بررسی شاخص جدید وضعیت دینامیکی جو در بارش های سنگین سواحل جنوبی خزر

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 5، دوره 1، شماره 2، شهریور 1391، صفحه 117-147   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v1i2.14228

نویسنده

حمید نوری^*

دانشگاه ملایر

چکیده

شاخص وضعیت دینامیکی جو که میزان انحراف از غیر ایستا بودن، خشکی و ویسکوزیته جو را بیان می‌کند، می‌تواند به عنوان یک تئوری نوین، محل و زمان حضورسامانه‌های پرفشار و کم فشار و میزان شدت آن را تعیین کند. این تحقیق به بررسی رابطه بین بارش‌های سنگین سواحل جنوبی خزر و شاخص DSI می‌پردازد. شاخص DSI در ترازهای مختلف هم دمای پتانسیل و در زمان رخداد بارش‌های فوق سنگین و سنگین با منشا همرفت و غیر همرفت با استفاده از داده‌های یک ساعته دما، ارتفاع ژئوپتانسیل و سرعت باد( استخراج شده ازپایگاه داده اروپایی( ار40) و با محاسبه پارامترهای چگالی هوا، تاوایی پتانسیل، دمای پتانسیل و ضریب تابع جریان برنولی به دست آمد. میانگین روزانه این شاخص در ترازهای مختلف محاسبه و برای هر گروه بارشی، ضریب همبستگی اسپیرمن با میانگین بارش منطقه ای در سواحل جنوبی خزر به دست آمد. نتایج نشان داد که برای همه گروه‌های بارشی سنگین و فوق سنگین در تراز 280 تا 310 درجه کلوین، شمال دریاچه خزر دارای مقادیر مثبت (سامانه پرفشار و فرونشینی هوا) و جنوب دریای خزر دارای مقادیر منفی (سامانه کم فشار و صعود هوا) است. در گروه بارشی فوق سنگین با منشا همرفت، تنها در ناحیه کوچکی از شمال شرقی دریاچه خزر، مقادیر مثبت قوی این شاخص و در نتیجه فرونشینی هوا دیده می‌شود و در بخش وسیع باقی مانده صعود هوا روی می‌دهد. این شاخص در هر دو گروه بارش‌های همرفت و غیر همرفت در گروه بارشی سنگین کوچک تر از فوق سنگین است تنها وسعت مناطق صعود و نزول هوا متفاوت است. با وجود هماهنگی خوب نقشه‌های DSI و نقشه‌های همدید جوی در شناسایی نواحی صعود و نزول هوا، ضرایب همبستگی بین بارش و مقادیر مطلق DSI در اروپا قوی تری از این رابطه در سواحل جنوبی خزر است.

کلیدواژه‌ها

دینامیک؛ بارش سنگین؛ همرفت؛ غیر همرفت؛ خزر؛ بارش سنگین؛ همرفت؛ غیر همرفت؛ خزر

مراجع

Alijani, B.,2002. Synoptic climatology, SAMT Publications, Tehran, Iran. 1:112-114.

Blessmann, D., and Nevir, P., 2005. Analysing the vertical structure of the atmosphere using the Dynamic-State-Index (DSI), Geophysical Research Abstracts, Vol. 7, 08744 SRef-ID: 1607-7962/gra/EGU05-A-08744

Schartner, T., Nevir, P., Leckebusch, G. C., Ulbrich, U., 2009. Analysis of thunderstorms with the dynamic state index (DSI) in a limited area high resolution model. 5th European Conference on Severe Storms 12 - 16 October 2009 - Landshut Germany, 112-134.

Claußnitzer, A., Nevir, P., Langer, I., Reimer, E., Cubasch, U., 2008. Scale-dependent analyses of precipitation forecasts and cloud properties using the Dynamic State Index, Meteorol. Zeitschrift, 17, 813-825.

Dong-Kyou L., Jeong-Gyun P., and Joo-Wan K. 2008. Heavy rainfall events lasting days from July 31 to August 17, 1998, over Korea, Journal of the Meteorological Society of Japan, VOL, 86, NO. 2, pp. 313-333, 2008.

Ghayoor, H., Masoodian, A., Azadi, M., Nouri, H., 2011. Temporal And Spatial Analysis Of Heavy And Superheavy Precipitations In The Southern Coastal Of Caspian Sea, 100:21-50

Kumar, A., Dudhia, J., Rotunno, R., Niyogi, D. and Mohanty, U., 2008. Analysis of the 26 July 2005 heavy rain event over Mumbai, India using the Weather Research and Forecasting(WRF), Q.J.R. Meteoral. Soc. 134:1897-1910.

Kyou, L., Gyun, P. and Wan, K., 2008, Heavy rainfall events lasting 18 days from July 31 to August 17, 1998, over Korea, J. of the Meteorogical Society of Japan, Vol, 86, NO.2, PP.313-333.

Langer, I., E. Reimer, A. Oestreich, 2008. First results: Cloud classification from Meteosat data for separation of convective and stratiform precipitation. – Meteor. Z. 17, 19–27.

Matthies, A., Schartner, T., Leckebusch, G.C., Rohlfing, G., Nevir, P. and Ulbrich, U., 2008. Extreme weather events in southern Germany – Climatological risk and development of a nowcasting procedure, www.geo.fu-berlin.de/met/, 32-65.

Masoodian, S. A., 2003.Climatic regions of Iran. J. Geography and Development. 2:171-183.

Moradi H., 2003. The role of Caspian Sea in the southern coasts precipitation, J. of Marin sciences in Iran. 2:14-15.

Nouri, H., Ildoromi, A., 2012. Synoptic and Dynamic Analysis of Heavy Rainfall Events in the Southern Coasts of Caspian Sea in Comparison with the rest of Iran. J. of Geography and planning.38: 12-56

Vaidya, S. and Kulkarni, J., 2007. Simulation of heavy precipitation over Santascruz, Mumbai on 26 July 2005, using Meseoscale model, Meteorol Atmos Phys, DOI 10.1007/s00703-006-0233-4.

Weber, T., Nevir, P., 2008. Storm Tracks and Cyclone Development using the Theoretical Concept of the Dynamic State Index (DSI), Tellus, 60(A), 1-10