بررسی تأثیر سرمایة فرهنگی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 4، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 25، شهریور 1394، صفحه 117-142   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v12i1.24208

نویسندگان

اسدالله بابائی فرد^* ؛ امین حیدریان

دانشگاه کاشان

چکیده

پژوهش حاضر، با تکیه بر نظریه‌های پیر بوردیو دربارة کنش، میدان و سرمایة فرهنگی، به بررسی تأثیر سرمایة فرهنگی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان پرداخته است. در این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده است و جامعة آماری آن دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه های دولتی و آزاد اسلامی کاشان و پیام نور آران و بیدگل در سال تحصیلی 90-1389 بوده است. حجم نمونة پژوهش، با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 245 نفر بوده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که بین مشارکت آموزشی و فرهنگی، مصرف کالاهای فرهنگی، رفتارها و رویه های فرهنگی، ارزش های تحصیلی و شغلی خانواده، تأثیرپذیری دانشجویان از رسانه‌های ارتباط جمعی و سرمایة فرهنگیِ دانشجویان و پیشرفت تحصیلی آنها رابطة معنادار و مستقیم وجود دارد. به طور کلی، از نظر میزان اهمیت و تأثیر متغیرهای مستقل بر متغیر وابستة پژوهش، در تحلیل چند متغیره و تحلیل مسیر، مهم ترین متغیرها، به ترتیب، عبارت اند از: 1. مشارکت آموزشی و فرهنگی، 2. سرمایة فرهنگی، 3. تأثیرپذیری از رسانه‌های ارتباط جمعی.

کلیدواژه‌ها

سرمایة فرهنگی؛ پیشرفت تحصیلی؛ مصرف کالاهای فرهنگی؛ رفتارها و رویه های فرهنگی؛ مشارکت آموزشی و فرهنگی

مراجع

1. بابایی‌فرد، ا. (1389). توسعة فرهنگی و توسعة اجتماعی در ایران. فصل‌نامة رفاه اجتماعی. 10 (37). صص 56-7.

2. باینگانی، ب؛ کاظمی، ع. (1389). بررسی مبانی تئوریک مفهوم سرمایة فرهنگی. دوفصل‌نامة برگ فرهنگ. 1 (21). صص 21-8.

3. تراسبی، د. (1391). اقتصاد و فرهنگ. (ک. فرهادی، مترجم). چاپ پنجم. تهران: نشر نی.

4. توسلی، غ. (1386). جامعه‌شناسی و آموزش و پرورش: دیروز، امروز، فردا. چاپ اول. تهران: نشر علم.

5. جان‌علیزاده چوب‌بستی، ح؛ خوش‌فر، غ و سپهر، م. (1390). سرمایة فرهنگی و موفقیت تحصیلی: ارزیابی تجربی مدل‌های نظری. پژوهش‌نامة مبانی تعلیم و تربیت. 1 (2). صص 104-83.

6. جمشیدی‌ها، غ و پرستش، ش. (1386). دیالکتیک منش و میدان در نظریة عمل پیر بوردیو. نامة علوم اجتماعی. (30). صص 33-1.

7. خادمیان، ط. (1390). سبک زندگی و مصرف فرهنگی. چاپ سوم. تهران: انتشارات جهان کتاب.

8. خدایی، ا. (1387). بررسی رابطة سرمایة اقتصادی و فرهنگی والدین دانش‌آموزان با احتمال قبولی آن‌ها در آزمون سراسری سال تحصیلی 1385. فصل‌نامۀ انجمن آموزش عالی ایران. 1 (4). صص 84-65.

9. روح‌الامینی، م. (1388). زمینة فرهنگ‌شناسی. چاپ نهم. تهران: انتشارات عطار.

10. روحانی، ح. (1388). درآمدی بر نظریة سرمایة فرهنگی. فصل‌نامة راهبرد. 18 (52). صص35-7.

11. ریتزر، ج. (1386). نظریة جامعه‌شناسی در دوران معاصر. (م. ثلاثی، مترجم). چاپ یازدهم. تهران: انتشارات علمی.

12. ساروخانی، ب. (1386). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. جلد سوم. چاپ سوم. تهران: نشر دیدار.

13. سمیعی، ز. (1379). تأثیر سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بر روی موفقیت تحصیلی و شغلی فرزندان در تهران. بازیابی در 10 آبان 1388، از http://www.irandoc.ir.

14. شارع‌پور، م. (1385). ابعاد و کارکردهای سرمایة اجتماعی و پیامدهای حاصل از فرسایش آن در بررسی مسائل اجتماعی ایران. چاپ چهارم. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

15. شارع‌پور، م. (1387). جامعه‌شناسی آموزش و پرورش. چاپ پنجم. تهران: انتشارات سمت.

16. شارع‌پور، م؛ خوش‌فر، غ. (1381). رابطة سرمایة فرهنگی با هویت اجتماعی جوانان. مطالعه‌ی موردی: شهر تهران. نامة علوم اجتماعی. 20 (20). صص 147-133.

17. صفری شالی، ر. (1386). راهنمای تدوین طرح تحقیق. چاپ سوم. تهران: انتشارات جامعه و فرهنگ.

18. کاوسی، ا؛ خراسانی، ز. (1389). اندازه‌گیری و مقایسة سرمایة فرهنگی در میان دانشجویان رشتة مدیریت دانشگاه تهران و دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات. مجلة مدیریت فرهنگی. 4 (8). صص 105-85.

19. کلانتری، خ. (1382). پردازش و تحلیل داده‌ها در تحقیقات اجتماعی– اقتصادی با استفاده از نرم‌افزار SPSS. چاپ اول. تهران: نشر شریف.

20. ممتاز، ف. (1383). معرفی مفهوم طبقه از دیدگاه بوردیو. پژوهش‌نامة علوم انسانی. (42-41). صص 160-149.

21. مولر، ج؛ شوسلر، ک؛ کستنر، ه. (1379)، استدلال آماری در جامعه‌شناسی. ترجمة هوشنگ نایبی. چاپ اول. تهران: نشر نی.

22. نوغانی، م. (1381). تأثیر نابرابری سرمایة فرهنگی بر موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان پیش‌دانشگاهی در دست‌یابی به آموزش عالی. فصل‌نامة تعلیم و تربیت. 23 (3). صص 101-71.

23. نیازی، م؛ کارکنان، م. (1386). تبیین جامعه‌شناختی رابطة سرمایة فرهنگی خانواده با هویت اجتماعی جوانان. فصل‌نامة مطالعات ملی. 8 (3). صص 80-55.

24. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. (1382). رفتارهای فرهنگی ایرانیان: یافته‌های طرح پژوهشی فعالیت و مصرف کالاهای فرهنگی در کل کشور. تهران: دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

25. Jaeger, M. (2009). Equal access but unequal outcomes: Cultural capital and educational choice in a meritocratic society. Journal of Social Forces, 87(4), 1943-1971.

26. Kraaykamp, G., & Eijck, K. (2010). The intergenerational reproduction of cultural capital: A threefold perspective. Journal of Social Forces, 89(1), 209-231.

27. Sullivan, A. (2001). Cultural capital and educational attainment. Journal of Sociology, 35(4), 893-912.

28. Weininger, E. B., & Annette, L. (2007). Cultural capital. In G. Ritzer (Ed.), Encyclopedia of sociology (pp. 887-891). Oxford, England: Blackwell.