مقدّسات و توهین به آن در حقوق کیفری ایران

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 6، دوره 41، شماره 2 - شماره پیاپی 83، دی 1388   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v0i0.3159

نویسندگان

سید ابراهیم قدسی^{* 1}؛ امین کوهیان افضل دهکردی²

¹دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران

²کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی

چکیده

اعتقاد به مقدّسات سابقه طولانی دارد و همزاد جوامع بشری می باشد. از همان آغاز تشکیل جوامع ابتدایی، اعتقاد به مقدّسات وجود داشته است و واژه مقدّسات واژه ای است که هم قابل توسعه و هم قابل تضییق می باشد، از این رو اگر محدوده آن مشخص نباشد و یا مصادیق آن به طور واضح مشخص نشود، می تواند از طرفی بهانه ای باشد برای حکومتها تا از آن در مقابل مخالفین خود استفاده کنند و از طرفی دیگر زیاده خواهان و معاندین می توانند درصدد سست کردن اعتقادات و باورهای اساسی جامعه برآیند، پس برای اینکه جلوی سوء استفاده این دو گروه گرفته شود، باید تا جایی که ممکن است حدود آن و مصادیقش به طور کامل در قوانین مشخص شود. در مجموعه قوانین جزایی، قانونگذار نه تعریفی از مقدّسات ارائه داده و نه مصادیقش را به طور دقیق مشخص کرده است، بدین خاطر در این مقاله سعی بر آن شده است، تا مفهوم مقدّسات، مقدّسات در ادیان توحیدی و اسلام و نیز مصادیق آن مشخص گردد و سپس ماهیت جرم توهین و عناصر تشکیل دهنده آن تحلیل گردد. پژوهش صورت گرفته در این مقاله می تواند ابهام ها و اجمال های موجود در این موضوع را از بین ببرد.

کلیدواژه‌ها

مقدّسات؛ توهین؛ مکان های مقدّس؛ زمان های مقدّس؛ ماه های حرام؛ اشیاء مقدّس؛ عناصر تشکیل دهنده جرم

مراجع

اصغری، سیدشکرالله، سیستم کیفری اسلام و پاسخ به شبهات، تهران، انتشارات کیهان، 1372.

افتخاری، اصغر و کمالی، علی اکبر، رویکرد دینی در تهاجم فرهنگی، تهران، سازمان فرهنگی انقلاب اسلامی، 1377.

آشتیانی، جلال الدین، تحقیقی در دین یهود، چاپ دوم، تهران، نشر نگارش، 1368.

احسانبخش، صادق، آثارالصادقین، جلد 8، روابط عمومی ستاد برگزاری نمازجمعه گیلان، 1370.

اردبیلی، محمدعلی، حقوق جزای عمومی، ج 1،  تهران، نشر میزان، 1379.

پاد، ابراهیم، حقوق کیفری اختصاصی، ج 1، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1347.

پیمانی، ضیاء الدین، جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی، تهران، نشر میزان، 1377.

جلالی، مسعود، درآمدی بر جامعه شناسی دین و آراء، جامعه شناسان بزرگ درباره دین، تهران، نشر مرکز، 1379.

حسینی دشتی، سیدمصطفی، معارف و معاریف دایره المعارف جامع اسلامی، جلد نهم، مؤسسه فرهنگی آرایه، 1379.

حرانی، ابن تیمیه، مجموعه الفتاوی الکبری، ج 35، الطبعه الاولی، ریاض، دارالوفاء، 1418ق.

حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، جلد 16، الطبعة الخامسة، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق.

الخوری الشرتونی، سعید، اقرب المورد فی فصح العربیه و الشولرد، ج 2، بیروت، مطبعة مرسلی الیسوعیة، 1889م.

دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، مصحح محمد معین و جعفر شهیدی، تهران، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1372.

زراعت، عباس، شرح قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، نشر فیض، 1379.

الزحیلی، وهبة، الفقه الاسلامی و ادلته، دارالفکر، دمشق، 1997 م.

سلیمان، عبدالنعیم، اصول علم الاجرام والجزاء، الطبعة الاولی، بیروت، المؤسسة الجامعیة للدراسات و النشر و التوزیع، 1996م.

الشورابی، عبدالحمید، جریمه القذف و السب فی ضوء القضاء والفقه، اسکندریه مصر، دارالمطبوعات الجدید، 1985م.

شامبیاتی، هوشنگ، حقوق کیفری اختصاصی، ج1، تهران، انتشارات ویستار، 1374.

ــــــــــــــ، حقوق کیفری اختصاصی، ج 3، تهران، انتشارات ژوبین، 1376.-

طباطبایی بروجردی، حسین، جامع الاحادیث شیعه، جلد 15، قم، مدینه العلم آیه الله خویی، 1367.

ظهیری، عباس، «حدود آزادی از نگاه کلام و فقه و عرفان»، مجله حکومت اسلامی، شماره 17، دوره پنجم، 1379.

عمید زنجانی، عباسعلی، حقوق اقلیتها، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1370.

عمید، حسن، فرهنگ عمید، ج 1، تهران، امیرکبیر، 1364.

عاطف الزین، سمیح، تفسیر مفردات الفاظ قرآن کریم، بیروت، الشرکة العالمیة للکتاب، 1414م.

الغرناطی، محمد، القوانین الفقهیة فی تلخیص المذهب المالکیة، الطبعة الاولی، بیروت، مکتبه العصریه، 1420ق.

قدسی، سیدابراهیم، قلمرو تأثیر جهل بر مسؤولیت کیفری: مطالعه تطبیقی، بابلسر، دانشگاه مازندران، 1381.

قلعه کهنه، سید محمدعلی، ترجمه اعتقادات صدوق، تهران، انتشارات قدس رضوی، 1339.

کدیور، محسن، آزادی عقیده و مذهب در اسلام و اسناد حقوق بشر، مجموعه مقالات همایش بین المللی حقوق بشر و گفتگوی تمدنها، قم، مؤسسه انتشارات دانشگاه مفید، 1380.

کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الفروع من الکافی، جلد 4، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1350.

کین ویلیام و مرتن، هنری، کتاب مقدّس عهد عتیق و جدید، ترجمه فاضل خان همدانی، تهران، انتشارات اساطیر، 1380.

گارو، رنه، مطالعات نظری و عملی در حقوق جزا، ج 3، ترجمه سیدضیاء نقابت، تهران، انتشارات ابن سینا، 1348.

معین، محمد، فرهنگ فارسی متوسط، ج 4، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1362.

خمینی(امام)، روح الله، تحریرالوسیلة، جلد دوم، مکتبة العلمیة الاسلامیة، 1390ق.

موسوی بجنوردی، میرزا حسن، القواعد الفقهیة، الطبعة الثانیة، الجزء الخامس، قم، منظورات مکتبه بصیرتی، 1348.

نراقی، احمد، عوائد الایام، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1375.

نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، جلد 41، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1363.

نسایی، احمد بن شعیب، سنن نسایی بشرح الحافظ جلال الدین سیوطی، ج 4، جزء 7، بیروت، دارالفکر، 1366.

ولیدی، محمدصالح، حقوق جزای اختصاصی، ج 2، انتشارات امیرکبیر، 1373. سینا، 1348.

هویدی، محمد، الدلیل المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، بیروت، دارالبلاغه، 1412ق.

یوسفیان، حسن و شریفی، احمد حسین، پژوهشی در عصمت معصومان(ع)،جلد اول، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1377.