بررسی احساس امنیت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن (نمونة موردی: شهر ایذه)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 4، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 5، اسفند 1395، صفحه 87-105   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gusd.v3i2.51556

نویسندگان

ناهید سجادیان¹؛ پریوش اورکی^{* 2}؛ مرتضی نعمتی¹

¹دانشگاه شهید چمران اهواز

²دانشگاه شهیدچمران اهواز

چکیده

احساس عدم امنیت مانعی جدی در برابر فعالیت‌های اجتماعی شهروندان به ویژه در مکان‌های خاص خواهد شد که خود از یک سو موجب تداوم و تشدید ناهنجاری‌های اجتماعی می‌گردد و از سوی دیگر تنزل ارزش‌های هویتی و کاهش سرمایة اجتماعی خواهد گردید. لذا بررسی و شناسایی عوامل تأثیرگذار در این راستا از اهمیت بسزایی برخوردار است. بر همین اساس هدف از این پژوهش، بررسی احساس امنیت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن (نمونة موردی: شهر ایذه) می‌باشد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی از نوع کاربردی-نظری می‌باشد. اطلاعات لازم به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی جمع‌آوری شده است. جامعة آماری همة شهروندان 15سال به بالای شهر ایذه می‌باشد که با استفاده از فرمول کوکران نمونه‌ای به حجم 348 نفر به‌دست آمده است. در مرحلة بعدی اطلاعات جمع‌آوری شده از طریق نرم‌افزار SPSS تجزیه و تحلیل و نتایج به‌صورت جداول ارائه شده است. برای ویرایش نقشه‌ها از نرم‌افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی کمک گرفته شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد پنج ناحیة شهر ایذه از نظر مکانی احساس ناامنی می‌کنند که ساکنان ناحیة شرقی بیشترین احساس ناامنی و ناحیة غربی کمترین احساس ناامنی را دارند. بین پنج ناحیة شهر ایذه از نظر احساس امنیت مکانی تفاوت وجود دارد اما از نظر احساس امنیت اجتماعی تفاوتی وجود ندارد. همچنین بین مدت زمان سکونت در محله با احساس امنیت اجتماعی شهروندان رابطه وجود ندارد، اما بین سطح رضایت‌مندی نسبت به محله، حس تعلق و مالکیت و حس امنیت و آرامش نسبت به محلة مسکونی با احساس ناامنی اجتماعی شهروندان رابطة معکوس و معناداری وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

احساس امنیت؛ امنیت اجتماعی؛ امنیت دینی و اعتقادی؛ شهروندان؛ ایذه

مراجع

1. احمدآبادی، ز.، صالحی‌هیکوی، ه.، و احمدآبادی، ع. (1386). رابطۀ مکان و جرم. فصل‌نامه رفاه اجتماعی، 7(27)، 253-275

2. ادیبی‌سعدی‌نژاد، ف.، و عظیمی، ا. (1390). تبیین امنیت در محیط شهری بر مبنای پارامترهای کالبدی و طراحی (مطالعة موردی: شهر بابلسر). فصلنامه جغرافیا و آمایش محیط، (15)، 81-105

3. الیاس‌زاده، س.، و ضابطیان، ا. (1389). بررسی شاخص‌های برنامه‌ریزی شهری مؤثر در ارتقای امنیت زنان در فضاهای عمومی با رویکرد مشارکتی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر تهران). نشریه هنرهای زیبا – معماری و شهرسازی، 2(44)، 43-56

4. اورکی، پ. (1394 الف). مفاهیم و نظریه‌های امنیت. کرج: نیبگ

5. اورکی، پ. (1394ب). تحلیل جغرافیایی عوامل مؤثر بر امنیت اجتماعی از نگاه شهروندان؛ نمونه موردی: شهر ایذه، (پایان‌نامة کارشناسی ارشد). دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

6. پوراحمد، ا.، فرهودی، ا.، حبیبی، ک.، و کشاورز، م. (1390). بررسی نقش کیفیت محیط سکونتی در مهاجرت‌های درون‌شهری، مطالعة موردی: بافت قدیم خرم‌آباد. پژوهش‌های جغرافیایی انسانی، (75)، 17-36

7. تاک. ت. (1380). امن‌سازی مراکز شهرها، تجربۀ کاونتری و ناتینگهام. ترجمه علی عربی‌دانا، تهران: سازمان شهرداری کشور

8. جیکوبز، ج. (1386). مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی. ترجمه حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران

9. دهقانی، س. (1391). نقش ریخت‌شناسی شهری در احساس امنیت. در مجموعه‌مقالات اولین همایش ملی احساس امنیت، نظم و امنیت، به همت علی دلاور. دانشگاه علوم پزشکی لرستان (فرهنگ‌سرای شهید آوینی)، خرم‌آباد

10. دیکنز، پ. (1377). جامعه شناسی شهری. ترجمه حسین بهروان. مشهد: آسان قدس رضوی

11. رضوان، ع.، و فتحی، م. (1391). بررسی عوامل مرتبط با احساس ناامنی در محلات شهری (ناحیة 3 منطقۀ 17شهرداری تهران). فصلنامه رفاه اجتماعی، 12(45)، 387-410

