داستان یک داستان: بررسی شکل گیری و تحول افسانه ارینب

تاریخ و فرهنگ

مقاله 2، دوره 46، شماره 1، شهریور 1393، صفحه 9-25   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/history.v46i9.33923

نویسنده

عبدالرحیم قنوات^*

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

داستان مشهور ارینب را اگرچه اصلی درست نیست، اما نویسندگان و بخصوص ادیبان دوره های مختلف در آثار خود روایت کرده اند. در این مقاله روایت این داستان، دوره به دوره دنبال و آشکار شده که افسانه ارینب همانند دیگر افسانه ها از این سده تا آن سده و از این کتاب تا آن کتاب تغییر کرده و شاخ و برگ هایی تازه یافته است. آنچه عرضه خواهد شد، تحول داستان ارینب است؛ از روایت چند صفحه ای الامامه و السیاسه تا تبدیل آن به دفترهای مستقل داستان و دیوان های مفصل شعر و نقش مهم و برجسته ادیبان و شاعران در این زمینه.

کلیدواژه‌ها

افسانه ارینب؛ الامامه و السیاسه؛ ابن حجّه حموی؛ روضة الشهدا؛ تسبیح کربلا؛ زین العابدین رهنما؛ کرشمه خسروانی

مراجع

آذرنوش، آذرتاش، ارزنده، مهران، «ابن بدرون»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، 1369.

ابن بدرون، شرح قصیده ابن عبدون، مصحح راینهارت دزی، مطبع الاخوین، بی جا، 1225ق/ 1846م.

ابن حجّه، تقی الدین علی بن محمد، ثمرات الاوراق، صحّحه و قدّم له محمد ابوالفضل ابراهیم، مکتبة الخانجی، مصر، 1971م.

ابن قتیبه دینوری، ابومحمد عبدالله بن مسلم، الامامه و السیاسه،‌ تحقیق علی شیری، دارالأضواء، بیروت، 1990.

خاوری خراسانی، عبدالرسول، ارینب زیبای عرب، مؤسسه مطبوعاتی حسینی، تهران، بی تا.

رهنما، زین العابدین، زندگانی امام حسین، مؤسسه چاپ و انتشارات امیرکبیر، تهران، 1345.

شجاعی، سید مهدی، کرشمه خسروانی یا مخالف بیداد به طرز همایون، کتاب نیستان، تهران، 1387.

صادقی، مریم، «ابن حجّه»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، 1369.

عباس زاده، محسن، ارینب پریچهر عرب، نشر محتشم کاشانی، کاشان، 1387.

فخیم ابهری، ابوالمعالم، ارینب زیبای عرب، ناشر مؤلف، 1353.

قنوات، عبدالرحیم، «خلط روایات تاریخی: افسانه ارینب»، مجله تاریخ و تمدن اسلامی، سال هشتم، شماره پانزدهم، بهار و تابستان 1391.

کاشفی بیهقی، کمال الدین حسین، روضة الشهدا، تصحیح و تحشیه محمد روشن، صدای معاصر، تهران، 1390.

معتمدالدوله، فرهاد میرزا، قمقمام زخّار و صمصام بتّار، تصحیح سید محمود محرمی زرندی، واحد انتشارات اسلامیه، بی جا، 1363.

مولوی،جلال الدین محمد، مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد ا. نیکلسون، انتشارات هرمس، تهران، 1384.

ندیم مشهدی، تسبیح کربلا، نسخه خطی مجلس شورای اسلامی، ش 1080.

ندیم مشهدی، درّ نجف، با تصحیح و مقدمه طاهره رحمانی، آستان قدس رضوی، مرکز خراسان شناسی، مشهد، 1379.