: مقاله علمی- ترویجی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v1i2.34760

نویسندگان

محمدحسن رحیمیان^{* 1}؛ عماد نشاط²؛ مصطفی میراب‌زاده اردکانی³؛ مهدی شیران‌تفتی⁴؛ علی‌محمد قائمی‌نیا²؛ مهدی اسدیان⁵

¹مرکز ملی تحقیقات شوری

²کارشناس مرکز ملی تحقیقات شوری

³مسئول ایستگاه تحقیقات پسته‎ی اردکان

⁴کارشناس ‌ارشد مرکز ملی تحقیقات شوری

⁵کارشناس ایستگاه تحقیقات پسته‎ی اردکان

چکیده

یکی از روش‌های شناخت و ارزیابی مدیریت آبیاری، اندازه‌گیری رطوبت خاک، تعیین شاخص‌های گیاهی و دمای تاج‌پوشش آن است. تحقیق حاضر به معرفی یکی از الگوهای سنّتی مدیریت آبیاری در باغات پسته (چرخش مداوم آب در درون یک محدوده‎‎ی تحت آبیاری) در شهرستان اردکان پرداخته و سپس اقدام به ارزیابی آن و بررسی نقاط قوّت و ضعف این الگو نموده است. به منظور بررسی تغییرات روزانه‎ی رطوبت خاک،از دستگاه انعکاس‌‎‎سنجی بازه‎ی ‎زمانی (TDR) استفاده شد و در یک دوره‎ی‎ یک ماهه، قرائت‌های روزانه‎ی‎ رطوبت از چهار عمق مختلف خاک در 25 نقطه از منطقه‎ی‎‎ مطالعاتی صورت گرفت. علاوه بر این، از تصاویر ماهواره‌ای لندست برای تعیین شاخص گیاهی NDVI و دمای پوشش گیاهی باغات پسته در منطقه‎ی‎ مطالعاتی استفاده و سپس منطقه‎ی‎‎ مطالعاتی با باغات پسته‎ی مجاور آن مقایسه شد. نتایج این تحقیق نشان داد که میانگین رطوبت خاک منطقه‎ی مطالعاتی در نقاط 25گانه، در تمامی روزها نسبتاً یکسان بوده و در محدوده‎ی 15 تا 20 درصد حجمی قرار دارد (میانگین، 6/17 درصد و انحراف معیار، 6/3 درصد). این مساله به ایجاد شرایط میکروکلیمائی مطلوب و کاهش نسبی اثرات تنش خشکی در باغات پسته منجر شده که در مجموع به نفع گیاه است. مقایسه‎ی‎ شاخص NDVI و دمای پوشش گیاهی منطقه‎ی مطالعاتی با باغات دیگر پسته نشان داد که باغات این منطقه در وضعیّت مناسبی قرار دارند که مویّد مطلوبیّت نسبی شرایط محیطی و مدیریتی حاکم بر درختان پسته‎ی منطقه‎ی مطالعاتی است. ترویج الگوی آبیاری مذکور (گردش مداوم آب در سطح منطقه‎ی مطالعاتی و آبیاری قطعات پراکنده و متمایز از هم‎) و اجرای آن در سایر باغات پسته- که آبیاری آنها از یک قطعه شروع شده و سپس قطعات مجاور آن به ترتیب و پشت سر هم آبیاری می‌شوند تا سرانجام کلّ منطقه، آبیاری گردد- از دستاوردهای این تحقیق به‎‎‎شمار می‌آید.

کلیدواژه‌ها

الگوی آبیاری؛ رطوبت خاک؛ NDVI؛ دمای پوشش گیاهی؛ پسته؛ تصاویر ماهواره‌ای

مراجع

اکبری، م.، دهقانی سانیج، ح. و حیدری، ن. 1387. کاربرد سنجش از دور در برآورد سطح زیر کشت، تبخیر و تعرّق و مدیریت شبکه‌های آبیاری. مجله ی آبیاری و زهکشی ایران، 2 (1): 54-43.

انصاری ح. 1384. مدیریت بهینه ی آبیاری فضای سبز با پایش داده‌های رطوبت خاک. دومین همایش ملی فضای سبز شهری، مشهد، ایران.

بای‌بوردی، م. 1382. فیزیک خاک. انتشارات دانشگاه تهران.

ستوده‌نیا، ع.، میرلطیفی، س.م.، مهدیان، م.ح. و رزّاقی، ج، 1380، مقایسه ی لوله‌های پی‌وی‌سی و تکانات در رطوبت‌سنجی توسّط دستگاه بازتاب زمانی امواج (TDR)، مجلّه ی تحقیقات فنّی و مهندسی کشاورزی، 2 (7): 79-89.

فاضلی، م.، شرفا، م. و سرمدیان، ف. 1389. درون‌یابی و پهنه‌بندی میزان رطوبت حد ظرفیت مزرعه و نقطه ی پژمردگی دائم. مجلّه ی آبیاری و زهکشی ایران، 4 (2): 262-251.

کشاورز، م.ر.، وظیفه‌دوست، م. و علیزاده، ا. 1390. توسعه ی شاخص کمبود رطوبت خاک با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای مادیس. مجله ی آبیاری و زهکشی ایران، 4 (3): 477-465.