12. زیاری، ک.، مهدی، ع.، مهدیان‌‌ بهنمیری، م. (1392). تحلیلی بر امنیت فضاهای عمومی شهر؛ نمونة موردی: پارک‌های مناطق چهارگانه شهرداری قم. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 3(7)، 25-51

13. سجادیان، ن. نعمتی، م. شجاعیان، ع. اورکی، پ. (1394 الف). درآمدی بر نظریه‌های امنیت در حیطة جغرافیایی شهر. کرج: نشر نیبگ، چاپ اول

14. سجادیان، ن. نعمتی، م. شجاعیان، ع. اورکی، پ. (1394ب). ارزیابی نقش طایفه‌گرایی در احساس امنیت اجتماعی مطالعه موردی: شهر ایذه. فصلنامه پژوهشی اطلاعات جغرافیایی سپهر، 24(94)، 59-76

15. سلامتی‌زارع، ا. (1393). طراحی شهری یا در تقابل ایجاد احساس امنیت در فرد؛ نمونة موردی: شهر دزفول. نهمین سمپوزیوم پیشرفت‌های علوم و تکنولوژی مشهد، همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت خوانش هویت ایرانی-اسلامی، دبیر همایش: دکتر علیرضا شجاعی، تاریخ برگزاری 29 آبان، مشهد، موسسه آموزش عالی خاوران

16. سوری، ا. (1388). مروری بر مناقشات نظری پیرامون امنیت و روش‌های پیشگیری از جرم. فصلنامه معماری و شهرسازی آرمانشهر، 2(2)، 31-38

17. شرافتی‌پور، ج.، و عبدی، ن. (1387). پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی. فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، 4(15)، 87-107

18. شریعتی، س. (1384). بررسی احساس امنیت عمومی در استان خراسان. مشهد: پژوهشکده اقبال، جهاد دانشگاهی مشهد

19. شعیه، ا. (1386). آماده‌سازی شهر برای کودکان. تهران: شهر

20. شکویی، ح. (1374). دیدگاه‌های نو در جغرافیایی شهری. جلد اول. تهران: سمت

21. صادقی، ع.، میرشکاران، ی.، و صادقی، م. (1391). فضای مجازی (سایبر) امنیت و تهدید در عصر اطلاعات. نشریه دانش انتظامی فارس، 1(2-3)، 65-80

22. صارمی، ح.، و صارمی، م. (1389). عوامل پیدایش ناامنی در شهر از منظر اسلام. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 1(1)، 45-58

23. صالحی‌امیری، س.، خدائی، ز.، و پورخیری، ع. (1390). شاخص‌های تحلیل امنیت در فضاهای شهری. مقالة ارئه‌شده در سومین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری. دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد

24. صالحی‌امیری، س.، و افسرافشانی، ن. (1390). مبانی نظری و راهبردی مدیریت ارتقای امنیت اجتماعی و فرهنگی در تهران. فصلنامه راهبرد، 2(59)، 49-76

25. طاهرخانی، م. (1382). توزیع جغرافیایی محصولات فرهنگی و نقش آن در مهاجرت جوانان روستایی؛ مطالعة موردی: استان قزوین. پژوهش‌های جغرافیایی، (46)، 87-98

26. قرایی، ف.، رادجهانبانی، ن.، و رشیدپور، ن. (1389). بررسی و سنجش حس امنیت در مناطق مختلف شهری؛ نمونة موردی: مناطق 2 و 11 تهران. فصلنامه آرامانشهر، 3(4)، 17-32

27. کلانتری، م. (1380). بررسی جغرافیایی جرم و جنایت در مناطق شهر تهران. (پایان‌نامة دکتری). دانشگاه تهران، تهران

28. گروسی، س.، میرزایی، ج.، و شاهرخی، ا. (1386). بررسی رابطة اعتماد و احساس امنیت (مطالعة موردی دانشجویان دختر دانشگاه آزاد جیرفت). فصلنامه دانش انتظامی، 9(2)، 26-39

29. لطفی، ن.، فرجی‌ملأی، ا.، و عظیمی، ا. (1389). تبیین سطوح امنیت در شهرهای گردشگری (مطالعة موردی: شهر بابلسر). در مجموعه‌مقالات همایش ملی امنیت در شهرهای ساحلی، ص. 15-30

30. نیازی، م.، سهراب‌زاده، م.، و فرشادفر، ی. (1390). تبیین عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر احساس امنیت زنان مطالعة موردی: زنان ساکن در مناطق (1و2) تهران و مناطق (19و20) جنوب تهران. فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، (27)، 45-72

31. Fischer, C. S. (1982). To dwell among friends. Chicago, CH: University of Chicago Press

32. Giordano, L. M. (2008, November). Land use, street networks, and crime patterns in the mattapan section of Boston, Massachusetts. Paper presented at the The ASC Annual Meeting, Missouri, MO

33. McCord, E. S., & Ratcliffe, J. H. (20009). Intensity value analysis and the criminogenic effects of land use features on local crime patterns. Crime Patterns and Analysis, 2(1), 17-30