سنجش و رتبه‌بندی کیفیت زندگی در استان مازندران با استفاده از تکنیک‌های AHP و SAW

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 9، دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 4، شهریور 1395، صفحه 133-147   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gusd.v3i1.41702

نویسندگان

سعید ملکی؛ مسعود مدانلو جویباری^*

دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

رشد شهر و شهرنشینی بارزترین ویژگی تحولات اجتماعی‌اقتصادی در دورۀ اخیر بوده است. این دوره بسیاری از فرصت‌ها را برای ارتقای کیفیت زندگی شهری به‌شدت محدود کرده است. همزمان با این امر و نیز با تأکید بر سند چشم‌انداز بیست‌سالۀ کشور، تحلیل پیامدهای ناشی از آن یکی از مهم‌ترین ضرورت‌های مطالعات شهری بوده است. اندازه‌گیری کیفیت زندگی می‌تواند برای ارزیابی سیاست‌های گذشته و همچنین پایه‌گذاری استراتژی‌های برنامه‌ریزی ناحیه‌ای در آینده استفاده شود. در این مقاله، با رویکرد مدل‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه و استفاده از مدل تحلیلی SAW به ارزیابی کیفیت زندگی شهری شهرستان‌های استان مازندران پرداخته شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد شهرستان ساری در رتبۀ 1، آمل در رتبۀ 2، بابل در رتبۀ 3 و شهرستان‌های جویبار، سوادکوه و گلوگاه با اختلاف زیادی در رده‌های پایین کیفیت زندگی شهری در استان مازندران قرار گرفته‌اند. اختلاف شدید کیفیت زندگی در بین مناطق شهری این استان، حاکی از وجود نابرابری شدید در برخورداری و تمرکز امکانات و خدمات شهری در برخی از شهرستان‌ها و نبود امکانات شهری و بی‌توجهی مسؤلان امر در برخی از شهرستان‌های کوچک استان است.

کلیدواژه‌ها

کیفیت زندگی شهری؛ تصمیم‌گیری چندشاخصه؛ تکنیک SAW؛ استان مازندران

مراجع

1. آذر، ع.، و رجب‌زاده، ع. (1387). تصمیم‌گیری کاربردی. تهران، ایران: نگاه دانش

2. اصغرپور، م. ج. (1385). تصمیم‌گیری‌های چندمعیاره. تهران، ایران: انتشارات دانشگاه تهران

3. باری، ن. (1380). رفاه اجتماعی. ترجمۀ سیداکبر میرحسینی و سیدمرتضی نوربخش. تهران، ایران: سمت

4. پورجعفر، م.ر.، کوکبی، ا.، و تقوایی، ع. ا. (1384). برنامه‌ریزی کیفیت زندگی در مراکز شهری، تعاریف و شاخص‌ها. فصلنامۀ جستارهای شهرسازی، 6(12)، 6-13

5. پورطاهری، م. (1389). کاربرد روش‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه در جغرافیا. تهران، ایران: سمت

6. پورطاهری، م.، افتخاری، ع. ا.، و فتاحی، ا. (1390). ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی(مطالعۀ موردی: دهستان خاوه شمالی، استان لرستان). فصلنامۀ پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 13(76)، 13-31

7. رضوانی، م. ر.، متکان، ع. ا.، منصوریان، ح.، و ستاری، م. ح. (1388). توسعه و سنجش شاخص‌های کیفیت زندگی شهری (مطالعۀ موردی: شهر نورآباد، استان لرستان). فصلنامۀ مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 1(2)،87-110

8. فرجی، ا.، عظیمی. آ.، و زیاری، ک. ا.، (1389). تحلیل ابعاد کیفیت زندگی در نواحی شهری ایران. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری، 1(2)، 1-16

9. جاجرمی، ک. و کلته، ا.(1385). سنجش وضعیت شاخص‌های کیفیت زندگی در شهر از نظر شهروندان مطالعه موردی: گنبد قابوس. فصلنامۀ جغرافیا و توسعه، 4(8)،5-18

10. سیف‌الدینی، ف. (1381). فرهنگ واژگان برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای. شیراز، ایران: انتشارات دانشگاه شیراز.

11. شکوئی، ح. (1383). اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا. تهران، ایران: گیتاشناسی

12. غفاری، غ. ر.، و امیدی، ر. (1387). کیفیت زندگی در برنامه‌های عمرانی و توسعۀ ایران. فصلنامه رفاه اجتماعی، 8(30)، 24-28

13. قالیباف، م. ب.، روستایی. م.، رمضان‌زاده‌لسبویی، م.، و طاهری، م. ر. (1390). ارزیابی کیفیت زندگی شهری (مطالعۀ موردی: محلۀ یافت‌آباد). فصلنامۀ جغرافیا، 9(31)، 33-53

14. لطفی، ص. (1388). مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه‌ریزی شهری. فصلنامۀ جغرافیای انسانی، 1(4)، 65-80

15. محبوب، س.، و قشقایی، ع. (1388). رتبه‌بندی کتابخانه‌های عمومی جهان مبتنی بر شاخص‌های عملکرد کمّی با استفاده از رویکرد MADM و مدل SAW. فصلنامۀ تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 3(57)، 33-48

16. محمدی، ج.، زنگنه، م.، و عبدلی، ا. (1389). سنجش شاخص‌های کیفیت زندگی از نظر شهروندان شهر مشهد. فصلنامۀ مطالعات مدیریت شهری، 2(3)، 97-117

17. مرکز آمار ایران. (1389). سالنامۀ آماری استان مازندران؛ گزیدۀ شاخص‌ها و نماگرهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور. مازندران،ایران: استانداری مازندران

18. مرکز آمار ایران. (1390). سالنامۀ آماری استان مازندران؛ سرشماری عمومی نفوس و مسکن. مازندران، ایران: استانداری مازندران

19. وظیفه‌دوست، ح.، امینی، م. (1388). بررسی میزان شاخص‌های کیفیت زندگی شهری تهران از دیدگاه مدیران و متخصصان مدیریت شهری. فصلنامۀ مطالعات مدیریت شهری،. 1(3)، 1-18

20. Amerigo, M., & Aragones, J. I. (1997). A theoretical and methodological approach to the study of residential satisfaction. Journal of Environmental Psychology, 17(1), 47-57

21. Balsas, C. (2004). Measuring the livability of an urban center: An exploratory study of key performance indicators. Planning, Practice and Research, 19(1), 101-110

22. Bonomi, A. E., Patrick, D. L., Bushnell, D. M., & Martin, M. (2000). Validation of the United States' version of the World Health Organization Quality of Life (WHOQOL) instrument. Journal of Clinical Epidemiology, 53(1), 1-12

23. Nilsson, J., Rana, A. M., & Kabir, Z. N. (2006). Social capital and quality of life in old age results from a cross-sectional study in rural Bangladesh. Journal of Aging and Health, 18(3), 419-434

24. Shin, M., Kim, D. S., & Lee, J. W. (2003). Deposition of inertia-dominated particles inside a turbulent boundary layer. International Journal of Multiphase Flow, 29(6), 893-926