اندازه‌گیری شاخص‌های اخلاق پژوهش دانشجویان تحصیلات تکمیلی

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 2، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 25، شهریور 1394، صفحه 27-43   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v12i1.21112

نویسندگان

محمدحسین رونقی^{* 1}؛ کامران فیضی²؛ جواد سوری لکی¹

¹دانشگاه تهران

²دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

موضوعات اخلاقی متعددی باید در ارتباط با پژوهش جدی گرفته شوند. پژوهشگران باید از مسؤولیت خود جهت حفظ منافع و دسترسی افراد درگیر با پژوهش آگاه باشند. این پژوهش با هدف اندازه گیری اخلاق پژوهش در بین دانشجویان دورۀ کارشناسی ارشد و دکتری به عنوان پژوهشگران انجام شده است. دانشگاه تهران به عنوان نمونۀ مطالعاتی انتخاب شده است. تعداد 323 پرسشنامه بر اساس روش نمونه‌گیری تصادفی تکمیل شده است. از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی جهت وزن دهی شاخص‌ها استفاده شده است و با استفاده از آزمون t فرضیه‌های پژوهش مورد آزمون قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، شاخص رفتار ناشایست دارای بیشترین اهمیت در بین شاخص‌های اخلاق پژوهش است. همچنین، از نتایج آزمون فرضیه‌ها مشخص شده است معیارهای اخلاق پژوهش؛ مانند: پاسخگویی، صداقت، رفتار ناشایست، حریم خصوصی و گمنامی در جامعۀ آماری با اطمینان 95 درصد قابل قبول هستند؛ اما تنها شاخص حقیقت‌جویی در بین دانشجویان دانشگاه تهران در هاله‌ای از ابهام است.

کلیدواژه‌ها

اخلاق پژوهش؛ اخلاق حرفه‌ای؛ تحلیل سلسله‌مراتبی فازی

مراجع

1. آذربایجانی، م. (1383). ضعف و قوت انگیزه در پژوهش. فصل‌نامه پژوهش. (1). صص 48-37.

2. اصغرپور، م. (1383). تصمیم‌گیری چند‌معیاره. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

3. اکبری، م و مهرگان، م. (1386). استفاده از فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی فازی به منظور انتخاب سبد پروژه‌های سازمانی.ارایه‌شده در پنجمین کنفرانس مهندسی صنایع. 20-21 تیر 1386.(صص 19-1). تهران. انجمن مهندسی صنایع ایران. دانشگاه علم و صنعت ایران.

4. امیری، ع؛ همقرقراملکیتی، م و مبینی، م. (1389). اخلاق حرفه‌ای ضرورتی برای سازمان. نشریۀ معرفت اخلاقی. 1 (4). صص 159-138.

5. امید، م. (1389). نگاهی به گسترۀ اخلاق‌پژوهی. نشریۀ پژوهش. 2 (2). صص 148-125.

6. بارل، ب. (1378). اصول اخلاقی در تحقیقات پیمایشی. ترجمه و تلخیص طاهره علیشاهی نورانی. پژوهش و سنجش. 6 (19 و 20). صص 90-86.

7. خالقی، ن. (1387). اخلاق پژوهش درحوزۀ علوم اجتماعی. فصل‌نامۀ اخلاق در علوم و فنّاوری. 3 (1 و 2). صص 93-83.

8. خنیفر، ح؛ بردبار، ح و فروغی قمی، ف. (1390). تبیین مؤلفه‌‌های اخلاقی و فرهنگی در پژوهش. معرفت اخلاقی. 2 (2). صص 104-85.

9. ساکی، ر. (1390). اخلاق در پژوهش‌های آموزشی و مؤلفه‌‌های آن. فصل‌نامۀ اخلاق در علوم و فنّاوری. 6 (2). صص 59-47.

10. شریفی، ا. (1384). اخلاق و پژوهش. فصل‌نامۀ پژوهش. (2). صص 118-103.

11. شهریاری، ح. (1386). حریم خصوصی و جامعۀ اطلاعاتی. پژوهش‌های فلسفی کلامی، بهار و تابستان. 8 (3 و 4). صص 125-101.

12. قراملکی، ا. (1383). خاستگاه اخلاق پژوهش. آینۀ میراث. 2 (4). صص 17-7.

13. وود، گ. (1385). اخلاق پژوهش در علوم انسانی. (ح. الوندی، مترجم). تهران: نشر ملل.

14. Beauchamp, T., Bowie, N., & Arnold, D., (2007). Ethical theory and business. New Jersey: Prentice-Hall.

15. Benatar, S. (2002). Reflections and recommendations on research ethics in developing countries. Social Science & Medicine, 54, 1131–1141.

16. Brock, G. (2000). Guidelines for the responsible conduct of researchers: General principles. Retrieved from http://www.uky.edu/HES.gwbrock/RCRCODE.

17. Broom, A. (2006). Ethical issues in social research. Complementary Therapies in Medicinal, 4(2), 151-156.

18. Economic and Social Research Council (E.S.R.C). (2005). Research ethics framework (R.E.F). Retrieved from: http://www.esrc.ac.uk/ESRCInfoCentre/Images/ESRCREEthics Frame tcm6-11291.pdf.

19. Gallo, G. (2004). Operations research and ethics: Responsibility, sharing and cooperation. European Journal of Operational Research, 153, 468–476.

20. Gustafsson, B. (1984). The Uppsala code of ethics for scientists. Journal of Peace Research, 21(4), 311-316.

21. Homan, R. (1991). The ethics of social research. New York: Longman.

22. Israel, M., & Hey, L. (2006). Research ethics for social scientists. London: Sage.

23. Pimple, K (2001). Teaching research ethics. Retrieved from: http://www.indiana. Edu/~pointer/.

24. White, L. (2009). Challenge of research ethics committees to the nature of operations research. Omega, 37, 1083–1088.