بومی سازی مدل پنجگانة عناصر فرهنگی نیومارک با زبان و فرهنگ فارسی: ارائة تقسیم بندی نه گانه

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 1، دوره 47، شماره 2، تیر 1393، صفحه 1-21   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v47i2.21062

نویسندگان

نادیا غضنفری‌مقدم^* ؛ محمد رضا هاشمی

گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

گاهی مترجمان به هنگام ترجمة عناصر و مفاهیم فرهنگی اعم از اجتماعی، مذهبی و سیاسی و گاهی تاریخی، با چالش‎ها و تردیدهایی رو به رو می‎شوند. صاحب نظران ترجمه دیدگاه‎های مختلفی دربارة شیوة مواجهه با این گونه چالش‎ها ارائه کرده‎اند. نیومارک یکی از این صاحب‎نظران است که با ارائة تقسیم بندی ای پنج‎گانه از مفاهیم فرهنگی، برای ترجمة آن‎‎ها پیشنهادهایی داده است. چارچوب نظری نیومارک مبنای مطالعات متعددی در زبان فارسی قرار گرفته است؛ اما پرسش این است که آیا می‎توان الگوی نیومارک را در ترجمة مفاهیم فرهنگی فارسی به کار گرفت؟ هدف از انجام پژوهش حاضر ارائة پاسخی هرچند محدود به این پرسش است. دراین راستا، چهار داستان کوتاه محاوره‎ای، حاوی مفاهیم فرهنگی، از آثار جلال آل احمد انتخاب گردیدند و براساس مدل پیشنهادی نیومارک بررسی شدند. یافته‎‎ها نشان داد که مدل پیشنهادی نمی‎تواند تمام عناصر فرهنگی فارسی را در برگیرد. به این دلیل، چهار شاخة جدید به الگوی نیومارک افزوده شد و تغییراتی جزئی در بخش‎های دیگر آن صورت گرفت. نتایج این پژوهش می‎تواند برای مقاصد آموزشی و تربیت مترجم مفید باشد.

کلیدواژه‌ها

فرهنگ؛ نیومارک؛ جلال آل احمد؛ ترجمه؛ زبان فارسی

مراجع

آل احمد، ج. (1388). جشن فرخنده. در پنج داستان (صص. 56-43). تهران: انتشارات دانشگاهیان.

آل احمد، ج. (1391). خانم نزهت الدوله. در زن زیادی (صص. 64-47). تهران: انتشارات مجید.

آل احمد، ج. (1391). زن زیادی. در زن زیادی (صص.175-161). تهران: انتشارات مجید.

آل احمد، ج. (1391). سمنو پزان. در زن زیادی (صص. 46-29). تهران: انتشارات مجید.

مختاری اردکانی، م. ع. (1375). هفده گفتار در اصول، روش و نقد ترجمه . تهران: انتشارات رهنما.

Aziz, Y, & Lataiwish, M. (2000). Principles of translation. Benghazi: Garyounis University Press.

Baker, M. (1992). In other words. London: Routledge.

Bassnett, S. (2007). Culture and translation. In P. Kuhiwczak, & K. Littau (Eds.), A companion to translation studies (pp. 13-23). Clevedon: Multilingual Matters Lt.

Bassnett, S., & Lefevere, A. (1998). Constructing cultures: Essays on literary translation Clevedon. Philadelphia: Multilingual Matters.

Chung-ling, S. (2010). Ideological interference in translation: Strategies of translating cultural references. Translation Journal: Translation and Politics, 14(3). Retreived March 22, 2014, from http://translationjournal. net/journal/53 culture.html

Faiq, S. (2008). Cultural misrepresentation through translation. Journal of Language and Translation, 9(2), 31-48.

Ghazanfari-Moghaddam, N., & Sharifi Moghaddam, A. (2012). The effects of translator's ideology on the transmission of cultural terms in the joyous celebration of Jalal Al- e Ahmad. International Journal of Applied Linguistics and English Literature (IJALEL), 1(2), 76-84.

Hatim, B., & Mason, I. (1990). Discourse and the translator. London: Longman.

Himood, Z. (2009). Strategies for overcoming cultural barriers in Translation. Tikrit University Journal for Humanities, 16(10), 2-30.

Hosseini-Maasoum, S. M., & Davtalab, H. (2011). An analysis of culture-specific items in the Persian translation of "Dubliners" based on Newmark's model. Theory and Practice in Language Studies, 1(12), 1767-1779.

Ismawati, S. (2013). The translation procedures in translating the cultural words the young adult novel. Passage, 1(2), 55-62.

James, K. (2002). Cultural implications for translation. Translation Journal, 6(4), Retrieved September 15, 2014, from http://translationjournal. net/journal/22 delight.html

Katan, D. (1999). Translating cultures an introduction for translators, interpreters and mediators. Manchester: St. Jerome.

Katan, D. (2009). Translation as intercultural communication. In J. Munday (Ed.), The Routledge companian to translation studies (pp. 74-92). Abingdom: Routledge.

Kramsch, C. (1998). Language and culture. Oxford: Oxford University Press.

Lefevere, A. (ed.). (1992). Translation, history and culture. London: Routledge.

Leppihalme, R. (1997). Culture bumps. Celvedon: Multilingual Matters.

Moldavsky, A. F. (2000). Choose a text, translate it into your langauge, and consider the cultural implications for translation. Retrieved March 9, 2014, from http://www.birmingham.ac.uk/Documents/college-artslaw/cels/essays/translation-intro/Franzoni1.pdf

Newmark, P. (1988). A textbook of translation. London: Longman.

Noruzi, M. (2012). Culture-specific items in Iranian journalistic texts. Journal of Basic and Applied Scientific Research, 2(2), 1685-1689. Retrieved September 3, 2014, from http://www.textroad.com/Old%20Version/pdf/ JBASR/ J.%20Basic. %20Appl. %20Sci.%20Res., %202%282%291685-1689, %202012. pdf

Povlovic, N., & Poslek, D. (2003). British and Croatian culture-specific concepts in translation. Retrieved September 3, 2014, from http://www.pfri.uniri.hr/ ~bopri/documents/pavbac.pdf

Salehi, M. (2012). Reflections on culture, language and translation. Journal of Academic and Applied Studies, 2(5), 76-85.

Thriveni, C. (2002). Cultural elements in translation. Translation Journal, 6(1). Retrieved September 3, 2014, from http://accurpaid. com/journal/ 19culture.html