واکاوی همدید بارش تگرگ فراگیر در شمال غرب ایران

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 3، دوره 1، شماره 2، شهریور 1391، صفحه 55-69   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v1i2.16264

نویسندگان

فرامرز خوش اخلاق؛ حسین محمدی؛ علی اکبر شمسی پور؛ اصغر افتادگان خوزانی^*

دانشگاه تهران

چکیده

منطقه شمال غرب ایران یکی از مناطق با بارش زیاد تگرگ در کشور بوده و هر سال این پدیده باعث خسارت در این منطقه، بویژه در بخش کشاورزی می گردد. هدف از انجام این پژوهش شناسایی الگوهای همدیدی و تعیین آستانه های کمیت های دینامیکی چون تاوایی نسبی، همگرایی و واگرایی رطوبت، سرعت قائم در سامانه ارتفاعی و کمیّت های ترمودینامیکی چون نم ویژه و جهت وزش جریان ها از 48 ساعت قبل از شروع بارش تگرگ است. همچنین شاخص های ناپایداری برای تعیین شاخص مناسب برای پیش آگاهی رخداد این نوع بارش ها، شرایط جوی 24 ساعت قبل از بارش ها در منطقه شمال غرب ایران مورد مطالعه قرار گرفت. برای بررسی آماری پدیده تگرگ در دوره (2009-1987) از داده های 16 ایستگاه همدید منطقه استفاده شد. جهت واکاوی همدید بارش ها داده های دوباره بازکاوی شده NCEP/NCAR از سایت این سازمان ها دریافت گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد با عقب نشینی مرکز پرفشار آزورز و مرکز پرفشار فرعی به دست آمده از آن به سمت غرب و پرفشار سیبری به سمت شرق، کم فشار ایسلند با حرکت به سمت شرق و جنوب و قوی تر شدن، زبانه هایش تا جنوب دریای خزر می رسد. همچنین با عقب نشینی هسته پرفشار جنب حاره ای از شمال عربستان مسیر حرکت کم فشارهای دریای سرخ به سمت بین النهرین باز می شود و شرایط مناسبی برای ایجاد بارش شدید فراهم می گردد.

کلیدواژه‌ها

مخاطرات آب وهوایی؛ تگرگ فراگیر؛ همدید؛ پیش یابی؛ شمال غرب

مراجع

Abdemanafi, D., 2004. The Study of Instability Indexes, Vertical Wind Shear and Moisture Conditions on Hail Occurrence in Tehran, MSc Dissertation, Islamic Azad University, Tehran-North Branch.

Amini, L., Amini Burujeni, M., 2005. The Study of Hail Storm in Isfahan Province, Journal of Farayand, No. 29, PP. 52.

Aran, M.a , Pena, J.C.a , Torà, M.b, 2011. Atmospheric Circulation Patterns Associated with Hail Events in Lleida (Catalonia), Atmospheric Research, Vol. 100 (4), pp. 428-438.

Bech, J., Pineda, N., 2011. A Mediterranean Nocturnal Heavy Rainfall and Tornadic Event. Part I: Overview, Damage Survey and Radar Analysis, Journal of Atmospheric Research, Vol. 100 (4), pp. 621-637.

Chrysoulakis, N., Spiliotopoulos, M., Domenikiotis C., & Dalezios, N., 2003, Towards Monitoring of Regional Atmospheric Instability through MODIS/AQUA Images, Geographical Information Systems and Remote Sensing, Journal of Environmental Applications, Vol. 7.

Giaiotti, D., Nordio, S., & Stel, F., 2003, The Climatology of Hail in the Plain of Friuli Venezia Giulia, Journal of Atmospheric Research , No. 68, pp. 247– 259.

Kavyani, M., Alijani, B., 2005. The Foundations of Climatology, SAMT Press, Tehran.

Khoshhal, J., Alizadeh, T., 2010. A Synoptic and Thermodynamic Study on Floody Shower in Khorasan Province (Case Study: 15 September 2009), Journal of Modares, University of Tarbiat Modares, Vol. 14. No. 4.

Khoshhal, J., Ghavidel, Y., 2007. Identification of Environmental Disaster Characteristics in North-West of Iran (Case Study: Hazard of Thunderstorms in Tabriz). Journal of Modares, University of Tarbiat Modares, Vol. 11.,pp. 101-116.

Lashgari, H., Amini, M., 2010. Synoptic Analysis and Zoning of Hail Storm in Khorasan for Period (1996-2005), Journal of Geography and Planning, No. 31, pp. 51-108.

Michaelides, S., Savvidou, K., Orphanou, G., 2008. Synoptic, Thermodynamic and Agroeconomic Aspects of Severe Hail Events in Cyprus, Natural Hazards and Earth System Science, Vol. 8 (3), pp. 461-471.

Mirmoosavi, H., Akbarzadeh, Y., 2009. The Study of Instability Indexes in Hail Generation on the Tabriz Meteorologic Station, Journal of Geography Space, Islamic Azad University, Ahar Branch, Vol. 25, pp. 95-108.

Ouzi, R., 2011. Geography of Hazards (Anthropogenic and Physical), Translator: Zaheri, M., University of Tabriz Press, Tabriz.

Salahi, B., 2010, A Consideration on Statistical and Synoptic Characteristics of Thunderstorms in Ardebil Province, Physical Geography Research Quarterly, No. 72, pp. 129-142.

Siedlecki, M., 2009. Selected Instability Indices in Europe, Journal of Theoretical Applied Climatology, Vol. 96, pp. 85–94.

Sioutas, M., Flocas H., 2003. Hailstorms in Northern Greece: Synoptic Patterns and Thermodynamic Environment, Journal of Theoretical Applied Climatology, Vol. 75, pp. 189–202.

Webb, J., Elsom, D., Meaden, G., 2009. Severe Hailstorms in Britain and Ireland, a Climatological Survey and Hazard Assessment, Journal of Atmospheric Research, Vol. 93 (1-3), pp. 587-606.