پدیده کویرزایی در تالاب‌های ایران (مطالعه موردی: تالاب میقان)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 5، دوره 1، شماره 4، بهمن 1391، صفحه 97-112   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v1i4.20323

نویسندگان

منیژه قهرودی تالی^{* 1}؛ بهاره میرزاخانی²؛ آتنا عسگری²

¹دانشگاه شهید بهشتی

²خوارزمی

چکیده

پدیده کویرزایی از مشکلات کشور‌هایی است که حوضه‌های آبریز بسته دارند. در پست‌ترین نقاط این حوضه‌ها، تالاب‌ها و دریاچه‌هایی وجود دارند که باقیمانده آخرین دوره یخچالی هستند. در دهه اخیر تغییرات اقلیمی، کمبود بارندگی، فعالیت‌های انسانی و سوء مدیریت منابع آب سبب کاهش ورودی آب به تالاب‌ها شده و خشک شدن فصلی و یا دائمی تالاب‌ها را به دنبال داشته است. این خشکی منجر به رسوب کانی‌های محلول به‌ویژه نمک‌ها شده و تالاب‌ها را به کویر تبدیل کرده است. تالاب میقان نیز که حوضه آبریزی به مساحت حدود 5528 کیلومتر مربع را زهکشی می‌کند با معضل کاهش ورودی آب و پدیده کویرزایی مواجه است. این پژوهش با هدف بررسی گسترش کویری شدن در تالاب میقان انجام شده و داده‌های مورد استفاده در آن شامل نقشه توپوگرافی، نقشه زمین‌شناسی و داده باند‌های انعکاسی از تصویرETM+ و تصویرIRS-P6 سال 2007 است. روش تحقیق شامل تحلیل مؤلفه‌های اصلی (PCA) مبتنی بر ماتریس همبستگی، تحلیل‌های دانه‌سنجی از 11 نمونه رسوب و بررسی‌های میکروسکوپی از 120 دانه از هر نمونه رسوب بوده است. نتایج تحلیل مؤلفه‌های اصلی در تصویر ETM+ و تصویر IRS، دو سطح را شناسایی کرد که سطوح درونی متعلق به PC2 و سطوح بیرونی مربوط به1PC در هر دو تصویر بوده است. بررسی‌های مورفوسکوپی مقاطع نشان داد که بخش خشک این تالاب قبلاً زیر آب بوده و آثار هوازدگی‌های شیمیایی در مقاطع وجود دارد. همچنین ضریب سایش نمونه‌ها نشان از فرسایش آبی در رسوبات نمکی و ژیپس دارد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که تالاب میقان در طول تحولات اقلیمی، چنین خشکی‌ای را تجربه نکرده بوده است و اگر روند خشکی ادامه یابد این تالاب به کویری دائمی ‌تبدیل می‌شود که امکان احیای آن وجود نخواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

جاده تالاب؛ کویرزایی؛ میقان؛ بحران آب

مراجع

Alavi Panah,S.K.,(2004). Study of desertification and land changes of playa Damghan by using Multitemporal and Multispectral Satellites. Desert Journal, 9:144-154.

Alavi Panah, S.K., (2003). Study of surface temperature Lut Desert based upon Landsat thermal band and field measurement Biaban, 7: 67-79.

Alavi Panah, S.K., M.R. Sarajian and Ch.B. Komaki, (2002). Temperature map of Lut Desert using thermal band of Landsat satellite. Biaban, 7: 85-99.

Alavi Panah,S.K.,(2000). Assessment Performance of Landsat TM spectral bands in the deserts of Iran, Iran Natural Resource Journal. 53(1):67-78.

Camdevyren, H., Demyr, N., Kanik, A., and Keskyn, S.2005. Use of principal component scores in multiple linear regression models for prediction of Chlorophyll -a in reservoirs. Ecol. Modell., 181,p 581-589.

Eugster, H.P., (1984). Chemistry and sedimentology of marine and non – marineevaporites, Science, 77,237-248.

Eugster,H.P.,(1980). Geochemistry of evaporitic lacustrine deposits.Science,8,35-63.1980.

Ghahroudi Tali,M. (2011).Monitoring of coastline and landforms changes of Persian Gulf using Remote Sensing and Geographic Information Systems (GIS),Spatial Research, Azad Islami University,Ahar Unit,20:61-45.

Ghahroudi Tali,M. (2012).Playas accelerate Aerosol in Iran., Conference on Geomorphology and human habitats (opportunities and constraints).Iranian Association Of Geomorphology.

Ghahroudi Tali,M. (2011). Application of PCA Techniques and OIF index to detection of Evaporate in playa. Case Study. Maharlu Playa, Geography of Arid Region Study Journal. 3:21-36.

Ghahroudi Tali, M., 2010, Assessment of Climate Change in Southern Caspian Sea (Khazar Sea), Climate and Water Balance Changes in the Caspian Region ,Astrakhan, Russian Federation, 19-20 October, 2010.

Günlü,A., Sivrikaya, F., Baskent, E. Z., Keles, S., Çakir, G., Kadiogullari, A. Đ.2008, Estimation of Stand Type Parameters and Land Cover Using Landsat-7 ETM Image: A Case Study from Turkey, Sensors 2008, 8, 2509-2525.

Hardie,L.A.,1968,The origin of the Recent non- marine evaporite deposits of saline valley,Inyo country,California,Geochim.

Krinsely,D.,1970.A Geomrphological and Paleoclimatological study of the playas of iran .PHD,Final Report Thesis,Air Force Cambridge Research Labs.

Mohajerani, S., (1999). Desert sedimentlogy Meghan with Special Reference to the Origin and Spread of evaporate deposits. Master's thesis. Geology. Tehran University.

Moradi, H.K.,(2006). The use of satellite data in the analysis of sedimentary environments of southern Khuzestan plain in the present Covenant. 10th Conference Geology Association of Iran, Tehran.

Movaffagh, I., (1999). Evaporate mineral exploration project at Arak Trmzd Village Phase 1. Iranian mineral mining company. Department of Mines and Metals in Central Province. Arak.

Musavi Herami, R., (2002). The principles of sedimentology, university of tehran press, p 82 .

Negaresh,H., Latifi,L., . (2009). East wind deposited by finding the origin of Zabol by Microscopy and physical and chemical analysis of sediments. Journal of Geography and Environmental Planning. 20(1): 1-22.

Rasouli, A.A., Abbasian,S., Jahanbakhsh, S., (2008). Monitoring of water level fluctuations of orumiyeh by Satellites images Multisensory and Multitemporal, Modarres Quarterly,12(2), 53-71

Sanchez-Martos,F.,Jimnez-Espinosa,R.,and Pulido-Bosch,A.2001,Mapping groundwater quality variables using PCA and geostistics:a case study of Bajo Andarax,southeastern Spain, Sciences Hydrologiques,46

Tangestani Hashemi, M and Tavakoli, H., (13862007). Lithological units of salt domes detection using principal component analysis Esther data. The twenty-sixth annual Earth Science. Tehran.

Zamani, F., (1999), Sedimentology of Evaporate basin of Mayghan lake Arak with special altitude on water effect. Master theists, Earth