بررسی چالشهای منطقه گرایی و اتحاد در شورای همکاری خلیج فارس

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 2، دوره 3، شماره 3 - شماره پیاپی 9، آذر 1397، صفحه 1-23

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.v4i9.71887

نویسنده

هادی ویسی^*

دانشگاه پیام نور

چکیده

منطقه گرایی یکی از سازوکارهای مهم برای همکاری و توسعه منطقه ای در میان کشورهای همجوار است که از نیمه دوم سده بیستم، مورد توجه قرار گرفت. در جنوب غرب آسیا، شورای همکاری خلیج فارس مهمترین سازمان منطقه ای است که اندکی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و از ابتدای دهه 1980 متشکل از شش کشور جنوبی خلیج فارس یعنی عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی، قطر، بحرین و عمان به وجود آمد. شورای همکاری علیرغم گذشت حدود چهار دهه از پیدایش آن، برای تکامل منطقه گرایی و اتحاد منطقه ای با چالشهای اساسی مواجه است. بر این اساس، این پژوهش به دنبال بررسی موانع و چالشهای فرا روی شورای همکاری در چارچوب منطقه گرایی است. این تحقیق با روش توصیفی – تحلیلی و  با نگاه تاریخی انجام شده است و داده های مورد نیاز تحقیق به  شیوه کتابخانه ای و اسنادی جمع آوری شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که شورای  همکاری خلیج فارس در فرایند منطقه گرایی، منطقه سازی ناقص را انجام داده و به منظور تکامل منطقه گرایی و اتحاد منطقه ای با چالشهای اساسی سیاسی، هویتی، امنیتی و اقتصادی مواجه است. بر این اساس،تکامل منطقه گرایی و اتحاد منطقه ای در شورای همکاری امری بعید و دور از دسترس است.

کلیدواژه‌ها

منطقه گرایی؛ اتحاد و همگرایی منطقه ای؛ خلیج فارس؛ شورای همکاری

مراجع

1. Adler, E. (2013).Constructivism in International Relations: Sources, Contributions, and Debates, In: Handbook of International Relations, Edited by: Walter Carlsnaes et al, Sage Publication.

2. Akbariyan, R. and Shokri, M. (2017). Gulf Cooperation Council: From Cooperation Management to Deepening Economic Convergence, Quarterly of Political and International Studies, 9(30), 193 -225. (In Persian).

3. Alfadhli, H. A. (2018), Boundaries and Territorial Disputes in the GCC States, Sultanate of Oman, Muscat.

4. Bakhtiyarpour, A. & Alipour, A. (2011). Measurement of the Convergence Factors and Components between the Islamic Republic of Iran and Gulf Cooperation Council Countries, Defense Strategy, 9(35), 37-1. (In Persian).

5. Behforooz, F. (1995). Prevailing Themes in Human Geography, Tehran: Tehran University Press. (In Persian).

6. Bidwell, R. (2012). Dictionary of Modern Arab History, Routledge.

7. Bojarczyk, B. (2013). The Gulf Cooperation Council – Regional Integration Mechanism, Annales20 (1), 69-85.

8. Börzel, T.A. & Risse, T. (2016). The Oxford Handbook of Comparative Regionalism, Oxford University Press.

9. Dehghani Firouzabadi, J. (2010). Changes in the Theories of Regionalism, Journal OF Central Eurasia Studies, 2(5), 99-116. (In Persian).

10. GCC-SG (2017), Secretariat General of the Gulf Cooperation Council, in: .

11. Ghasemian, S. & Niknejad, A. (2011). Historical Context of the cultural divergence of Iranian and Arab elements in the Persian Gulf, Cultural History Studies, 2(8), 69 -88. (In Persian).

12. Glaser, C.L. & Kelanic, R.A. (2016). Crude Strategy: Rethinking the US Military Commitment to Defend Persian Gulf Oil, Georgetown University Press.

