آسیب «نقل به معنا» در احادیث، عوامل و پیامدها

علوم قرآن و حدیث

مقاله 3، دوره 42، شماره 1، تیر 1389   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/naqhs.v42i1.11807

نویسنده

سیدعلی دلبری^*

چکیده

بدون شک مهمترین راه دستیابی به احکام و آموزه‌های دینی بعد از قرآن کریم، سنت پیامبر و ائمه است که در قالب هزاران حدیث در کتب متعدد روایی گزارش شده‌است. در این میان، هر دین‏شناس و حدیث‏پژوهی برای فهم صحیح روایات، دو مرحله را باید پشت سر گذارد: در مرحله نخست، به فراهم‏سازی مقتضیات و شرایط ایجابی فهم درست حدیث توجه نماید و در مرحله دوم، پس از شناسایی آفات و موانع فهم حدیث، در پی زدودن آنها بر‏آید. با توجه به آسیب‌پذیر بودن احادیث، استفاده از این گنجینه پربها، به مقدماتی نیاز دارد که یکی از آنها شناسایی آسیبهاست تا حدیث‌پژوه نسبت به زدودن این آسیب و پیامدهای نامطلوب آن در حوزة فهم حدیث اقدام نماید. «نقل به معنا» یکی از این آفتهاست که این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی، بدان اختصاص یافته است. این نوشتار، پس از مقدمه‏ای در طرح زمینه بحث و ذکر پیشینة آن، جایز بودن و جایز نبودن نقل به معنا از دیدگاه روایات و اندیشوران اسلامی به طور مستدل پرداخته و در ادامه درباره‌ی عوامل و پیامدهای نقل به معنا بحث کرده و در پایان نیز ضمن بیان نمونه‏هایی از تأثیرات نامطلوب این پدیده، راه علاج آن را ذکر کرده است.
کلیدواژه‌ها: فقه الحدیث، آسیب‏شناسی فهم روایات، نقل به معنا.