13. Gulf news (2017). Timeline of the GCC Summit: A look at the key points of each GCC Summit since its conception in 1981. In: .

14. Guzansky, Y. (2016). Lines drawn in the sand: Territorial disputes and GCC unity, The Middle East Journal, 70(4), 1-17.

15. Hafeznia, M.R. (2006). Principles and Concepts of Geopolitics, Mashhad: Papoli Publication. (In Persian).

16. Hafeznia, M.R. (2009). Persian Gulf and Strategic Role of Strait of Hormuz, Fifth edition, Tehran: SAMT. (In Persian).

17. Hanks, R.R. (2011). Encyclopedia of geography terms, themes, and concepts, ABC-CLIO.

18. Hooglund, E.J. (2002), Twenty Years of Islamic Revolution: Political and Social Transition in Iran since 1979, Syracuse University Press.

19. Jafari Voldani, A. and Jafari Valdani, R. (2012). An Analysis on the Geopolitics of Oman Borders with the Neighboring Countries, Political Science Journal, 8(1), 79-115. (In Persian).

20. Katzenstein, Peter (1996). Regionalism in Comparative Perspective, Cooperation and Conflict, 31(2).

21. Keating, M. & Loughlin, J. (2013). The Political Economy of Regionalism, Routledge.

22. Kühnhardt , L. (2010). Region Building: The global proliferation of regional integration, Berghahn Books.

23. Kushki, M. S. and Azad. A.H. (2012). Comparative Study of Economic Performance of the Gulf Cooperation Council in the framework of regional convergence, political and international research, 4(10), 65-88. (In Persian).

24. Low, L. &Salazar, L.C. (2011). The Gulf Cooperation Council: A Rising Power and Lessons for ASEAN, Institute of Southeast Asian Studies.

25. Mojtahedzadeh, P. (2002). Political Geography and Geopolitics, Tehran: SAMT. (In Persian).

26. Mojtahedzadeh, P. (2011). Security and Territorial Problems in Persian Gulf (Maritime Political Geography). (A.M. Ejtehadi,Trans.), Tehran: Institute for Political & International Studies. (In Persian).

27. Mousavi, S.H. (2007). The Regional Security Pattern in the Persian Gulf: Experiences and Obstacles, Strategic Studies Quarterly, 10(4), 831-877. (In Persian).

28. JavadiArjmand, M.J. and Ahmadi, H. (2012). Barriers to convergence in the Gulf Cooperation Council from a geopolitical view, Foreign Policy, 26(4), 865-882. (In Persian).

29. Afrasiyabpour, H. (2014). Analyzes of Security Predictions of the Persian Gulf Cooperation Council, Defense Policy, 22(4), 185-219. (In Persian).

30. Ramazani, R. &Kechichian, J.A. (1988). The Gulf Cooperation Council: Record and Analysis, University of Virginia Press.

31. RoohiDehbaneh, M. (2012). Structural Analysis of the Causes of Divergence in Iran and the Gulf Cooperation Council, Foreign Relations, 4(1), 79-111. (In Persian).

32. Ross, M. (2008). Blood Barrels: Why Oil Wealth Fuels Conflict, Foreign Affairs, May/June, 1-7.

33. Saei, A. (2006), Globalization, Neo-regionalism: Interaction or Confrontation, Law and Political Science, (71), 83-79. (In Persian).

34. Shakuei, H. (2000). New Trends in Philosophy of Geography, Vol. 1, Third edition, Tehran: Gitashenasi. (In Persian).

35. The constitution of The Cooperation Council for the Arab States of the Gulf (1981). Middle East Studies, (22), 227-256. (In Persian).

36. Veicy, H. (2017). Geographies of Persian Gulf Region, Tehran: Iranian Association of Geopolitics Press. (In Persian).

37. Wiegand, K. (2014). Resolution of Border Disputes in the Arabian Gulf, the Journal of Territorial and Maritime Studies1 (1), 33-48.